100 powodów do dumy: 100 ludzi nauki z Wielkopolski
Heliodor Święcicki (1854-1923), wybitny lekarz ginekolog i położnik, filozof medycyny, autor wielu prac z zakresu etiologii i terapii chorób ginekologicznych; przewodniczący Komitetu Poznańskiego Towarzystwa Pomocy Naukowej (1885-1904); prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1915-1923) i współzałożyciel i redaktor czasopisma „Nowiny Lekarskie”; organizator i pierwszy rektor Uniwersytetu Poznańskiego (1919-1923); jego imię nosi największy szpital kliniczny UMP przy ul. Przybyszewskiego.
Adam Wrzosek (1875-1965), lekarz i antropolog, wybitny historyk medycyny, autor kilkunastu książek, m.in. biografii Karola Marcinkowskiego oraz kilkuset prac z historii medycyny oraz antropologii; organizator i pierwszy dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego; jego imię nosi Collegium Centrum Symulacji Medycznej UMP, przy ul. Rokietnickiej .
Stefan Tytus Dąbrowski (1877-1947), lekarz, fizjolog, biochemik, dziekan Wydziału Lekarskiego w latach 1937-1939, rektor Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1945-1946; polityk narodowy, wiceminister spraw zagranicznych II RP (1920-1921), poseł na Sejm w latach 1922-1935; twórca pierwszej placówki biochemicznej w Poznaniu, a także szkoły naukowej, zajmującej się funkcją wydzielniczą nerek oraz badaniami krwi i moczu.
Konstanty Hrynakowski (1878-1938), wybitny farmaceuta, chemik specjalizujący się krystalografii, twórca szkoły analizy termicznej leków; organizator nowoczesnych studiów farmaceutycznych w Poznaniu, twórca Katedry Chemii Farmaceutycznej (1920) na Uniwersytecie Poznańskim, a następnie Studium Farmaceutycznego, które przekształciło się w 1947 r. w Wydział Farmaceutyczny; przyczynił się dobudowy Collegium Chemicum przy ul. Grunwaldzkiej.
Leonard Glabisz (1878-1951), ekonomista. To z nim związane są początki dzisiejszego Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Studiował ekonomię polityczną w Lozannie, Krakowie i Monachium. W 1925 roku został powołany na stanowisko dyrektora przyszłej Wyższej Szkoły Handlowej. Opracował założenia organizacyjne przyszłej uczelni i jej statut.
Bronisław Niklewski (1879-1961), polski naukowiec, fizjolog roślin. Jako profesor zwyczajny objął przejściowo na tworzącym się Uniwersytecie Poznańskim Katedrę Botaniki, a później wydział rolniczo-leśny, którego był w latach 1919/20 faktycznym organizatorem oraz pierwszym dziekanem. Kierownik Katedry Fizjologii Roślin i Chemii Rolniczej, w której stworzył szkołę badań nad próchnicą i nawozami organicznymi.
Ireneusz Wierzejewski (1881-1930), wybitny lekarz ortopeda, twórca i kierownik pierwszej w Polsce Katedry i Kliniki Ortopedycznej na Wydziale Lekarskim UP; w czasie Powstania Wielkopolskiego naczelny lekarz armii wielkopolskiej, której został generałem; w okresie II Rzeczypospolitej był senatorem wybranynym w 1928 r. z województwa wielkopolskiego.
Antoni Tomasz Jurasz (1882-1961) junior, znakomity lekarz chirurg, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1920-1939; był dziekanem Wydziału Lekarskiego (1925-1927) oraz prorektorem Uniwersytetu Poznańskiego (1930-1931); w czasie II wojny światowej naczelny chirurg Wojska Polskiego, a następnie organizator i dziekan Polskiego Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie w Edynburgu (1941-1945).
Karol Mayer (1882-1946), wybitny lekarz radiolog; pierwszy w Polsce profesor radiologii klinicznej; autor licznych patentów z zakresu radiodiagnostyki i rentgenoterapii, pionier tomografii serca (1914), autor oryginalnych prac z zakresu fizjologii krążenia; twórca i kierownik pierwszej w Polsce Katedry Radiologii Lekarskiej (UP, 1921), kierownik Zakładu Radiologii, a po 1945 Zakładu Radiobiologii na UP; uczony o międzynarodowej sławie.
Edward Taylor (1884-1964), twórca tzw. Poznańskiej szkoły ekonomicznej. Organizator studiów ekonomicznych i prawa skarbowego na Uniwersytecie Poznańskim, wieloletni profesor Akademii Handlowej w Poznaniu.
Wiktor Franciszek Schramm (1885-1958), rolnik ekonomista, historyk gospodarki, profesor Uniwersytetu Poznańskiego i Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, major intendent dyplomowany Wojska Polskiego.
Konstanty Marian Mścisław Stecki (1885-1978), botanik, florysta, fitosocjolog, dendrolog i ekolog roślin, związany z Zakopanem i Poznaniem, badacz flory tatrzańskiej, etnograf i numizmatyk.
Czesław Znamierowski (1888-1967), filozof, prawnik, socjolog, etyk, tłumacz. W działalności naukowej koncentrował się na teorii państwa i prawa, filozoficznych i etycznych aspektach prawa, historii filozofii i socjologii. Był członkiem wielu towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych, wieloletnim przewodniczącym Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Koncentrował się też na tłumaczeniach luminarzy światowej etyki i filozofii.
