50 lat temu odsłonięto mozaikę na Auli UMK. Jaka jest historia tego wyjątkowego dzieła?

Instalację, składającą się z 255 kwadratowych elementów, odsłonięto w 1973 roku, w 500. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. Autorem mozaiki jest słynny artysta Stefan Knapp.

Dokładną historię mozaiki, z okazji 50. rocznicy jej odsłonięcia, odtworzyli pracownicy UMK. Kompozycja na auli symbolizuje układ ciał niebieskich. Składa się ze 164 małych kwadratowych elementów, 67 średnich i 24 dużych, a także zegara słonecznego z wizerunkiem patrona uczelni.

Jak pisze dr hab. Michał Pszczółkowski, autor książki „Architektura Uniwersytetu Mikołaja Kopernika”, Stefan Knapp wykonał panneau metodą polegającą na pokrywaniu stalowych blach porcelanowym gruntem, na który następnie naniesiono sproszkowane szkło. – Powierzchnia blach została utrwalona poprzez kilkakrotne ich wypalenie w specjalnym piecu, co uodporniło kolorowe elementy na działanie warunków atmosferycznych – tłumaczy dr hab. Pszczółkowski.

Mozaika na Auli UMK przypłynęła z Anglii

Stefan Knapp wszystkie elementy mozaiki wykonał w swojej pracowni w Anglii. Prace zakończył w 1972 roku, następnie elementy instalacji przetransportowano drogą morską do Gdyni, skąd trafiły do Torunia. Jak podaje UMK, montażu instalacji podjęli się specjaliści z Bydgoskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego. Twórca osobiście doglądał prac, które ukończono 31 stycznia 1973 r.

-To jeden z nielicznych przykładów twórczości zachodniego artysty w przestrzeni PRL-u – mówi dr hab. Pszczółkowski. – Stefan Knapp, choć polskiego pochodzenia, jako artysta był ukształtowany w całości przez sztukę Zachodu: tam zdobył wykształcenie, tam ewoluowała jego twórczość. Na tym tle dzieło jest absolutnym unikatem – także w zakresie techniki wykonania, w polskiej sztuce będącej całkowitą nowością.

Stefan Knapp swoje dzieło wycenił wtedy na 12 tysięcy dolarów. Jak obliczyli pracownicy UMK, w dzisiejszych realiach ta kwota wynosiłaby 80 tysięcy. Z okazji 500. rocznicy urodzin Kopernika artysta mozaikę zdecydował się podarować uczelni jako prezent.

Prawdopodobnie lokalizacja mozaiki miała być na początku inna. - W rodzinnym archiwum artysty zachowały się fotografie przedstawiające Stefana Knappa na tle kompozycji w układzie horyzontalnym - zwraca uwagę Marcin Behrendt z Wydziału Promocji UMK.

Jak mozaika zachowuje blask?

Instalacja na auli od 50 lat zachowuje niezłą kondycję. - Od momentu jej powstania nie była konserwowana - przekazuje nam dr Ewa Walusiak-Bednarek z zespołu prasowego UMK. - Pracownicy Katedry Konserwacji-Restauracji Architektury i Rzeźby Wydziału Sztuk Pięknych oceniają stan mozaiki jako dobry. Rekomendują natomiast konserwację instalacji w ciągu następnych pięciu lat.

W ostatnim czasie UMK odnowiło mozaiki na budynku dzisiejszego Instytutu Psychologii UMK i w rektoracie. - Na bieżąco przeprowadzamy konserwacje pod okiem konserwatora zabytków. W pierwszej kolejności zajmujemy się tymi najbardziej wymagającymi remontu - wyjaśnia dr Ewa Walusiak-Bednarek.

Stefan Knapp - słynny artysta zostawił swój ślad w Toruniu

Knapp urodził się w 1921 roku w Biłgoraju. Podczas II wojny światowej został zesłany do Związku Radzieckiego, skąd wraz z armią gen. Andersa, przez Irak i Afrykę, dotarł do Anglii. Był pilotem w siłach powietrznych - Royal Air Force. Po wojnie Knapp studiował w Londynie, a w 1962 roku pierwszy raz od deportacji odwiedził Polskę.