Górnik Raper z KGHM-u. Wspomnienia, tradycje górnicze i najważniejsza dla górników święta kobieta
Andrzej Karpała jest ślusarzem mechanikiem, silnikowcem w Zakładach Górniczych Polkowice Sieroszowice. Ma za sobą 7 lat pracy w kopalni KGHM. Jest również byłym żołnierzem zawodowym, dlatego dla niego odwaga jest chlebem powszednim. Na Barbórkę nagrał rapowy utwór dla swoich kolegów.
Pierwszy dzień na kopalni
W pierwszy dzień mojej pracy w kopalni jedliśmy śniadanie przed zmianą i wtedy tak tąpło, że nam do kanapek ze stropu piachu naleciało. Pytałem wtedy kolegi czy tutaj tak jest codziennie. Bo jeśliby tak było, następnego dnia już bym nie wrócił. Na szczęście zaprzeczył. Dzisiaj już do wielu rzeczy przywykłem.
Czy wiesz, że…?
25 tys. metrów to łączna głębokość wszystkich szybów KGHM.
Wszystkie szyby w kopalniach KGHM mają blisko 25 000 m głębokości. Dla porównania - to wysokość 77 wież Eiffla. Najgłębszy znajduje się w ZG Rudna – R-XI o głębokości 1241,7 m. Najpłytszy szyb to L-VII w ZG Lubin o głębokości 494 m. Zakłady Górnicze Lubin mają najstarszy szyb – jest nim L-III – jego głębienie rozpoczęło się 19.11.1960 r. i trwało 1138 dni. Aktualnie trwa budowa szybu Głogów Głęboki Przemysłowy w ZG Polkowice - Sieroszowice. Jego docelowa głębokość to 1350 m. Łącznie w kopalniach KGHM mamy 27 szybów. Najgłębiej położony Internet w Europie Środkowej jest w KGHM w ZG Rudna – 1270 m pod powierzchnią ziemi! W dodatku jego prędkość wynosząca 100 Mb/s jest większa od średniej prędkości Internetu w Polsce (w 2021 r. wynosiła 77,5 Mb/s). Skały budujące nasze złoże pochodzą sprzed 250 mln lat.
Można się przyzwyczaić
Czasami huknie na kopalni i człowiek się trochę wystraszy, ale robię na komorach maszyn ciężkich to raczej nie dzieje się nic złego. Nieraz, gdy jedziemy do awarii na oddział, gdy maszyna stanie w drodze i operator dzwoni, żeby przyjechać, to tam trzeba bardziej uważać.
Tradycje górnicze i moja pierwsza Barbórka
Tradycje górnicze są dla mnie bardzo ważne, bo Barbórka jest jak urodziny! Tylko urodziny obchodzimy prywatnie, a Barbórka jest raz w roku i spotykamy się w większym gronie. Możemy porozmawiać na spokojnie, bo w pracy na to nie ma czasu, bo jest ogień. Wcześniej idziemy do kościoła, razem z rodziną. Mamy dzień wolny od pracy i świętujemy. Moją pierwszą Barbórkę pamiętam dobrze. Byliśmy w barze w Polkowicach. Jedzonko, wódeczka… było bardzo fajnie.
Szczęść Boże
To tradycyjne pozdrowienie, przywitanie i pożegnanie, funkcjonuje do dzisiaj. Ja na kopalni przede wszystkim witam się w ten sposób. To bardzo ważne dla górników.
Czy wiesz, że…?
Blisko 500 km wyrobisk, ok. tyle co odległość z Lubina do Lublina, powstaje rocznie w KGHM
W 2019 roku w kopalniach KGHM przybyło ponad 468 km wyrobisk górniczych. Ich długość można porównać do odległości od Lubina do Lublina.
Ponad 407 km wyrobisk zostało wykonanych siłami własnymi oddziałów górniczych KGHM, to głównie wyrobiska eksploatacyjne. Podmioty zewnętrzne drążące wyrobiska przygotowawcze w celu udostępnienia nowych pól eksploatacyjnych wykonały ponad 61 km chodników. Najwięcej nowych wyrobisk w 2019 roku wykonano w kopalni Polkowice-Sieroszowice, gdzie łącznie ich długość wyniosła prawie 200 km. W Zakładach Górniczych Rudna wykonano ponad 143 km, a w kopalni Lubin 127 km wyrobisk przygotowawczych i eksploatacyjnych.
