231 lat temu została utworzona nowa diecezja, której siedzibą został Tarnów
Najstarsze parafie na ziemi limanowskiej powstały w XIII wieku, a duża część w XIV w. Zmiany przynależności parafii do diecezji zależały od ważnych wydarzeń historii Polski.
Dziś Czytelnikom przedstawiamy w skrócie historię organizacji struktur Kościoła na terenie Limanowszczyzny odczasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego.
Diecezja w Tarnowie
Do momentu pierwszego rozbioru Polski, czyli do 1772 roku wszystkie parafie na Ziemi Limanowskiej należały do diecezji krakowskiej, która wchodziła wtedy w skład metropolii gnieźnieńskiej.
Jak czytelnikom wiadomo z lekcji historii ze szkoły podstawowej diecezja krakowska powstała w 1000 roku i wchodziła w skład utworzonej wtedy metropolii w Gnieźnie. Są pewne podstawy by sądzić, że biskupstwo w Krakowie istniało już trochę wcześniej, ale nie jest to teraz istotą tego artykułu. Przez prawie 780 lat stan ten trwał bez zmian, lecz rozbiory Polski zmieniły sytuację. Kraków jako siedziba biskupstwa pozostał w Polsce, lecz znaczna część obszaru diecezji krakowskiej znalazła się na terenie Austrii. Sytuację zaistniałą postanowił rozwiązać bez zgody Stolicy Apostolskiej cesarz Józef II Habsburg. W 1783 roku samowolnie utworzył z leżących na południe od Wisły terenów diecezji krakowskiej, które znalazły się pod jego panowaniem nową diecezje ze stolicą w Tarnowie. Dopiero kilka lat później papież Pius VI kanonicznie zatwierdził diecezję tarnowską bullą „In suprema beati Petri cathedra” wydaną 13 marca 1786 roku.
Diecezja ta istniała około 20 lat i po wejściu Krakowa w skład monarchii habsburskiej w wyniku trzeciego rozbioru Polski została podjęta decyzja w 1805 r. o jej zniesieniu. Faktycznie likwidacja diecezji tarnowskiej nastąpiła w 1807 roku. Wtedy też wszystkie parafie z Limanowszczyzny powróciły do diecezji krakowskiej. Po kilkunastu latach zawirowań między innymi postanowień Kongresu Wiedeńskiego na którym utworzono Wolne Miasto Kraków zaistniała nowa sytuacja. W 1821 roku powstała diecezja z siedzibą w Tyńcu. Powołał ją bullą „Studium paterni affectus” z dnia 20 września 1821 roku papież Pius VII.
W skład diecezji tynieckiej wchodziły parafie i dekanaty z terenów, na których kilkanaście lat wcześniej istniała diecezja tarnowska. Na mocy bulli papieża Leona XII „Sedium episcopalium translationes” z dnia 23 kwietnia 1826 roku stolicę tej diecezji przeniesiono z opactwa w Tyńcu do Tarnowa, a diecezja otrzymała ponownie nazwę tarnowskiej. Weszła także w skład metropolii lwowskiej.
Kolejna zmiana
Do 1925 roku wszystkie parafie z dekanatów na Ziemi Limanowskiej należały do diecezji tarnowskiej. Po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości rozpoczęły się prace nad zmianami granic diecezji w kraju o nowych granicach państwowych. Papież Pius XI 28 października 1925 roku wydał bullę „Vixdum Poloniae Unitas”, która reorganizowała strukturę administracyjną Kościoła w Polsce.
Powstała wtedy między innymi metropolia w Krakowie w skład której weszła diecezja tarnowska. Zmieniono także granice diecezji tarnowskiej i krakowskiej. Wtedy właśnie parafie z okolicy Mszany Dolnej należące dotychczas do dekanatu tymbarskiego przeszły do archidiecezji krakowskiej. Były to parafie: w Mszanie Dolnej, w Kasinie Wielkiej, w Kasince Małej, w Niedźwiedziu, w Olszówce. Diecezja tarnowska weszła w skład metropolii krakowskiej.
Od średniowiecza do czasów rozbiorów istotną rolę pełniły archidiakonaty
Dekanaty
Od średniowiecza do czasów rozbiorów w Polsce jedną ze struktur organizacji kościelnej były archidiakonaty. Diecezje podzielone były na archidiakonaty te zaś podzielone były na dekanaty. Pierwotnie Limanowa i okoliczne parafie należały od początków swego istnienia do czasów kasat józefińskich do archidiakonatu sądeckiego w skład którego wchodził dekanat sądecki, w którym znajdowała się znaczna część parafii naszego regionu.
Następnie po likwidacji archidiakonatów parafia limanowska należała do dekanatu sądeckiego. Natomiast w 1784 roku powstał dekanat w Tymbarku w skład którego weszła znaczna część parafii Ziemi Limanowskiej. W 1843 roku parafia limanowska została przyłączona do dekanatu tymbarskiego. Zmian w strukturze kościelnej na tym terenie nie było do 1891 roku. Wtedy biskup tarnowski Ignacy Łobos utworzył nowy dekanat ze stolicą w Limanowej. W 1925 roku powstał dekanat w Mszanie Dolnej w skład którego weszły parafie, które przeszły z diecezji tarnowskiej do krakowskiej.
