Gmina Czyżew. Zamordowany za ukrywanie Żydów Franciszek Andrzejczyk zostanie uhonorowany przez Instytut Pileckiego

Olga Goździewska-Marszałek

Franciszek Andrzejczyk w czasie wojny pod podłogą ukrywał Żydów. Zapłacił za to życiem. 27 października w miejscowości Czyżew-Sutki zostanie uhonorowany, w ramach projektu Instytutu Pileckiego.

Kiedy na początku listo­pada 1942 roku, Niemcy rozpoczęli likwidację getta w pobliskim Czyżewie, Andrzejczykowie przyjęli pod swój dach osiemnaścioro szukających pomocy Żydów.

W celu zapewnienia im możliwie bezpiecznego schronienia, wspólnymi siłami wybudowali dwie kryjówki: jedną pod pod­łogą domu, drugą w pobliskiej ziemiance. Ale w marcu 1943 roku, przyjechali żandarmi, aby przepro­wadzić rewizję.

Zobacz też: Mieczysław Wroczyński skończył 100 lat. Powstańca warszawskiego odwiedzili harcerze, wojewoda i przedstawiciele IPN (ZDJĘCIA)

Zażądali od Franciszka wskazania miejsca ukrycia Żydów. Gdy nie przyznał się do udzielania im schronienia, Niemcy rozpoczęli poszu­kiwania. Obeszli zabudowania i zwrócili uwagę na ziemiankę, w której po głuchym odgłosie podłogi, odkryli kryjówkę trzech mężczyzn. Za to odkrycie najpierw dotkliwie pobili, a potem zamor­dowali strzałem w głowę Andrzejczyka.

Chwilę później zabili wyciągniętych z ukrycia mężczyzn. Następnie przeszukali dom i znaleźli pod podłogą pozostałe osoby, które powiązali sznurem i wywieźli na strace­nie do Szulborza. Na polecenie żandarmów, mieszkańcy wsi zakopali przy pobliskiej ścieżce zwłoki trzech zamordowanych Żydów. Na pochówek Franciszka rodzina musiała otrzymać specjalne pozwolenie. W uroczystościach pogrze­bowych na cmentarzu w Czyżewie wzięły udział niezliczone tłumy.

- Dziś chcemy polskiemu społeczeństwu przypominać i stawiać za wzór takie osoby jak Franciszek Andrzejczyk. Zawołanie ich po imieniu jest naszym obowiązkiem – podkreśla Wojciech Kozłowski dyrektor Instytutu Pileckiego.

Czytaj również: Powstał ciekawy film o Skorupach. Poznaj wyjątkową dzielnicę Białegostoku i jej bogate dzieje

Na potrzeby projektu instytut opracował sposób wizualnej identyfikacji miejsc pamięci. Materialnym znakiem upamiętnienia jest tablica z inskrypcją w języku polskim i angielskim, umieszczona na kamieniu. Swojej po 77 latach doczekał się również podlaski bohater.

Niedzielne uroczystości rozpoczną się o godz. 12 mszą świętą w kościele w Czyżewie. Później przeniosą się do miejscowości Czyżew-Sutki.