Karol Jonscher (1889-1955), lekarz pediatra, Od 1922 r. był związany z Uniwersytetem Poznańskim, gdzie zorganizował Klinikę Chorób Dziecięcych; powszechnie uważany jest za ojca pediatrii poznańskiej; pełnił obowiązki prorektora i dziekana Wydziału Lekarskiego UP; w latach 1929-1950 był redaktorem „Przeglądu Lekarskiego”, przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego (1938-1947); jego imię nadano Szpitalowi Klinicznemu nr 5 AM/UMP.
Czesław Bieżanko (1895-1986), botanik, lepidopterolog Ustanowił główną klasyfikację motyli. Odkrył i opisał około 100 nowych gatunków i podgatunków tropikalnych motyli; dwa nowe rodzaje motyli oraz 11 nowych gatunków motyli, muchówek, błonkówek i pająków noszą jego imię. Stworzył jedną z największych kolekcji egzotycznych Lepidoptera w Muzeum Uniw. w Pelotas oraz Muzeum i Instytucie Zoologii PAN.
Tadeusz Szczurkiewicz (1895-1984), socjolog. Przed wojną był „prawą ręką” prof. Floriana Znanieckiego w Instytucie Socjologicznym. W 1945 r. powrócił do Poznania i reaktywował katedrę socjologii; podjął również zajęcia na Uniwersytecie w Toruniu oraz Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu, gdzie od 1957 r. kierował katedrą socjologii.
Franciszek Raszeja (1896-1942), lekarz ortopeda, od 1932 r. kierował Klinika Ortopedyczna Uniwersytetu Poznańskiego, w 1935 r. doprowadził do ponownego otwarcia szpitala ortopedycznego UP; był współzałożycielem o członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego; swą wiedzą służył wszystkim pacjentom bez względu na pochodzenie i status, w 1941 r w Warszawie, wezwany do getta w celu udzielenia pomocy został zamordowany podczas przeprowadzania operacji; jego imieniem nazwano Szpital Miejski w Poznaniu przy ul. Mickiewicza.
Wiktor Dega (1896-1995), lekarz, wybitny ortopeda i chirurg ortopedyczny; autor ponad 250 prac, z czego około 60 dotyczy wrodzonych zwichnięć stawu biodrowego; opracował metodę operacyjną leczenia nazywanej osteotomią transiliakalną, a także kilka technik operacyjnych; wdrożył własny program kompleksowego leczenia chorych z upośledzoną czynnością narządu ruchu; latach 1957-1967 był ekspertem WHO w zakresie readaptacji; był jednym ze światowych pionierów rehabilitacji, stworzył w Poznaniu pierwszą na świecie Katedrę Medycyny Rehabilitacyjnej; doktor honoris causa kilku uczelni, a także nagrody im. Alberta Laskera w 1966 r.
Józef Bajerlein (1896-1976), geograf, w Instytucie Geografii UAM zorganizował Zakład Hydrografii, którym kierował do przejścia na emeryturę w 1966 r. Angażując się w opiekę Koła Naukowego Studentów Geografii zorganizował stację meteorologiczną w Collegium Minus UAM. Jej obserwacje były przez dwa lata podstawą codziennych prognoz dla Poznania. Skonstruował 18 oryginalnych aparatów pomiarowych przydatnych w badaniach limnologicznych.
Janusz Zeyland (1897-1944), lekarz pediatra, patomorfolog w Klinice Chorób Dziecięcych Uniwersytetu Poznańskiego - blisko współpracował z Instytutem Pasteura w Paryżu; badania te stały się podstawą do ułożenia międzynarodowego programu badań przez Komitet Higieny Ligi Narodów w celu oceny wartości szczepień BCG na świecie (1928); prace jego stały się podstawą naukową szczepień przeciwgruźliczych i zjednały mu uznanie w światowym piśmiennictwie lekarskim.
Eugenia Jadwiga Zeylandowa (1899-1953), lekarz mikrobiolog, uważana za znawczynię bakteriologii gruźlicy w Polsce, wraz z swoim mężem (Januszem Zeylandem) byli uznawani w latach międzywojennych za wybitnych znawców gruźlicy dziecięcej na świecie, pionierzy szczepień przeciwgruźliczych BCG w Polsce;
Jan Bogumił Sokołowski (1899-1982), ornitolog i popularyzator wiedzy o ptakach, profesor UP i WSR w Poznaniu, organizator i pierwszy dziekan Wydziału Zootechnicznego, wybitny Wielkopolanin, artysta malarz.
Franciszek Adamanis (1900-1962), farmaceuta, współtwórca szkoły analizy termicznej związków chemicznych stosowanych w terapii, autor wielu prac z zakresu produkcji i analizy leków pochodzenia roślinnego i syntetycznego; dziekan Wydziału Farmaceutycznego AM w Poznaniu; członek Komitetu Nauk Farmaceutycznych PAN (1947-1951); prezes ZG (1960-1962) Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego.
Wieńczysław Kuczyński (1901-1980), chemik. Inicjował i rozwijał prace badawcze m.in. nad korozją metali i stopów, wykorzystaniem węgla brunatnego jako surowca przemysłu chemicznego, przerobem węgla na paliwa płynne, preparatyką i produkcją adsorbentów i katalizatorów.
Felicjan Cieszkowski-Dembiński (1901-1981), specjalista nauk rolniczych, przyrodnik i hodowca, agrotechnik i ekonomista, zarządca majątków i społecznik, członek Królewskiej Szwedzkiej Akademii Rolnictwa i Leśnictwa oraz przewodniczący polskiego komitetu ds. współpracy z FAO.
