Alimenty na dziecko - kto płaci, kiedy, ile. Wyjaśnia adwokat!

Kaśka Borek

Czy można starać się o alimenty na dziecko, nie mając rozwodu? Jak się wylicza ich wysokość? Czy zawsze trzeba iść w tej sprawie do sądu? Co sąd bierze pod uwagę? Wyjaśnia adwokat.

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym rodzice powinni zapewnić dziecku utrzymanie, dopóki samo nie jest w stanie o siebie zadbać (utrzymać się) - chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Gdy nie macie rozwodu
- O alimenty na dziecko można starać się pomimo braku rozwodu między małżonkami. Wystarczy fakt uchylania się przez jednego z rodziców od obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka - mówi Michał Wierzchowiecki, adwokat, który konsultował nasz poradnik.

Nie ma stałej, z góry określonej kwoty
Wysokość alimentów zależy od dwóch przesłanek:

• tak zwanych usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, czyli dziecka;
• zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego do ich płacenia.

- Te dwie przesłanki sąd bierze pod uwagę łącznie - wyjaśnia prawnik.

Czy trzeba iść do sądu?
Nie. Rodzice zawsze mogą podpisać sądową ugodę w sprawie o alimenty. Dopiero jeśli nie są w stanie się porozumieć, wówczas ich spór rozstrzyga sąd i wydaje wyrok.

Do jakiego sądu iść
Właściwym jest zawsze sąd rejonowy - niezależnie od wysokości żądanych alimentów - miejsca zamieszkania:

• osoby uprawnionej do alimentów; albo
• osoby zobowiązanej do ich płacenia.

Wytłumaczmy to na przykładzie Antka Nowaka, synka pana Jana. Jeśli Antek mieszka z mamą w Zielonej Górze, a jego pozwany tata w Poznaniu, można wybrać sąd. Ale jeśli i Antek, i pan Jan mieszkają w Zielonej Górze, to właściwym będzie w ich przypadku właśnie sąd zielonogórski.

Ile to kosztuje
Nic. Złożenie pozwu o alimenty jest bezpłatne.

Zapamiętaj: osoby wnoszące o zasądzenie alimentów lub ich podwyższenie są zwolnione z kosztów sądowych oraz komorniczych. Nie dotyczy to sprawy o obniżenie alimentów.

Co dzieje się dalej
Gdy złożysz pozew, czekasz na rozprawę alimentacyjną, podczas której sąd zadecyduje o wysokości alimentów.

Co będzie brane pod uwagę
Ponieważ nie ma ustalonej odgórnie kwoty alimentów ani tabeli zawierającej procentowe ustalenia, sąd bierze pod uwagę konkretne osoby oraz ich sytuację. Czyli dokonuje indywidualnej oceny okoliczności.

I tak sąd bierze pod uwagę na przykład wiek dziecka (utrzymanie niemowlaka kosztuje mniej niż ucznia), stan jego zdrowia (gdy jest chorowite, często trzeba kupować leki, a niepełnosprawne dziecko wymaga nie tylko rehabilitacji, ale też szczególnej opieki i diety). Znaczenie mogą mieć też zdolności (utalentowany maluch może chodzić na przykład na płatne lekcje tańca, naukę języka czy zajęcia plastyczne).

Ale ważna jest również osoba zobowiązana do płacenia alimentów. Pamiętajmy bowiem, że ich wysokość zależy także od majątkowych oraz zarobkowych możliwości drugiego rodzica. Jeśli dobrze mu się powodzi, można domagać się od niego wyższych alimentów. - Dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej, niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy oddzielnie - wyjaśnia adwokat. - Dlatego zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka powinien być ustalony w ten sposób, aby w razie ich zaspokojenia stopa życiowa dziecka była taka sama, jak jego rodziców. Konsekwencją tego zapatrywania jest to, że w żadnym razie nie mogą oni uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem swojego dziecka, które nie może się utrzymać samodzielnie, tylko na tej podstawie, że wykonywanie obowiązku alimentacyjnego stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Rodzice muszą więc podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami.

Nie chodzi o mechaniczny podział osiąganych dochodów, ale zbliżone z rodzicami zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb dzieci, uwzględniając ich wiek, stan zdrowia, kierunki szkolenia oraz inne indywidualne okoliczności.