Parafie
Najstarsze parafie na Ziemi Limanowskiej powstały na początku XIII w. i były to parafie: w Górze Świętego Jana, w Szczyrzycu, w Łososinie Górnej oraz w Skrzydlnej. Jednak większa część parafii w naszym regionie powstała dopiero w XIV oraz duża część też w XX wieku. Może niektóre parafie mają korzenie sięgające lat wcześniejszych niż podane poniżej, ale nie ma na to wiarygodnych źródeł.
W XIV w. powstały parafie: w Ujanowicach, w Męcinie, w Pisarzowej, w Nowym Rybiu, w Dobrej, w Szyku, w Kamienicy, w Wilkowisku, w Łukowicy, w Słopnicach Dolnych, w Tymbarku i w Mszanie Dolnej. W XV wieku powstały parafie: w Kaninie i w Przyszowej. W XVI wieku powstała parafia w Limanowej. W XVII wieku powstała parafia w Niedźwiedziu. W XVIII wieku powstała parafia w Olszówce. W XIX wieku powstała parafia w Kasinie Wielkiej.
W XX wieku powstały parafie: w Jurkowie, w Jodłowniku, w Laskowej, w Stróży, w Krasnem - Lasocicach, w Pasierbcu, w Siekierczynie, w Limanowej - Sowlinach, w Starej Wsi, w Szczawie, w Zalesiu, w Młyńczyskach, w Jaworznej, w Kamionce Małej, w Krosnej, w Żmiącej, w Słopnicach Górnych, w Podłopieniu, w Kasince Małej, w Lubomierzu, w Łętowem, , w Rabie Niżnej i w Porębie Wielkiej.
W ostatnich latach powstały parafie: w Mordarce (2011 r.), w Mszanie Dolnej - Parafia Miłosierdzia Bożego (2005 r.), w Koninie (2006 r.) w Mszanie Górnej (2011 r.)
Struktury kościelne dziś
Obecnie diecezja tarnowska wchodzi w skład metropolii krakowskiej. W jej skład od ostatniej reorganizacji w 1992 r. wchodzą: archidiecezja krakowska oraz diecezje tarnowska, kielecka, i bielsko - żywiecka.
Obecnie struktura kościelna na ziemi limanowskiej wygląda następująco. Z obszaru diecezji tarnowskiej na Limanowszczyźnie poszczególne parafie wchodzą w skład dekanatów: limanowskiego, tymbarskiego, ujanowickiego i łąckiego a z diecezji krakowskiej wchodzą w skład dekanatu mszańskiego.
Do dekanatu limanowskiego należą parafie: MBB w Limanowej, Św. Stanisława Kostki w Limanowej - Sowlinach, Miłosierdzia Bożego w Mordarce, Św. Józefa Rzemieślnika w Starej Wsi, Św. Jana Ewangelisty w Pisarzowej, Św. Antoniego Opata w Męcinie, Św. Marii Magdaleny w Kaninie, Matki Boskiej Łaskawej w Siekierczynie, Św. Mikołaja w Przyszowej, Św. Stanisława B. M. w Młyńczyskach, Św. Andrzeja Apostoła w Słopnicach Dolnych, Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej w Słopnicach Górnych, Św. Maksymiliana Marii Kolbego w Zalesiu.
Dekanat tymbarski obejmuje następujące parafie: Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Tymbarku, Matki Boskiej Szkaplerznej w Dobrej, Miłosierdzia Bożego w Podłopieniu, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Jurkowie, Św. Mikołaja w Skrzydlnej, Najświętszego Serca Pana Jezusa w Stróży, Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Jodłowniku, Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Krasnem - Lasocicach, Ścięcia Jana Chrzciciela w Górze Świętego Jana, Św. Stanisława B. M. i Św. Barbary w Szyku, Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Wilkowisku, Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej i Św. Stanisława B. M. w Szczyrzycu, Znalezienia Krzyża Świętego w Nowym Rybiu.
Do dekanatu ujanowickiego zaliczamy parafie: Św. Michała Archanioła w Ujanowicach, Wszystkich Świętych w Łososinie Górnej, Matki Boskiej Pocieszenia w Pasierbcu, Najświętszego Imienia Maryi w Laskowej, Najświętszego Serca Pana Jezusa w Żmiącej, Przemienia Pańskiego w Jaworznej, Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kamionce Małej, Św. Józefa Rzemieślnika w Krosnej oraz leżące po za powiatem limanowskim Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łososinie Dolnej, Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Michalczowej oraz Matki Boskiej Bolesnej w Żbikowicach.
Natomiast parafie Przemienia Pańskiego i Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Kamienicy, Najświętszego Serca Pana Jezusa w Szczawie i Św. Andrzeja Apostoła w Łukowicy należą do dekanatu łąckiego.
Z diecezji krakowskiej do dekanatu mszańskiego należą parafie: Św. Michała Archanioła w Mszanie Dolnej, Miłosierdzia Bożego w Mszanie Dolnej, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Mszanie Górnej, Matki Boskiej Królowej Polski w Łętowem, Św. Marii Magdaleny w Kasinie Wielkiej, Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Kasince Małej, Matki Boskiej Fatimskiej w Porębie Wielkiej, Św. Józefa w Lubomierzu, Św. Jana Chrzciciela w Olszówce, Św. Sebastiana w Niedźwiedziu, Św. Stanisława w Koninie, Św. Józefa Robotnika w Rabie Niżnej i rektorat Najświętszego Serca Pana Jezusa w Glisnem.