Maria Czekańska (1902-1991), geograf, oceanograf, dydaktyk. W latach 1965 - 1971 kierowała Zakładem Metodyki Geografii. Była ekspertką polsko-niemieckiej komisji podręcznikowej UNESCO. Pozostawiła liczący ok. 200 pozycji dorobek naukowy z zakresu oceanografii, hydrografii, geografii regionalnej oraz dydaktyki geografii. Napisała ponad 20 podręczników, tłumaczonych na kilka języków.
Zygmunt Latoszewski (1902-1995), dyrygent, pedagog, muzykolog. W 1933 r. objął stanowisko dyrektora Opery Poznańskiej, która stała się wkrótce czołową sceną operową w Polsce, potem ponownie kierował nią w latach 1945-48.
Feliks Kamiński (1902-1958), lekarz, rektor Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego w bardzo trudnych latach 1951- 1956. Był też dyrektorem i lekarzem naczelnym Szpitala Miejskiego nr 1 w Poznaniu oraz wykładał anatomię w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych.
Tadeusz Perkitny (1902-1986), technolog drewna, specjalista w zakresie tworzyw drzewnych, wybitny dydaktyk i naukowiec, podróżnik i literat, współtwórca Wydziału Technologii Drewna.
Stefan Barbacki (1903-1979), doświadczalnik i genetyk, wybitny uczony środowiska poznańskiego, twórca Instytutu Genetyki Roślin PAN i innych instytucji.
Józef Janicki (1904-1980), chemik i biochemik, twórca poznańskiej szkoły nauk o żywności, wychowawca wielu generacji technologów, dzisiejszych badaczy żywności i żywienia.
Stefan Alexandrowicz (1904-1995), zootechnik, jeden z najwybitniejszych w Polsce w XX w., wielki autorytet w naukach o zwierzętach, specjalista w zakresie hodowli i użytkowania trzody chlewnej, członek rzeczywisty PAN.
Bogumił Krygowski (1905-1977), geograf, geomorfolog. Był współzałożycielem i redaktorem „Badań Fizjograficznych nad Polską Zachodnią”; uczestniczył w wytyczaniu granicy polsko-niemieckiej. Przez wiele lat był przewodniczącym Komitetu Fizjograficznego oraz członkiem Zespołu Rzeczoznawców Geografii przy Radzie Głównej. Należał do pożądanych uczestników prac wielu instytucji, stowarzyszeń i korporacji geograficznych - krajowych i zagranicznych.
Stanisław Kowalski (1904-1990), pedagog i socjolog, teoretyk wychowania, kontynuator linii naukowej Floriana Znanieckiego. Odegrał wybitną rolę w staraniach o powrót socjologii na UAM; reaktywowaną w 1958 r. Katedrą Socjologii kierował przez kilka lat. Obejmując w 1962 r. Katedrę Pedagogiki kierował jednocześnie działającym w jej strukturze Zakładem Socjologii Wychowania (później Zakład Pedagogiki Społecznej).
Maria Frankowska (1906-1996), etnolożka, muzealniczka, antropolożka. Przez ćwierć wieku pracowała w UAM gdzie od 1969 r. kierowała Katedrą Etnografii. Była autorką kilkunastu książek i dziesiątek artykułów amerykanistycznych, dotyczących przede wszystkim Peru, Meksyku. swoich publikacjach podkreślała znaczenie badań interdyscyplinarnych i porównawczych w humanistyce.
Rajmund Galon (1906-1986), geograf. Zajmował się geomorfologią strukturalną i dynamiczną, hydrografią lądu, glacjologią, stratygrafią i regionalizacją fizyczno-geograficzną. Zainicjował prace nad przygotowaniem przeglądowej mapy hydrograficznej Polski w skali 1:500 000. Stworzył monografię Alp i krajów alpejskich na przykładzie Austrii i Szwajcarii.
Roman Kozak (1907-1970), pierwszy rektor Politechniki Poznańskiej. Zorganizował Liceum Budowlane w Poznaniu, w którym następnie był nauczycielem i Wydział Inżynierii Lądowo-Wodnej i Architektury przyszłej Politechniki Poznańskiej. Zorganizował też laboratorium, które później przekształciło się w Zakład Badawczy Budownictwa. Działalność praktyczna wiązała się z projektowaniem sieci wysokiego napięcia, fundamentów pod maszyny i kierowaniem budową elektrowni w Gorzowie Wlkp., Dychowie, Białogardzie, Koninie i Adamowie.
Anzelm Lewandowski (1908-1982), chemik, chromatograf, rzecznik chromatografii, która była w owym czasie nowoczesnym i niezastąpionym narzędziem analitycznym w biochemii i medycynie. Jest współwłaścicielem patentu dotyczącego wytwarzania bibuły jonizowanej.
Fryderyk Koebcke (1909-1969), astronom. Był współtwórcą pierwszych w Polsce zegarów kwarcowych. Zajmował się zagadnieniami teoretycznymi ruchu Sztucznych Satelitów Ziemi.
Tadeusz Molenda (1911-1975), leśnik, specjalista ekonomiki leśnictwa, twórca prognozowania gospodarki leśnej, rektor, wiceminister leśnictwa i przemysłu drzewnego.
Zygmunt Czubiński (1912-1967), botanik, działacz ochrony przyrody. Badania naukowe poświęcił ochronie przyrody oraz mszakom. Był inicjatorem i współredaktorem Atlasu rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce. Opracował plan sieci rezerwatów przyrody dla Polski. Doprowadził do utworzenia Parków Narodowych: Wolińskiego i Słowińskiego.
