A gdyby się nie spełniło... „Niemieckie Królestwo Polskie”

11 listopada 1918 Polska odzyskuje niepodległość. Na początku wojny nic nie zapowiadało takiego przebiegu wypadków. Mało brakowało, by historyczne wydarzenia potoczyły się dla nas mniej korzystnie. Jak wyglądałaby wtedy Polska? Byłaby niemiecka, austriacka czy rosyjska? I czy w ogóle by była?

W momencie wybuchu wojny nic nie wskazywało, że w tzw. sprawie polskiej cokolwiek może się zmienić. Trzy państwa zaborcze wydały wprawdzie w 1914 r. odezwy skierowane do Polaków (jedną podpisały naczelne dowództwa niemieckie i austro-węgierskie na froncie wschodnim, drugą rosyjski głównodowodzący, wielki książę Mikołaj Mikołajewicz Romanow), ale były one ogólnikowe, niekonkretne i miały wyraźnie charakter propagandowy.

Ich celem było zmobilizowanie Polaków do wsparcia wysiłku wojennego i skupienia się wokół tronu.

Jedyna zmiana, na jaką godzili się zaborcy w naszej sprawie, to zagarnięcie dla siebie pozostałych ziem polskich (na co zresztą wszyscy mieli wielką ochotę) i ewentualne przyznanie im samorządu.

- Na pytanie, czy Polska może odzyskać niepodległość, w 1914 r. odpowiedź była prosta: nie ma na to żadnych szans, żadnych możliwości, żadnych nadziei. Wojna miała trwać krótko i nikt nie miał interesu w podnoszeniu czegoś takiego, jak sprawa polska - mówi prof. Andrzej Chwalba, historyk z Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor wydanej właśnie książki „Wielka wojna Polaków 1914-1918”.

Wśród polityków polskich tylko grupka zwolenników czynnej walki o niepodległość skupiona wokół Józefa Piłsudskiego wierzyła, że wojna może doprowadzić do odrodzenia niezależnego państwa polskiego. Pozostałe stronnictwa nie widziały na to szans i trzeba powiedzieć, że było to zgodne z ówczesnymi realiami.

Przełom w listopadzie

W 1915 r., po zwycięskiej bitwie gorlickiej, inicjatywę na froncie wschodnim przejęły Niemcy i Austro-Węgry. Dzięki udanej ofensywie i dalszym walkom ich wojska zajęły rozległe obszary imperium Romanowów, dochodząc do Dźwiny i Mińska na północy po Dniestr na południu.