Bogactwo krajobrazów Łódzkiego: wzgórza, doliny, zbiorniki, lasy...
Dziś ostatni odcinek naszego cyklu, w którym prezentowaliśmy bogactwo przyrody Łódzkiego, ale też problemy, jakie wiążą się z ochroną środowiska naturalnego w województwie. Poniżej o tym, co wyróżnia nasz region na tle sąsiednich województw i całego kraju.
Co wyjątkowego jest w przyrodzie naszego województwa, co ją odróżnia od innych województw w Polsce? Najogólniej rzecz biorąc, w Łódzkiem wyjątkowe jest bogactwo i różnorodność naturalnych siedlisk przyrodniczych, poczynając od tych ukształtowanych na północnych obszarach regionu, które swoim zasięgiem obejmowało zlodowacenie środkowopolskie, aż po wychodnie skał jurajskich na południu województwa, gdzie można spotkać rośliny wapieniolubne.
Dodajmy do tego wyjątkowość naturalnych dolin rzecznych Warty i zwłaszcza Pilicy, dwa duże zbiorniki wodne (Jeziorsko i Sulejów), pozostałości dawnych puszcz, siedem parków krajobrazowych; wspomnijmy także o Obszarach Natura 2000 i rezerwatach - a uzyskamy zróżnicowany i bogaty obraz przyrody województwa.
Poniżej przedstawiamy najciekawsze i najcenniejsze przyrodniczo zjawiska i obiekty przyrodnicze, wykraczające swoim znaczeniem poza granice regionu.
Na granicy zasięgu
Przez teren Łódzkiego przebiegają północne i północno-wschodnie granice zwartego zasięgu tak ważnych drzew lasotwórczych, jak buk i jodła. W takich rejonach dąży się z reguły do tworzenia rezerwatów przyrody w celu ochrony „granicznych” gatunków, aby zapobiec tendencji do cofania się ich zasięgu. To ostatnie zjawisko dotyczy szczególnie jodły, chronionej na granicy jej naturalnego występowania m.in. w rezerwatach Jodły Oleśnickie w powiecie pabianickim i Łuszczanowice w powiecie bełchatowskim.
Na uwagę zasługuje również największy las bukowy w Polsce środkowej - Janinów na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich, gdzie wiele drzew osiągnęło wiek 150 lat. Warto również wspomnieć o rezerwacie Wiączyń, utworzonym w celu ochrony buka i jodły na granicy ich naturalnego zasięgu w Europie. Powierzchnia rezerwatu przekracza 8 hektarów i jest częścią 1000-hektarowego kompleksu leśnego Wiączyń. Chlubą rezerwatu jest kilkanaście potężnych buków, liczących ponad 300 lat. Wiączyńskie buki posiadają proste pnie i gęste,i pięknie wykształcone korony. Niedaleko rośnie też kilka potężnych jodeł, z których największa osiąga wysokość 35 metrów.
Jeziorsko - ornitologiczny skarb województwa
Zbiornik Jeziorsko, oddany do użytku w 1986 r., budowany był z myślą o korzyściach gospodarczych, a okazał się wielce korzystny dla przyrody - do tego stopnia, że gmina Warta oraz sąsiadująca z nią gmina Pęczniew mogą się dziś pochwalić przyrodniczymi zjawiskami, będącymi unikatami na skalę całej Polski. Wiążą się one m.in. z dużą zalewaną i odsłanianą sezonowo powierzchnią dna zbiornika, które stało się przez to wyjątkowo cennym miejscem dla ptaków.
Na terenie Jeziorska i w jego sąsiedztwie stwierdzono występowanie ponad 250 gatunków ptaków, w tym około 150 lęgowych. Ważne jest, że gniazdują tu bardzo rzadkie gatunki ptaków, ale również i to, że pospolite gatunki występują tu w ogromnych stadach. W okresie przelotu, zwłaszcza przelotu jesiennego, liczebność przebywających na Jeziorsku ptaków sięga dziesiątków tysięcy osobników. Tak ogromne nagromadzenia ptaków (kaczek, siewek, gęsi, nurogęsi, mew, żurawi) spotkamy głównie w tzw. strefie cofkowej zbiornika - zajętej jesienią przez rozległe, błotniste łachy i płycizny. Dla ochrony tego ornitologicznego skarbu w 1998 r. na powierzchni ponad 2300 ha utworzono rezerwat przyrody.