Alfons Klafkowski (1912- 1992), prawnik, polityk, prezes Trybunału Konstytucyjnego. Był wybitnym znawcą prawnych aspektów okupacji hitlerowskiej, należał do współzałożycieli i członków Instytutu Zachodniego w Poznaniu, specjalizującego się przez wiele dziesięcioleci w sprawach niemieckich.
Zbigniew Zakrzewski (1912-1992), rektor Akademii Ekonomicznej w latach 1959-1962. Poza najbardziej interesującymi go problemami ekonomicznymi w sferze obrotu towarowego i handle, był pasjonatem historii Poznania i aktywnym działaczem Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania.
Jarogniew Broniarz (1913-1999), chemik. Przeszedł do historii UAM, oraz wielkopolskiej i polskiej chemii jako organizator i pierwszy dziekan Wydziału Chemicznego (1968-1977). Jego dorobek naukowy skoncentrowany jest na technologii lekkiej syntezy organicznej.
Leon Leja (1913-1997), pedagog, twórca polskiej szkoły technologii kształcenia. Na jego bogaty i różnorodny dorobek naukowy - w części dostępny także po francusku, niemiecku i rosyjsku, składają się trzy obszary: kształcenie zawodowe i ekonomika oświaty, technologia kształcenia oraz dydaktyka szkoły wyższej.
Marek Kwiek (1913-1962), twórca poznańskiego ośrodka akustyki. Jego zainteresowania badawcze jak również silna więź z praktyką skoncentrowane były na akustyce fizycznej, matematycznej, fizjologicznej, muzycznej, fonetycznej i technicznej.
Józef Burszta (1914-1987), socjolog, etnograf, etnolog. W latach 60. pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego UAM i następnie prorektora uczelni. W latach 1954-1971 pracował w Instytucie Historii Kultury Materialnej PAN w Poznaniu. Od 1961 r. był redaktorem naczelnym Dzieł Wszystkich Oskara Kolberga. Jego bibliografia liczy około 500 prac.
Olech Szczepski (1914-1980), lekarz, pediatra, rektor Akademii Medycznej w Poznaniu. Opublikował ok. 200 prac dotyczących kwestii związanych z leczeniem gruźlicy, choroby Heinego-Medina, biegunek dziecięcych; zajmował się też nefrologią i endokrynologią wieku rozwojowego, a także pediatrią społeczną, epidemiologią, dydaktyką medyczną, bioetyką i deontologią lekarską. Interesował się zagadnieniem przeszczepów oraz problemami postępowania lekarza ze śmiertelnie chorym pacjentem.
Antoni Horst (1915-2003), lekarz fizjolog i genetyk, autor 8 książek i ponad 250 publikacji naukowych; od 1950 r. był kierownikiem Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej AM, zaś w 1963 r. utworzył w AM Zakład Genetyki Człowieka, pierwszą tego typu placówkę naukową w Polsce; w 1974 r. zorganizował w Poznaniu Zakład Genetyki Człowieka PAN i został jego dyrektorem; członek rzeczywisty PAN od 1980 r., a także rektor AM w latach 1956-1959.
Gerard Labuda (1916-2010), polihistor, humanista, organizator nauki. Należał do wybitnych przedstawicieli Instytutu Zachodniego. Twórczą rolę odegrał jako przewodniczący Rady Naukowej Biblioteki Kórnickiej PAN (1965-2000) oraz członek Polsko-Niemieckiej Komisji do Spraw Podręczników Szkolnych UNESCO (1972-1989). Zawsze czynnej, niebywałej aktywności organizacyjnej i edukacyjnej towarzyszyła trudna do ogarnięcia aktywność naukowa, która wyraża się blisko dwoma tysiącami tytułów składających się na jego bibliografię.
Maciej Wiewiórowski (1918-2005), chemik, biochemik, organizator nauki. Pozostawił ponad 200 często cytowanych publikacji należących do ważnych w obszarze biochemii. Jest uznawany za twórcę wybitnej szkoły naukowej, która w dużej mierze ukształtowała krajobraz badań chemicznych i biochemicznych w Polsce w drugiej połowie XX wieku i pozwoliła utrzymać naukę w kraju w nurcie nauki światowej. W latach 1968-1972 był prorektorem UAM do spraw nauki. Silnie związany z PAN.
Marian Jerzak (1918-2001), ekonomista rolny, autorytet w dziedzinie ekonomiki produkcji zwierzęcej, organizator nauki i wydawca, publicysta i społecznik, założyciel i pierwszy dyrektor Centrum Doradztwa Rolniczego.
Władysław Węgorek (1918-2001), entomolog, twórca nowoczesnej ochrony roślin w Polsce, przez wiele lat związany z WSR, założyciel i wieloletni dyrektor Instytutu Ochrony Roślin.
Jan Wojtczak (1919-1982), chemik, prorektor UAM. Był organizatorem i od 1962 r. pierwszym kierownikiem zakładu zajmującego się badaniami z dziedziny chemii promieniowania, przemianowanego w 1969 r. na Zakład Chemii Jądrowej. W latach 1961-1965 był dziekanem Wydziału Matematyki Fizyki i Chemii, a następnie prorektorem (1965-68).
Zygmunt Ziembiński (1920-1996), prawnik, teoretyk prawa, logik. W 1962 r. został kierownikiem pracowni, a cztery lata później kierownikiem Zakładu Prawniczych Zastosowań Logiki; od 1981 r. aż do przejścia w stan spoczynku (1990) był kierownikiem Katedry Teorii i Filozofii Prawa. Jego pozycję naukową w środowisku wyznaczała duża niezależność poglądów oraz związki ze środowiskiem katolickim. Autor wielokrotnie wznawianego podręcznika z 1955 r. Logika praktyczna.
