Fakty i mity o trądziku [ROZMOWA]
Jakiego użyć podkładu, kiedy skorzystać z oczyszczających zabiegów? Rozmawiamy z doktor Aleksandrą Bloch-Rekść, dermatologiem z przychodni Medi Partner w Kielcach
Izabela Mortas: Trądzik młodzieńczy to bardzo powszechna choroba. Ile nastolatków ma z nim problem?
Trądzik jest jedną z najczęstszych chorób skóry. Zmiany trądzikowe dotykają od 80 do 100 procent młodzieży. Niemal każdy młody człowiek w okresie pokwitania ma objawy trądziku, jednak jedynie w grupie około 20 procent pacjentów występują jego cięższe postacie z nasilonymi zmianami skórnymi.
Trądzik to jednak nie tylko choroba nastolatków, również dorośli mają z nim problemy. Jaka jest różnica?
Za granicę wiekową, po której rozpoznajemy tak zwany trądzik dorosłych aktualnie przyjmujemy 25 lat. Co jest charakterystyczne, obserwuje się go głównie u kobiet. Objawy trądziku dorosłych są podobne do objawów trądziku w młodszym wieku, ale ich nasilenie jest łagodniejsze. Zmiany umiejscawiają się głęboko pod naskórkiem, głównie na twarzy, a szczególnie w jej dolnych partiach – w okolicy brody, żuchwy i na szyi.
Z czego wynikają problemy z trądzikiem u dorosłych i jak sobie z nimi radzić?
U podłoża leżą podobne zjawiska, jakie obserwujemy w trądziku młodzieńczym, to znaczy: łojotok skóry, zaczopowanie ujść mieszków włosowych, stan zapalny wokół mieszków włosowych czy kolonizacja bakterii. W tym przypadku istotną rolę odgrywają także inne czynniki, w tym zaburzenia hormonalne, kosmetyki, błędy dietetyczne, nadwaga, nieprawidłowy styl życia, szczególnie stres i używki. W większości przypadków nasilenie zmian jest łagodne lub umiarkowane, dlatego przeważnie odpowiednio dobrane, systematyczne leczenie miejscowe w połączeniu z eliminacją potencjalnych przyczyn i ewentualnym leczeniem schorzeń dodatkowych bywa wystarczające. Przy oporności na standardowe metody leczenia istnieje możliwość zastosowania terapii hormonalnej, antybiotyków lub pochodnej witaminy A – izotretinoiny. Nie należy zapominać o odpowiednim doborze preparatów pielęgnacyjnych i kosmetyków.
W jakim wieku trądzik ustępuje? Czy w ogóle można wyznaczyć takie granice?
Nie istnieje określona granica wiekowa rozpoznania i ustępowania choroby. Zdarza się, że zmiany pojawiają się już w okresie niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa. Niewątpliwie po 45 roku życia zmiany trądzikowe są wyjątkowo rzadkie, ale w skrajnych przypadkach występować mogą także po 50 roku życia.
Dużo mówi się o tym, by nie wyciskać krostek pojawiających się na twarzy i ciele. Dlaczego to takie ważne?
W przebiegu trądziku obserwujemy bolesne zapalne, czerwone grudki i krosty, potocznie zwane pryszczami, ale także zmiany niezapalne, niebolesne w postaci czarnych lub jasnych punktów widocznych na powierzchni skóry, czyli zaskórników lub wągrów. Zdecydowanie niewskazane jest wygniatanie, rozdrapywanie obu typów zmian przez pacjenta. Tego typu działania prowadzić mogą do przedłużonego gojenia oraz powstawania często nieodwracalnych skutków w postaci przebarwień i blizn.
Jak powinna wyglądać pielęgnacja skóry trądzikowej?
Podstawą jest prawidłowe oczyszczanie skóry przy pomocy preparatów przeznaczonych typowo do skóry trądzikowej. Najwyżej dwa razy dziennie powinno się usuwać nadmiar łoju, złuszczony naskórek, pot, makijaż, stosując płyny micelarne, wodę termalną, żele, pianki lub delikatne mydła o niskim pH, około 5,0-7,0 . Unikać należy używania mydeł zasadowych, toników zawierających alkohol, dużą ilość konserwantów oraz substancji zapachowych, a także szorstkich i drażniących skórę myjek. Pamiętać należy również, że skóra tłusta i trądzikowa szczególnie w czasie intensywnego leczenia wymaga nawilżania.
Co z używaniem kolorowych kosmetyków do twarzy? Kobiety, czasami także mężczyźni próbują zatuszować nieestetyczne krostki kosmetykami. Czy każdy fluid, puder czy korektor będzie odpowiedni? Na co powinniśmy zwrócić uwagę przy ich wyborze?
Oczywiście dobry kosmetyk powinien zapewniać kamuflaż kosmetyczny. Formuła preparatów powinna być zbliżona do składu naturalnego płaszcza lipidowego skóry, a jednocześnie nie ułatwiać powstawania nowych zaskórników. Kontrowersyjne jest nakładanie makijażu szczególnie w czasie intensywnego leczenia. Jeżeli już istnieje taka konieczność, preferujemy pudry sypkie, mineralne. Korektory powinny być nakładane ze szczególną dbałością o higienę . Niezwykle ważne jest mycie, dezynfekcja pędzli, gąbek, używanie jednorazowych aplikatorów, aby nie prowokować infekcji i nie utrudniać terapii.