Rezerwat Jeziorsko jest także ważny z punktu widzenia nowej, rozwijającej się dynamicznie w Polsce dziedziny turystyki - tzw. birdwatchingu. Jeziorsko to bowiem doskonałe miejsce do prowadzenia obserwacji ptaków. Tylko tam można zobaczyć stojące obok siebie czaple białe, pomieszane z bocianami czarnymi, zaś obok gromady żurawi i pojedyncze bieliki, czekające cierpliwie na zdobycz. Kto raz to zobaczył, nie zapomni tego widoku. Trzeba podkreślić, że prowadzone tu obserwacje są bezpieczne dla skrzydlatej braci.
W dolinie Pilicy
Przez wschodnią część województwa płynie najdłuższy, lewobrzeżny dopływ Wisły, a jednocześnie druga pod względem wielkości rzeka w regionie łódzkim - Pilica. Całkowita długość tej rzeki to 319 km, z czego na Łódzkie przypada 170-kilometrowy odcinek. Pilica jest nieuregulowana, co ogromnie podnosi jej walory przyrodnicze. Nic dziwnego, że w dolinie Pilicy utworzono aż trzy parki krajobrazowe: Spalski, Sulejowski i Przedborski.
Naturalny wygląd doliny zmieniony został jednak przez budowę w latach 70. XX wieku Zbiornika Sulejowskiego. Zbiornik ten, o powierzchni 2.600 hektarów, bierze swój początek w okolicy Sulejowa, a kończy się na zaporze wodnej w Smardzewicach.
Na szczęście Pilica na pozostałych odcinkach należy do rzek o najmniej presji ze strony człowieka, meandrując swobodnie wśród łąk, lasów i mokradeł, tworząc liczne zakola i starorzecza, pełne bujnego życia. Można tu spotkać m.in. rybitwy, nurogęsi, zimorodki i wydry.
Góry Łódzkiego
Panuje opinia, że województwo łódzkie jest płaskie jak stół. To nie do końca prawda, gdyż mamy także swoje... góry, a przynajmniej wzniesienia. Góra Fajna Ryba jest najwyższym naturalnym wzniesieniem Łódzkiego, położonym w gminie Przedbórz, w obrębie Przedborskiego Parku Krajobrazowego. U stóp wzniesienia leży miejscowość Góry Mokre. W 1945 r. góra stanowiła fragment pasma umocnień niemieckich mających stawić czoło nacierającej Armii Czerwonej, czego znakiem są zachowane do dziś fragmenty okopów.
Innym znanym wzgórzem w obrębie Przedborskiego Parku Krajobrazowego jest wapienna Góra Bukowa (335 m n.p.m.), porośnięta pięknym bukowym starodrzewem.
Najwyższym sztucznym wzniesieniem województwa jest usypane zwałowisko zewnętrzne Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” - Góra Kamieńsk, która jest o 39 metrów wyższa (386 m n.p.m.) od Fajnej Ryby. Na północno-wschodnim stoku góry znajduje się ośrodek sportu i rekreacji, wyposażony w sztucznie naśnieżaną i oświetloną trasę narciarską. Na samym szczycie funkcjonuje elektrownia wiatrowa.
Za najbardziej malownicze wzniesienie Łódzkiego można uznać Górę Świętej Genowefy, o wysokości 200 m n.p.m. Leży na zachód od wsi Bobrowniki w gminie Działoszyn. Stanowi wysoki, skalisty pagór meandrowy wznoszący się 25- metrową, stromą ścianą ponad dolinę Warty. W obrębie Góry Świętej Genowefy znajduje się największa skała wapienna na terenie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego, przypominająca swoim kształtem ludzką czaszkę. Ze szczytu rozciąga się malowniczy widok na położoną po przeciwnej stronie rzeki Górę Wapiennik. Niegdyś oba wzgórza stanowiły jedną całość, jednak wody odpływające przed tysiącami lat z topniejącego lądolodu przebiły tu charakterystyczną bramę skalną.
Z kolei najwyższym punktem Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich jest wzgórze Radary, leżące na wysokości 284 m n.p., obok wsi Dąbrowa. Na jego szczycie znajduje się telewizyjna stacja przekaźnikowa, ale wzgórze wzięło swoją nazwę od stacjonującej tam niegdyś radzieckiej jednostki wojskowej.
WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W ŁODZI,
ul. Dubois 118, 93-465 Łódź
tel. 42 663 41 00,fax 42 663 41 01
fundusz@wfosigw.lodz.pl
"Bioróżnorodność województwa łódzkiego naszym wspólnym skarbem, który należy chronić. Projekt edukacyjny obejmujący faunę i florę naszego regionu”.
Projekt został dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi.
Koszt całkowity projektu 78.500 zł netto, kwota dotacji 68.000 zł netto.