Brygida Kürbis (1921-2001), mediewistka, edytorka i wydawca źródeł. Wagę jej dorobku uwypukla efektywny wkład w takie dziedziny badawcze jak edytorstwo źródeł, źródłoznawstwo (termin w nauce polskiej łączy się z jej nazwiskiem) i historią kultury średniowiecznej. Uznanie, wręcz sławę przyniosła jej edycja Kroniki Wielkopolskiej jako VIII tomu Monumenta Poloniae Historica (1970).
Jerzy Zwoliński (1921-1978), wybitny hipolog, specjalista w dziedzinie wartości użytkowej konia, twórca immunogenetyki konia, założyciel laboratorium badania grup krwi.
Czesław Łuczak (1922-2002), historyk dziejów gospodarczych, rektor UAM. Jego prace koncentrują się na drugiej wojnie światowej. Przez całe życie rozbudowywany i eksploatowany obszar badawczy wieńczy monumentalne opracowanie Polska i Polacy w latach drugiej wojny światowej (1993).
Jerzy Pawełkiewicz (1922-2008), chemik, wybitny biochemik i współtwórca podstaw nowoczesnej biologii molekularnej w środowisku poznańskim, znakomity dydaktyk, bez reszty oddany służbie na rzecz nauki.
Przemysław Bystrzycki (1923-2004), prozaik, krytyk, publicysta. Należał do założycieli miesięcznika „Nurt”, w którym pełnił funkcję kierownika literackiego (1965-1968). Przez wiele lat pełnił funkcję wiceprezesa Poznańskiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Autor 24 książek.
Wacław Wilczyński (1923-2008), absolwent Akademii Handlowej w Poznaniu a później wykładowca Akademii Ekonomicznej. Konsultant w zespole reformatorskim Leszka Balcerowicza oraz członek Rady Ekonomicznej w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Kawaler Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i laureat tytułu Zasłużony Dla Miasta Poznania. Zwolennik „radykalnej terapii ustrojowej, oznaczającej zdecydowany, nie rozkładany w czasie przełom w stosunkach ekonomicznych”.
Janusz Ziółkowski (1924-2000), socjolog, ekonomista, polityk, rektor UAM. Jest autorem około 130 prac naukowych z zakresu socjologii miasta, rozwoju gospodarczego, religii, demografii itp. Pracował w placówkach UNESCO - New Delhi i Paryżu. W latach 1965-1967 był dyrektorem Ośrodka Badawczego UNESCO d/s Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Azji Południowej, a następnie konsultantem ONZ do Planowania Regionalnego; w latach 1977-1980 był dyrektorem Wydziału Rozwoju Kultury UNESCO. W 1981 r. został wybrany rektorem UAM.
Zbigniew Radwański (1924-2012), prawnik, współtwórca polskiej cywilistyki. Badania, uwiecznione w kilkuset opublikowanych pozycjach (w tym System Prawa Prywatnego, 20 tomów, od 1995 r., jako redaktor naczelny i autor wielu opracowań), obejmowały wszystkie działy prawa cywilnego. W ostatnich latach życia wiele uwagi poświęcił wdrażaniu prawa Unii Europejskiej. Ich celem nadrzędnym było konfrontowanie polskich rozwiązań z obcymi systemami prawnymi.
Stanisław Kielich (1925-1993), fizyk, twórca poznańskiej szkoły optyki nieliniowej. W latach 1966-1969 był kierownikiem zorganizowanej przez siebie Katedry Fizyki Molekularnej, a w latach 1969-1975 dyrektorem Instytutu Fizyki UAM. Od 1973 do 1993 roku kierował Zakładem Optyki Nieliniowej. Jego prekursorskie prace teoretyczne z optyki nieliniowej były wielokrotnie impulsem do podjęcia badań eksperymentalnych w różnych ośrodkach na świecie.
Franciszek Kaczmarek (1928-2015), fizyk, rektor UAM. Prowadził badania w dziedzinie laserów światłowodowych. Jest twórca poznańskiej szkoły elektroniki kwantowej i konstruktorem pierwszego polskiego lasera „czerwonego” i wielu innych unikatowych laserów. Prowadził badania w dziedzinie laserów światłowodowych.
Włodzimierz Kołos (1928-1996), fizyk i chemik. Należał do twórców współczesnej chemii kwantowej. Światową sławę przyniosły mu prace z teorii małych cząsteczek. Zajmował się także podstawowymi zagadnieniami fizyki teoretycznej, takimi jak efekty molekularne wpływające na rozpad promieniotwórczy, czy relatywistyczna teoria cząsteczek. Jego dorobek liczy ponad 130 prac naukowych.
Jerzy Topolski (1928-1998), polihistor, metodolog. Przez dwie kadencje od 1984 r. był przewodniczącym Komitetu Nauk Historycznych PAN. Cechowała go nadzwyczajna umiejętność godzenia rozlicznych obowiązków, niezwykła pracowitość i życzliwość do otoczenia. Bibliografia przekroczyła 1100 pozycji; są one także dostępne w kilkunastu językach świata. Przełomowe znaczenie dla uznania światowej historiografii miała praca Metodologia historii (1968) mająca 7 tłumaczeń, w tym japońskie i chińskie.
Bohdan Gruchman (ur. 1928), rektor Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w latach 1990-1996. Za jego kadencji uczelnia, jako jedyna w Polsce, uruchomiła programy studiów podyplomowych MBA we współpracy z czterema uczelniami zagranicznymi. Dzięki jego wysiłkom uczelnia została wyposażona w największą w Europie Środkowo-Wschodniej Bibliotekę Główną.