Podziemne wyrobiska górnicze są pustą przestrzenią w górotworze, która powstała w wyniku robót górniczych. W praktyce wyrobiskiem jest nie tylko pusta przestrzeń, ale i zlokalizowane w niej instalacje i urządzenia, jak np. obudowa, rurociągi systemu odwadniania, sprężonego powietrza. Stosuje się różne rodzaje podziałów wyrobisk górniczych, np. ze względu na przeznaczenie - możemy wyróżnić wyrobiska poszukiwawcze, rozpoznawcze, udostępniające, przygotowawcze i eksploatacyjne.
Powrót do pasji w najtrudniejszym momencie
2 lata temu miałem wypadek w pracy, złamałem 3 żebra i leżałem w domu, w bezruchu przez 1,5 miesiąca. Leżąc w łóżku, złapałem za kartkę i zacząłem pisać… wróciłem w ten sposób do rapu. Tak powstał m.in. utwór specjalnie dla kolegów z okazji Barbórki, który od jutra dostępny będzie w Internecie. Miałem dużą przerwę w hip-hopie. Wielu pytało mnie, dlaczego tego nie robię, dlaczego nie zajmuję się rapem. Tłumaczyłem, że miałem małe dzieci, nie było czasu. Głównym przesłaniem utworu, który przygotowałem na Barbórkę, zawartym w refrenie, jest to, aby św. Barbara trzymała stropy i ociosy. Bardzo mi zależało, żeby pokazać w tym klipie, ludziom, którzy myślą, że nic nie robimy i bierzemy za to duże pieniądze, którzy nigdy nie byli na dole, aby zobaczyli jak to jest w kopalni naprawdę, na co dzień.
Najważniejsza dla górników święta kobieta
Na galowym mundurze górniczym znajduje się 29 złotych guzików. Dlaczego? Bo właśnie tyle lat, według legendy, miała święta Barbara, gdy zginęła męczeńską śmiercią z rąk swojego ojca. Była niezwykle religijna, charyzmatyczna i odważna. Tak jak górnicy, hutnicy, strażnicy, żołnierze. Od 1700 lat jest ich patronką, a także opiekunką ciężkiej pracy i… dobrej śmierci.
Andrzej Karpała: Pozdrawiam Brać Górniczą z całej Polski!
Czego można życzyć całej Braci Górniczej? Jak sami mawiają: tyle samo wjazdów co zjazdów, żeby każdy pracowity dzień kończył się szczęśliwym powrotem do domu, aby św. Barbara podtrzymywała stropy i ociosy, żeby w zdrowiu doczekali emerytury, czego w imieniu własnym i całej redakcji Wam serdecznie życzymy. Szczęść Wam Boże!
Tradycje górnicze…
Górniczo – tradycje w KGHM Polska Miedź S.A. są tak samo bogate, jak bogata jest historia Zagłębia Miedziowego i Polskiej Miedzi.
Wraz z wykorzystywaniem w odległych czasach złoża rud miedzi, zalegającego w łupkach marglistych na obszarze niecki leszczyńskiej, budową Starego Zagłębia Miedziowego oraz rozwojem przemysłu miedziowego od historycznej daty odkrycia w 1957 r. głównego złoża rud miedzi – pielęgnowano i wzbogacano tradycje jednego z najstarszych zawodów świata, jakim jest górnictwo.
Wszelkie symbole, obrzędy czy ceremonie związane z kultywowaniem górniczo – -hutniczych tradycji w KGHM, nabierały coraz bogatszych form przy dynamicznym procesie budowy Polskiej Miedzi i rozwoju obszaru Zagłębia Miedziowego.
Dziś największym świętem branżowym organizowanym w KGHM jest – obchodzona tradycyjnie w grudniu każdego roku – Barbórka.
