Co mówią lasy, jedne z najbardziej wrażliwych ekosystemów na Ziemi, o zmianach klimatycznych?

Zmiany klimatyczne, które jeszcze kilka, kilkanaście lat temu wydawały się być problemem z gatunku science-fiction, zachodzą coraz szybciej. Jednym z najbardziej wrażliwych ekosystemów na Ziemi są lasy. Czy zmiany klimatyczne są na ich terenie widoczne? O to zapytaliśmy leśników z Nadleśnictwa Golub-Dobrzyń na terenie ODLP w Toruniu.

- Chociaż wciąż, pomimo badań naukowych, fakt ocieplania się klimatu pozostaje dla wielu teorią spiskową, to zachodzące w lasach procesy są jednoznaczne i nie napawają optymizmem – mówi nadleśniczy Robert Paciorek z Golubia-Dobrzynia. - Zmiany klimatu są faktem, z którym my, jako leśnicy, musimy się zmierzyć. I dotyczy to nie tylko zamierających górskich czy białowieskich świerczyn, ale także lasów z najbliższego sąsiedztwa. Wzrost temperatur, nawet przy stałych sumach opadów, powoduje w efekcie szybszego parowania niekorzystny bilans wodny. Następstwem jest stres drzew i osłabienie drzewostanów. Stają się one wtedy łatwym łupem dla szkodliwych z gospodarczego punktu widzenia owadów i grzybów. Obserwujemy aktywizację marginalnych do tej pory szkodników. Są to nowe zagrożenia, z którymi na bieżąco musimy uczyć się walczyć.

42 dni bez opadów

Według Światowej Organizacji Meteorologicznej, 20 najcieplejszych lat w historii pomiarów odnotowano w ciągu ostatnich 22 lat, a tegoroczny czerwiec był najcieplejszy w historii pomiarów. Krajowe analizy wykazują, że wydłużają się okresy bezopadowe, a znaczny udział w docierającej do ziemi wody mają gwałtowne i krótkotrwałe opady, których gleba nie jest w stanie przyjąć. Mniejsza jest częstotliwość długotrwałych i słabych opadów. Do tego dochodzą bezśnieżne zimy. Tej wiosny w regionie kujawsko-pomorskim były aż 42 dni bez opadów.

Zmiany klimatu są faktem, z którym my, jako leśnicy, musimy się zmierzyć.

Jak mówi inżynier nadzoru Mateusz Stopiński, leśnicy z Nadleśnictwa Golub-Dobrzyń przyzwyczaili się już do zmagań z nękającymi uprawy leśne i młodniki opieńkową zgnilizną korzeni atakującą drzewka sadzone na gruntach porolnych, czy pożarami, ale wiele zagrożeń jest nowych. Obserwuje się zamieranie świerków – głownie na skutek żerowania kornika drukarza.

Kornik ostrozębny

- Świerk w naszych szerokościach geograficznych potrzebuje co najmniej 600 mm opadów rocznie, otrzymuje zaś ich około 500 – mówi Mateusz Stopiński. - Nic dziwnego, że cierpią całe drzewostany świerkowe, szybko zamieniając się pod wpływem różnych, mniej istotnych do tej pory gatunków korników, w rude kikuty bez kory. Świerk znosi surowy klimat i lubi wilgoć, a proces zamierania jest wycofywaniem się tego gatunku w głąb swojego zasięgu – na wschód i w góry. Niestety, ostatnio uaktywnił się inny ciepłolubny gatunek kornika, tym razem atakujący odporną na wiele czynników sosnę. Jest nim kornik ostrozębny, który już teraz dziesiątkuje drzewostany sosnowe na południowym wschodzie Polski. Drzewa zamierają w ciągu kilku tygodni, a leśnicy nie są w stanie w porę reagować, ponieważ zagrożenia nie widać z ziemi. Pracujemy nad wdrożeniem systemu kwalifikowania do wycinki drzew zasiedlonych przez kornika drzew na podstawie nalotów fotogrametrycznych z użyciem drona wyposażonego w kamerę multispektralną. Obserwujemy też sosny atakowane przez jemiołę, zjawisko do tej pory raczej niespotykane. Prawdopodobnie przerzedzone igliwie osłabionych suszami sosen pozwala skutecznie rozwijać się ciepłolubnej jemiole rozpierzchłej.