Tadeusz Caliński (ur. 1928), specjalista w zakresie statystyki matematycznej i jej zastosowań w naukach przyrodniczych, związany z Uniwersytetem Przyrodniczym od 1948 r.
Stefan Kozarski (1930-1996), geograf, geomorfolog, polarnik. Na trwale zaznaczył swoje miejsce w badaniach na dnie doliny Warty w okolicach Poznania. Znakomicie wypełniał powinności akademickie jako prodziekan i dziekan Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi (1966-1972), dyrektor Instytutu Geografii (1971-1980), prorektor UAM (1972-1981) oraz kierownik zakładu.
Zbigniew Drozdowski (1930-2004), antropolog, rektor AWF. Zajmował się antropologią sportu, w tym szczególnie morfofunkcjonalnymi uwarunkowaniami i skutkami ludzkiej aktywności, biologicznymi skutkami procesów zachodzących w populacji ludzkiej, chronobiologiczną podstawą aktywności ludzkiej oraz biologicznymi skutkami transformacji społeczno-ekonomicznej w krajach Europy Środkowej po 1989. Jego dorobek naukowy obejmuje 540 publikacji, w tym 28 książek.
Krzysztof Golankiewicz (1931-2008), chemik, prorektor UAM. W latach 1968-1973 był kierownikiem Zakładu Chemii Organicznej Instytutu Chemii UAM, a następnie dyrektorem tegoż Instytutu. Od 1978 r. Kierował Zakładem Syntezy i Struktury Związków Organicznych. Dorobek naukowy to ponad 150 oryginalnych prac i rozpraw, popularyzujących i pogłębiających badania m.in. nad spektroskopią masową. Uznanie zdobył badaniami organicznych związków heterocyklicznych o dużym znaczeniu biologicznym.
Lech Trzeciakowski (1931-2017), historyk, regionalista. Był autorem około 300 publikacji w skupionych na dziejach Poznania, Wielkopolski w XIX w. oraz stosunkach polsko-niemieckich. Od 1981 r. propagował określenie „powstanie poznańskie”, wpisując wydarzenia czerwca 1956 w ciąg najważniejszych niepodległościowych zrywów narodowych.
Ryszard Ganowicz (1931-1998), specjalista w dziedzinie mechaniki i konstrukcji budowlanych, rektor Akademii Rolniczej w latach 1990-1996, senator RP i społecznik, związany z AR przez ponad 30 lat.
Irena Obuchowska (1932-2016), psycholog i pedagog osób niepełnosprawnych. Przechodząc w 1974 r. do Instytutu Pedagogiki utworzyła tam nowy, nadal jeszcze unikalny kierunek studiów - pedagogikę specjalną. Kierowała nim przez 20 lat. Podjęła także współpracę z wieloma znaczącymi uniwersytetami zagranicznymi, przodującymi w dziedzinie pedagogiki specjalnej w Europie i Stanach Zjednoczonych. W latach 1998 - 2002 była członkiem Nowojorskiej Akademii Nauk. Spod jej pióra wyszło prawie 200 prac naukowych.
Zofia Trojanowiczowa (1936-2015), historyk literatury. Współpracowała z Instytutem Badań Literackich PAN. W kręgu jej zainteresowań naukowych znajdowała się literatura romantyzmu, w tym przede wszystkim twórczości Adama Mickiewicza i Cypriana Norwida. Zasiadała w Komitecie Nauk o Literaturze Polskiej PAN. Należała do PTPN i Towarzystwa Naukowego KUL.
Grzegorz Kotlarski (1936-2015), filozof, kierownik Zakładu Historii Filozofii w latach 1993-1996. Mocno zaangażowany w organizację badań wschodoznawczych w sposób istotny przyczynił się do powołania w 1991 roku Instytutu Wschodniego, którym kierował w latach 1994-2002.
Andrzej Bogusław Legocki (ur. 1939), biochemik, jeden z najwybitniejszych poznańskich uczonych, prezes PAN w latach 2003-2006, twórca i wieloletni dyrektor Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN, przez ćwierćwiecze związany z AR w Poznaniu.
Alfred Kaniecki (1941-2016), geograf, hydrolog, kartograf. Zajmował się zagadnieniami wodno-gospodarczymi wielu miast i gmin wielkopolskich w tym Poznania, Kalisza, Wrześni, Międzyrzecza, Gniezna. W latach 80. był zaangażowany w prace związane z opracowaniem Mapy Hydrogeologicznej Polski. W latach 1991-1995 kierował projektem Przemiany stosunków wodnych na obszarach zurbanizowanych i uprzemysłowionych wybranych obszarów Polski i Niemiec, który był realizowany w ramach prac Komisji Hydrograficznej Polskiego Towarzystwa Geograficznego.
Bogdan Marciniec (ur. 1941), chemik. Funkcję rektora pełnił w okresie przemian ustrojowych w Polsce. To Jemu uczelnia zawdzięcza stosunkowo łagodne przejście początkowej fazy transformacji ustrojowej. Już po zakończeniu kadencji rektorskiej utworzył i w latach 1995-2015 pełnił funkcję dyrektora pierwszego w Polsce, Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji UAM. Należy do ścisłej czołówki współczesnych chemików polskich i światowej rangi specjalistów z zakresu chemii krzemu i katalizy metaloorganicznej. Dąży do wdrożenia w Poznaniu koncepcji europejskiego modelu współpracy nauki z praktyką gospodarczą. Jest inicjatorem i koordynatorem utworzonego i wyposażonego ze środków europejskich Wielkopolskiego Centrum Zaawansowanych Technologii zaś w latach 2004- 2017 był Dyrektorem Centrum Zaawansowanych Technologii UAM.