Barbara, Barbórka
Patronat Świętej Barbary przyjęli górnicy prawie na całym świecie z tej racji, że św. Barbara chroniła przed nagłą, a niespodziewaną śmiercią. Górnicy przyjęli Barbarę za patronkę również dlatego, że podczas jednej z Jej ucieczek przed prześladowaniami, schroniła się wśród skalników.
Według legendy św. Barbara była nieprzeciętnej urody dziewczyną, żyjącą na przełomie III i IV wieku, która została ścięta mieczem przez swojego ojca za przejście na chrześcijaństwo. Kult św. Barbary przybył do Polski w okresie średniowiecza z terenów dzisiejszych Czech.
Dla wszystkich górników Polskiej Miedzi 4 grudnia jest dniem wolnym od pracy. Wówczas w ramach obchodów Barbórki odbywa się szereg uroczystości i obrzędów odwołujących się do wielowiekowej tradycji i pielęgnujących kult patronki górników. Mają one wymiar zarówno religijny, czego przykładem jest uroczysta barbórkowa msza św., jak i ceremonialny i biesiadny: akademie górnicze, podczas których najbardziej zasłużonym pracownikom górniczych Oddziałów wręczane są państwowe i branżowe odznaczenia, karczmy piwne, combry babskie oraz pochód Lisa Majora wraz z ceremonią skoku przez skórę – czyli pasowania adeptów górniczego fachu (młodych lisów) na pełnoprawnych gwarków.
Kiedyś tradycyjne Barbórki odbywały się głównie w cechowniach kopalń. Później przeniosły się poza ich teren. W Polskiej Miedzi centralne obchody barbórkowe to szereg uroczystości odbywających się w różnych miejscach górniczych miast, w których uczestniczą nie tylko pracownicy firmy, ale również zaproszeni goście oraz mieszkańcy miast Zagłębia Miedziowego. Z kolei w Oddziałach górniczych KGHM odbywają się zakładowe uroczystości oficjalne i biesiadne, w których uczestniczą głównie pracownicy Polskiej Miedzi.
Godło górnicze
Najstarszym symbolem górnictwa jest róg związany z okresem, kiedy poszukiwacze wszelkich kruszców wędrowali, nawołując się głosem rogu, a w czasach jeszcze starszych używali go jako narzędzia pracy.
Jednak nie róg, a dwa skrzyżowane młoty – perlik (zwany też pyrlikiem) i żelazko – jako dwa najstarsze narzędzia górniczej pracy, stanowią godło górnicze. Źródłem godła był zwyczaj pozostawiania przez górników w przodku narzędzi w układzie skrzyżowanym. Układ krzyża miał zabezpieczać przodek przed działaniem złych sił. Lewy młot (perlik) jest łukowato zaokrąglony i nie ma górnego zakończenia w postaci trzonka; drugi młotek (żelazko), skierowany zaostrzonym końcem ku dołowi, ma wyraźnie zaznaczony koniec trzonka; przy czym perlik leży na żelazku. Warto dodać, że dawniej w skład symbolu górniczego wchodził również kaganek wystawiony na tle skrzyżowanych młotków (lub zawieszony na nich).
Górnicze godło pojawia się na wielu elementach górniczej symboliki – nakryciach głowy, mundurach (naszywki, insygnia, guziki), kopalnianych sztandarach czy odznaczeniach.
Hymn górniczy
Oficjalna pieśń wykonywana podczas uroczystości górniczych szczególnie związanych z obchodami barbórkowymi. Hymn pozostaje stałym elementem scenariuszy barbórkowych akademii, karczm piwnych, ceremonii skoku przez skórę oraz uroczystości organizowanych pod pomnikiem Jana Wyżykowskiego w Lubinie.
Militaria górnicze
Szczególne znaczenie w branży górniczej spełnia szpada, która jest symbolem honoru i godności górnika. To nawiązanie do długiej tradycji związanej z górniczymi militariami, kiedy to szpada spełniała wśród członków stanu górniczego nie tylko funkcję paradną, ale również militarną – wywodzi się ona z broni używanej przez średniowiecznych poszukiwaczy złota, którym służyła do obrony.