Co trzeba napisać w pozwie do sądu
W tym piśmie muszą być:

• dane pozwanego (na przykład ojca lub matki dziecka) i powoda (w tym przypadku będą to dane dziecka), adres zamieszkania, numer PESEL,
• żądaną wysokość alimentów (również zaległych, jeśli się o nie staramy). Wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń alimentacyjnych należnych za dany rok,
• uzasadnienie pozwu - czyli wyjaśnienie, dlaczego żądamy alimentów. Z reguły będzie to brak udziału jednego z rodziców w kosztach utrzymania dziecka. W tym punkcie opisujemy sytuację finansową potomka. A zatem określamy, w sposób szczegółowy, rzeczywisty koszt jego utrzymania i osoby, która go wychowuje. Wykazujemy, jakie ponosi ona w związku z tym miesięczne wydatki.

Gdy druga strona mówi, że jej nie stać
Zobowiązany do płacenia alimentów twierdzi, że ma niewiele na życie (bo pracuje dorywczo) albo nic (bo nielegalnie), a nie jesteśmy w stanie udowodnić mu rzeczywistych dochodów? Sąd może wziąć pod uwagę jego możliwości (wykształcenie, wiek, zawód, poziom życia, itp.). Możliwości zarobkowe i majątkowe określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu sił fizycznych i zdolności umysłowych, a nie rzeczywiste.

Do pozwu dołącz wykaz kosztów
Do pozwu o alimenty dołączmy wykaz wszelkich kosztów, w tym rachunków, faktur, paragonów, jakie ponosimy w związku z utrzymaniem dziecka - radzi Michał Wierzchowiecki, adwokat. Jeśli nie posiadamy takich rachunków, możemy wnosić o przesłuchanie świadka, która ma wiedzę w tym zakresie. Możemy wyszczególnić koszty za mieszkanie, media, paliwo (bo np. dowozimy dziecko do przedszkola czy szkoły), zakupy (w sklepie spożywczym, odzieżowym, obuwniczym, aptece), ubezpieczenie, komitet rodzicielski, wyjazdy na wycieczki, ferie, wakacje, itp. Jeśli dziecko jest pod stałą opieką lekarską, dołączmy zaświadczenie o stanie zdrowia z adnotacją, jakie leki stale bierze i ile kosztują miesięcznie. Jeżeli wymaga szczególnej diety, też przedłóżmy na to stosowne dokumenty.

Co jeszcze może być w pozwie o alimenty
Możemy domagać się udzielenia przez sąd zabezpieczenia. A W pozwie o alimenty (albo odrębnym piśmie) możemy domagać się udzielenia przez sąd zabezpieczenia. Podstawową funkcją zabezpieczenia jest możliwość uzyskania środków finansowych już w trakcie postępowania, ale przed wydaniem wyroku przez sąd.

Pismo to ma odpowiadać warunkom pisma procesowego. Czyli zawierać m.in. oznaczenie sądu, do którego jest kierowany; imiona i nazwiska stron; oznaczenie rodzaju pisma; osnowę (merytoryczną treść) wniosku wraz z przytoczeniem dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności; podpis strony albo jej przedstawiciela; wymienienie załączników. Dodatkowo ma zawierać wskazanie sposobu zabezpieczenia (czy domagamy się zobowiązania pozwanego do zapłaty jednorazowo, czy okresowo określonej sumy pieniężnej) i uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia.

Pieniądze na dziecko, które ma się urodzić
Tak, można wystąpić o pieniądze jeszcze przed porodem!
Sąd może jeszcze przed urodzeniem się dziecka zabezpieczyć przyszłe roszczenia alimentacyjne związane z ustaleniem ojcostwa. Robi to poprzez zobowiązanie obowiązanego do wyłożenia odpowiedniej sumy na: a) koszty utrzymania matki przez trzy miesiące w okresie porodu, oraz b) utrzymanie dziecka przez pierwsze trzy miesiące po jego urodzeniu.
W sprawach tych termin do wytoczenia powództwa wynosi trzy miesiące od dnia urodzenia się dziecka.

Pamiętaj: pozew o alimenty składamy w sądzie rejonowym. Jeśli ktoś złoży pozew błędnie, to zostanie przekazany do sądu właściwego.