Jerzy Strzelczyk (ur. 1941), historyk - mediewista z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza specjalizujący się m.in. w początkach państwa polskiego oraz państw barbarzyńskich na ziemiach dawnego Imperium Romanum. Na imponujący rozmiarami i wszechstronnością dorobek naukowy profesora składa się ponad tysiąc pięćset publikacji, w tym 25 książek i edycji źródłowych.
Leszek Maciej Pacholski (ur. 1944), absolwent i wykładowca Politechniki Poznańskiej. Specjalista w zakresie ergonomii przemysłowej. W pracy naukowej zajmuje się zagadnieniami budowy i eksploatacji maszyn oraz organizacji i zarządzania ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ergonomii przemysłowej oraz inżynierii produkcji. Jest uznawany za współtwórcę makroergonomii.
Lech Drewnowski (ur. 1944), matematyk. Dorobek publikacyjny Lech Drewnowskiego obejmuje około 120 artykułów. Do jego osiągnięć w zakresie teorii należy dodać wszechstronną analizę własności przestrzeni miar. Dzięki pracom Lecha Drewnowskiego dokonał się znaczący rozwój teorii przestrzeni liniowo-topologicznych. Profesor zasłynął ponadto rezultatami dotyczącymi różnych typów zbieżności szeregów i związków między rozważanymi typami. Nadto wniósł istotny wkład w teorię operatorów, np. w badania booleowskich algebr projekcji i operatorów zwartych w różnych topologiach.
Stefan Jurga, (ur. 1946), fizyk, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza AM (1996-2002). W latach 2005-2007 był wiceministrem do spraw szkolnictwa wyższego w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Od 2010 roku jest dyrektorem Centrum NanoBioMedycznego w Poznaniu, jednostki wspólnej UAM z Uniwersytetem Medycznym, Uniwersytetem Przyrodniczym i Politechniką Poznańską. Profesor Jurga rozwijał bardzo dynamicznie Uniwersytet w wielu wymiarach, utrzymując UAM wśród najlepszych polskich uczelni. Był, między innymi, odpowiedzialny za rozwój infrastruktury uniwersyteckiej. Jego aktywność zaowocowała przyznaniem UAM finansowania o wartości ponad 200 mln PLN na rozbudowę nowoczesnego Kampusu na Morasku.
Włodzimierz Grajek (ur. 1946), biotechnolog, twórca imponującego w skali kraju obiektu laboratoryjno-technologicznego dla biotechnologii żywności i przemysłowej, autor biopreparatów i wdrożeń, w tym do oczyszczania środowiska.
Jan Węglarz (ur. 1947), zawodowo związany z utworzonym przez siebie Instytutem Informatyki Politechniki Poznańskiej, którego był przez ponad 20 lat dyrektorem. Współtworzył w 1993 roku Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe i od początku nim kieruje. PCSS zdobył wysoką, międzynarodową pozycję jako jednostka badawczo-rozwojowa w obszarze najnowszych technologii informatycznych. Jest członkiem założycielem i członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Informatycznego. Jako pierwszy naukowiec z krajów Europy środkowo-wschodniej pełnił w latach 1997-98 funkcję prezydenta Asocjacji Europejskich Towarzystw Badań Operacyjnych. Tematyka badawcza, którą się zajmuje dotyczy zagadnień będących na styku informatyki, badań operacyjnych oraz nauk decyzyjnych - są to szczególnie badania związane z szeregowaniem zadań i rozdziałem zasobów. Otrzymał wiele prestiżowych krajowych jak i zagranicznych nagród m.in. Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (Polski Nobel).
Maria Siemionow (ur. 1950), lekarz chirurg i chirurg plastyczny, absolwentka Akademii Medycznej w Poznaniu; pracuje w Klinice Kolegium Medycyny w Cleveland w USA, gdzie w grudniu 2008 r. dokonała czwartej na świecie i pierwszej w USA udanej operacji przeszczepienia twarzy; utrzymuje bliskie kontakty z macierzystą Uczelnią - Uniwersytetem Medycznym w Poznaniu, prowadząc wykłady, a przede wszystkim szkoląc polskich stażystów w USA; 7 października 2013 otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Elżbieta Frąckowiak (ur. 1950) jest uznanym światowym ekspertem w dziedzinie elektrochemii, zajmuje się nanomateriałami wykorzystywanymi do magazynowania i konwersji energii w superkondensatorach, ogniwach litowo-jonowych i ogniwach paliwowych. Była koordynatorem programu badawczego NATO „Nauka dla Pokoju” gdzie zajmowała się materiałami węglowymi stosowanymi do elektrochemicznego magazynowania energii (1999-2005). Wyróżniona Nagrodą Ministra Edukacji Narodowej (2001) oraz Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (Polski Nobel, 2011).
Bronisław Marciniak (ur. 1950), chemik. Obok niekwestionowanych osiągnięć naukowych, profesor bardzo aktywnie uczestniczy w działalności organizacyjnej UAM. Obejmując funkcje rektora wprowadził program „Strategia Rozwoju UAM na lata 2009-2019”, który realizowany jest do dziś i określa cele strategiczne rozwoju uczelni. Podczas jego 8-letniej podwójnej kadencji, UAM utrzymywał się w ścisłej czołówce najlepszych polskich uczelni wyższych. Od roku 2017 profesor Marciniak pełni funkcję dyrektora Wielkopolskiego Centrum Zaawansowanych Technologii, łącząc pracę organizacyjno-administracyjną z działalnością naukową.