W przeszłości szpada była traktowana jako element stroju podkreślający szlachecki stan, a górnicy jako ludzie stanu wolnego, mieli obowiązek stawić się uzbrojeni na wezwanie księcia. Szpada była noszona przez górników, mimo licznych protestów szlachty na sejmikach. W XIX wieku została uznana jako część umundurowania członków stworzonego przez Stanisława Staszica w Królestwie Polskim – Królewskiego Korpusu Górniczego.
Górnicza szpada obecnie jest odznaką honorową. Przywilej jej przypinania zarezerwowany jest tylko dla wyróżnionych. Aktualnie szpady i kordziki górnicze nadawane są za wybitne osiągnięcia i długoletnią pracę w górniczych Oddziałach KGHM.
Pomnik Jana Wyżykowskiego
Pomnik odkrywcy polskiej miedzi autorstwa Hanny Jelonek odsłonięty został w grudniu 1985 r. Usytuowany jest w parku miejskim w Lubinie. Każdego roku – w rocznicę historycznego odkrycia złoża rud miedzi – pracownicy KGHM składają hołd odkrywcy. Pod pomnikiem tradycyjnie od lat, 4 grudnia – w dzień św. Barbary odbywa się uroczystość, w której obok przedstawicieli z Oddziałów Polskiej Miedzi, uczestniczy wiele delegacji regionalnych i lokalnych instytucji, organizacji i placówek, a także przedstawiciele urzędów i instytucji centralnych.
Skarbek
To duch kopalnianych podziemi znany wśród ludu śląskiego i krakowskiego. Ten siwobrody starzec jest przedstawiany zarówno jako dobry opiekun pracujących pod ziemią, jak też jako groźny i mściwy władca dusz górników, którzy zginęli w kopalni. Wszelkie skarby, kruszce znajdujące się w podziemiach również według legend należą do Skarbka (nazywanego też Skarbnikiem).
Orkiestry zakładowe
W KGHM istnieją cztery orkiestry zakładowe – trzy górnicze działające przy kopalniach Lubin, Polkowice-Sieroszowice i Rudna oraz jedna hutnicza funkcjonująca w strukturach Huty Miedzi Głogów.
Pierwszą i jednocześnie najstarszą orkiestrą w Polskiej Miedzi jest orkiestra Zakładów Górniczych Lubin, która powstała w lutym 1970 r. W orkiestrach zakładowych grają zarówno aktualni, jaki i byli pracownicy Oddziałów KGHM.
Bogaty repertuar działających w KGHM orkiestr pozwala na ich udział w różnych uroczystościach i wydarzeniach – zarówno tych zakładowych, jak branżowe akademie, rocznice, jubileusze oraz tych odbywających się miastach i regionie Zagłębia Miedziowego.
Pobudka górnicza
To tradycja, która przywędrowała do Zagłębia Miedziowego z Górnego Śląska. O świcie 4 grudnia orkiestry górnicze wygrywają wiązanki melodii na ulicach miast Zagłębia Miedziowego, zatrzymując się pod adresami zamieszkania przedstawicieli dozoru górniczego, szczególnie dyrektorów kopalń. Zgodnie z tradycją, orkiestra budzi przełożonych do skutku, czyli do momentu, aż ci wyjdą i zgodnie z zasadami podziękują orkiestrze, częstując „czym chata bogata". ”. Tradycyjnie wynosi się górnikom słodycze, ciasto i wznosi się symboliczny toast.
KGHM Polska Miedź S.A
KGHM Polska Miedź S.A, światowy lider produkcji miedzi, srebra oraz innych metali nieżelaznych. Koncern posiada zakłady w Europie, Ameryce Północnej i Południowej.
Zagłębie Miedziowe, zlokalizowane w południowo-zachodniej Polsce to serce KGHM, w którym koncern prowadzi działalność od ponad pół wieku. Spółka znajduje się w prestiżowym gronie nielicznych producentów miedzi funkcjonujących w oparciu o pełen ciąg technologiczny. Grupę KGHM tworzą oddziały i spółki łącznie zatrudniające około 34. tysiące osób.
