Egzamin z samorządności zdajemy od 30 lat, on ciągle trwa, bo pojawią się nowe wyzwania. Rocznica pierwszych, wolnych wyborów samorządowych

Bogna Kisiel

Reforma samorządowa uznawana jest za najbardziej udaną z tych, które zostały przeprowadzone w wolnej Polsce. 8 marca 1990 r. została uchwalona ustawa samorządowa, a 27 maja odbyły się pierwsze po II wojnie światowej w pełni wolne wybory samorządowe.

Reforma została przeprowadzona z inicjatywy rządu Tadeusza Mazowieckiego. Jej przygotowaniem zajęli się senatorowie (Senat pierwszej kadencji był ówcześnie jedyną izbą parlamentarną wybraną w całkowicie wolnych wyborach). Pracami kierowali – Jerzy Stępień i Jerzy Regulski, który potem został pełnomocnikiem rządu ds. przeprowadzenia reformy.

To były czasy szczególne, rodzącej się po obaleniu reżimu komunistycznego demokracji. Zdaniem prof. Regulskiego, nikt wtedy nie wiedział co to jest ta samorządność.

– Zapał, entuzjazm, chęć wprowadzenia zmian, radość z odzyskanej demokracji, wolności. Jednym słowem, był to piękny czas

– tak wspomina początki samorządu Wojciech Kulak, poznański radny pierwszej kadencji i zarazem sekretarz miasta.

Trzeba było walczyć

Łatwo jednak nie było, bo zwolenników starej władzy nie brakowało, sceptyków również. W 2010 r. na Kongresie Samorządowych, który odbył się w Poznaniu w 20. rocznicę pierwszych wolnych wyborów, prof. Regulski pytany przez „Głos”, czy nie bał się fiaska reformy samorządowej, odpowiedział: – Było tylu wrogów zmian, że nie miałem czasu się obawiać. Trzeba było walczyć.

Prof. Regulski zwrócił też uwagę, że powodzenie tego przedsięwzięcia było wynikiem zaufania do obywateli. – Bo ludzie są mądrzy – podkreślił prof. Regulski.

W odbudowę polskiej samorządności po roku 1989, tworzenie społeczeństwa obywatelskiego zaangażowana była również prof. Teresa Rabska, która uczestniczyła w pracach nad reformą ustrojową, w latach 1989-99 była ekspertką w parlamencie w sprawach legislacyjnych, w 1994 roku zasiadała w Radzie ds. Samorządu Terytorialnego przy prezydencie RP, doradzała poznańskiemu samorządowi. W dowód uznania jej zasług Rada Miasta Poznania w 2010 r. przyznała prof. Rabskiej tytuł Honorowego Obywatela Miasta Poznania.

20 lat temu, na tym samym kongresie w Poznaniu, w którym uczestniczyli m.in. Lech Kaczyński, prezydent RP, prof. Jerzy Regulski, Tadeusz Mazowiecki powiedział znamienne słowa, które odnoszą się także do współczesnych nam czasów. Stwierdził on, że w 1990 r. Polacy zdali egzamin.

– I potem w ciągu tych 20 lat zdawaliśmy go jeszcze wiele razy. Ten egzamin się nie skończył

– powiedział, podkreślając, że Polska zmieniła się w dużej mierze dzięki samorządom. I dodał, że jeszcze nieraz przyjdzie samorządowcom stanąć do egzaminu.

30-lecie w cieniu koronawirusa

Na początku marca w Senacie odbyła się konferencja, podczas której senatorowie i samorządowcy zapowiedzieli wydarzenia związane z jubileuszem 30-lecia. Zwrócili również uwagę na problemy, z którymi borykają się samorządy – odbieranie kompetencji, zmniejszanie źródeł finansowania, brak ze strony państwa rekompensat tych ubytków.

Czytaj też: Zygmunt Frankiewicz, szef ZMP: Samorządy będą walczyć o pieniądze

Obrona samorządów przed centralistycznymi zapędami rządzących to kolejne wyzwanie przed którym stoją włodarze gmin. Nie jest to jedyny egzamin, do którego samorządowcy musieli przystąpić w ostatnim czasie. Od połowy marca zmagają się koronawirusem.

Z powodu epidemii zrezygnowano z ogólnopolskich obchody 30. rocznicy samorządu w Warszawie, które miały rozpocząć się 27 maja w Dzień Samorządu Terytorialnego i potrwać cztery dni. Za to Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej zaprasza na debatę „30 lat samorządności terytorialnej – doświadczenie i przyszłość” z udziałem m.in. Adama Bodnara, rzecznika praw obywatelskich, prof. Jerzego Stępnia, prof. Jerzego Buzka. Będzie ona transmitowana on-line 27 maja (godz. 11) na profilu FRDL na Facebooku.

Z kolei gmina Czerwonak zachęca osoby, które w tym roku kończą 30 lat, aby razem z samorządowcami posadziły drzewo i zakopali kapsułę czasu, w której znajdą się „Listy do przyszłości” napisane przez mieszkańców. Wydarzenie ma się odbyć 29 maja o godz. 17 przed Urzędem Gminy. Warto przypomnieć, że 6 marca na budynku przy ul. Sienkiewicza w Poznaniu, gdzie mieści się Wielkopolski Ośrodek Kształcenia i Studiów Samorządowych, odsłonięto tablicę upamiętniającą prof. Regulskiego.

---------------------------

Zainteresował Cię ten artykuł? Szukasz więcej tego typu treści? Chcesz przeczytać więcej artykułów z najnowszego wydania Głosu Wielkopolskiego Plus?

Wejdź na: Najnowsze materiały w serwisie Głos Wielkopolski Plus

Znajdziesz w nim artykuły z Poznania i Wielkopolski, a także Polski i świata oraz teksty magazynowe.

Przeczytasz również wywiady z ludźmi polityki, kultury i sportu, felietony oraz reportaże.