Ks. Piotr Nawrot SVD (ur. 1955), teolog i muzykolog, wykładowca UAM. Za najważniejsze dzieło badawcze należy uznać odkrycie, zebranie, opracowanie krytyczne i edycję kilku tysięcy stron manuskryptów nut i tekstów oryginalnej barokowej muzyki liturgicznej i „katechetycznej”, powstałej w społecznościach chrześcijańskich, w szczególności w misjach jezuickich wśród ludów Chiquitos, Moxos i Guaraní.
Józef Barnaś (ur. 1951), fizyk teoretyk. W 2002 roku stworzył na Wydziale Fizyki UAM Zakład Fizyki Mezoskopowej, którym kieruje do dziś. W swoim Zakładzie intensywnie rozwija tematykę efektów spinowych w transporcie przez układy mezoskopowe, czyniąc tym samym ośrodek poznański jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich ośrodków na świecie. Nagrodą FNP, tzw. polskim Noblem, uhonorowano go dwa lata po przyznaniu Nagrody Nobla za odkrycie zjawiska GMR-u.
Tomasz Łodygowski (ur. 1951), absolwent Politechniki Poznańskiej. Rektor tej uczelni od 2012 roku. W kręgu zainteresowań naukowych Profesora znajduje się numeryczna analiza konstrukcji procesów termomechanicznych.Szereg rozwiązań teoretycznych opracowanych w zespołach kierowanych przez profesora znalazło praktyczne zastosowanie w różnych gałęziach gospodarki. Profesor jest autorem kilku oryginalnych programów komputerowych wykorzystywanych przez biura projektowe.
Jacek Błażewicz (ur. 1951), w swojej pracy badawczej skupia się głównie na obszarach związanych z sekwencjonowaniem DNA, analizą i predykcją struktur RNA i białek, a także teorią algorytmów oraz obliczeniami równoległymi. Pełni funkcję kierownika Zakładu Bioinformatyki w Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Siegen (Niemcy).
Roman Słowiński (ur. 1952) absolwent i wykładowca Politechniki Poznańskiej. Zajmuje się automatyką, robotyką i informatyką. Specjalizuje się w badaniach operacyjnych, komputerowym wspomaganiu decyzji oraz sztucznej inteligencji. Twórca uznanej w świecie szkoły naukowej „inteligentnego wspomagania decyzji”, która proponuje oryginalną metodykę wspomagania decyzji opartą na synergicznym połączeniu badań operacyjnych, sztucznej inteligencji i nowych technologii informatycznych. Otrzymał za nią - w 2005 roku - „Polskiego Nobla”
Jerzy Kaczorowski (ur. 1957), matematyk. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na analitycznej i algebraicznej teorii liczb. Od 2012 roku jest dziekanem Wydziału Matematyki i Informatyki UAM. Kieruje Zakładem Algebry i Teorii Liczb. Przez cztery kadencje zasiadał w Senacie UAM. Jest redaktorem naczelnym „Acta Arithmetica”, jednego z najstarszych i najbardziej znanych polskich czasopism matematycznych, oraz „Functiones et Approximatio”.
Jerzy Koch (ur. 1958), filolog, specjalista w zakresie literaturoznawstwa niderlandzkiego i afrikaans. Organizuje pracę Zakładu Studiów Niderlandzkich i Południowoafrykańskich, wydaje czasopismo oraz edytuje książki, występuje w mediach promując działalność Wydziału Anglistyki, organizuje w Poznaniu międzynarodowe konferencje, zaprasza badawczy z RPA i Niderlandów, współpracuje aktywnie z przedstawicielstwami dyplomatycznymi. Pozostając przede wszystkim badaczem literatury jest jednocześnie doskonałym partnerem przedsiębiorców regionu Wielkopolski.
Paweł Domański (1959-2016), matematyk. Kierował Zakładem Analizy Funkcjonalnej. Pełnił m.in. funkcję prodziekana ds. naukowych. Równocześnie od 1993 r. pracował w Instytucie Matematycznym PAN. Przez dwie kadencje był członkiem Komitetu Matematyki PAN. W roku 2009 został powołany na członka-korespondenta Królewskiej Hiszpańskiej Akademii Nauk. Opublikował około 90 artykułów naukowych. Specjalizował się w analizie funkcjonalnej, wnosząc w jej rozwój znaczący wkład.
Marek Jemielity (ur. 1960), lekarz kardiochirurg, kierownik Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, pomysłodawca i głównym realizator programu przeszczepu serca w Wielkopolsce, przeprowadzanego od 2010 r. w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego UMP przy ul. Długiej; laureat Nagrody Pracy Organicznej „Głosu Wielkopolskiego”.
Hanna Bogucka pracuje w Katedrze Radiokomunikacji na Wydziale Elektroniki i Telekomunikacji Politechniki Poznańskiej. Obszar jej naukowych zainteresowań obejmuje zagadnienia radiokomunikacji ruchomej, sieci komórkowych i bezprzewodowych, w tym nowych technik transmisji i odbioru, systemów z rozproszonym widmem, modulacji wielotonowej, optymalizacji transmisji, radia programowalnego i kognitywnego.
Katarzyna Dziubalska-Kołaczyk (ur. 1960), językoznawczyni, dziekan Wydziału Angistyki UAM. Jej rozprawa habilitacyjna zapoczątkowała nowy, autorski model organizacji fonologicznej języka: teorię fonologii bitów i wiązań (beats-and-binding phono-logy, B&B). Teoria B&B jest oryginalnym poznańskim wkładem w dorobek językoznawstwa naturalnego, wciąż inspirującym nowych badaczy.