Na jakie substancje lepiej uważać?
Do takich zaliczają się na przykład masło kakaowe, olej mineralny i wazelina o jakości przemysłowej, lanolina, skwalen, olej z warzyw, olejek migdałowy, kokosowy, kwas oleinowy, estry tłuszczowe syntetyczne obecne w produktach gotowych, zwłaszcza olejkach do opalania. Substancje te nasilają rogowacenie okołomieszkowe, stymulują aktywność gruczołów łojowych, blokują pory skórne, wykazując właściwości komedogenne, czyli prozaskórnikowe. Należy więc unikać ich w stosowanych lekach, produktach higienicznych i kosmetykach do codzienniej pielęgnacji.
Obecnie bardzo popularne są zabiegi oczyszczające skórę. Na które z nich warto faktycznie się zdecydować, a które mogą zaszkodzić problemowej cerze?
W przypadku aktywnych zmian trądzikowych, takich jak krosty, grudki zapalne, torbiele, zaskórniki należy skupić się przede wszystkim na ich leczeniu. Warto podkreślić, że niemal wszystkie dostępne obecnie preparaty przeciwtrądzikowe mają właściwości oczyszczające. Działają na zasadzie peelingu, czyli złuszczania. Gabinety często oferują kosztowne zabiegi złuszczające, peelingi, dermabrazję, laser. W postaciach choroby, gdzie dominują zmiany aktywne, tego typu działania są wręcz przeciwwskazane. Zastosowanie dla takich metod znajdujemy raczej wówczas, gdy typowe zmiany trądzikowe udaje się nam wyleczyć, kiedy to konieczna jest walka ze zmianami potrądzikowymi, przebarwieniami, bliznami czy utrzymującym się łojotokiem. Wszelkie procedury powinny być dostosowane odpowiednio do rodzaju zmian skórnych, wykonywane w odpowiednich odstępach czasu i porach roku.Warto podkreślić, że na zabiegi nie należy udawać się do przypadkowych gabinetów kosmetycznych, gdzie nierzadko źle dobrane zabiegi, niewłaściwy sprzęt i brak wiedzy osób je wykonujących może spowodować nieodwracalne dla skóry skutki.
Jakie są największe błędy pacjentów borykających się z trądzikiem, z którymi spotyka się Pani na co dzień w gabinecie?
Częstym problemem jest zbyt późne rozpoczęcie leczenia. Walka z trądzikiem często rozpoczyna się w gabinecie kosmetyczki lub przy pomocy suplementów diety i domowych sposobów, na przykład szare mydło, przecieranie spirytusem, nakładanie pasty cynkowej, maseczek, preparatów ziołowych. Takie działania powodują nierzadko tylko podrażnienie, przesuszenie skóry, pozostając bez wpływu na zmiany trądzikowe.Pacjenci wciąż zapominają, że trądzik to choroba trwająca czasem kilka, a nawet kilkanaście lat. Nie jesteśmy w stanie pozbyć się jej w ciągu kilku dni. Często po włączeniu leczenia obserwujemy przejściowe pogorszenie stanu skóry, a na efekt terapii należy czekać nawet kilka tygodni. Ważne jest systematyczne i zgodne z zaleceniami stosowanie leków. Zbyt szybkie ich odstawienie grozi szybkim powrotem zmian. Często zdarza się również, że w wyniku zastosowania leków na skórze widoczne jest zaczerwienienie, łuszczenie, a pacjent odczuwać może pieczenie i dyskomfort. Jest to naturalna reakcja skóry na leki i nie powinna być powodem zupełnego odstawienia zaleconych preparatów. Często 2-3 dniowa przerwa wystarczy, aby przywrócić prawidłowy stan naskórka. Przy terapii miejscowej niezwykle ważna jest prawidłowa aplikacja preparatów. Należy nakładać je na całą powierzchnię skóry ze zmianami, a nie tylko punktowo.
Czy z trądzikiem możemy pożegnać się na zawsze, czy to choroba nawracająca?
Niestety nie, u niektórych pacjentów trądzik może powrócić nawet po kilku latach. Dzieje się tak najczęściej jeżeli u pacjentów istnieje rodzinna predyspozycja do występowania trądziku. Dlatego niezwykle istotną rolę odgrywa terapia podtrzymująca, która po skutecznym leczeniu pozwala utrzymać prawidłowy stan skóry. Polega ona na codziennym używaniu odpowiednich preparatów do pielęgnacji skóry, a często zalecamy stosowanie dodatkowo 2-3 razy w tygodniu leków, które działają przeciwłojotokowo i przeciwzaskórnikowo i tym samym zapobiegają powstawaniu niewidocznych gołym okiem zmian - mikrozaskórników. Tego typu działanie wykazują między innymi nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy i retinoidy.
Dziękuję za rozmowę.