Jak odwołać się od decyzji ZUS-u, która jest niekorzystna

Patrycja Wacławska

Pamiętaj: ostatnie słowo nie musi należeć do ZUS-u - od decyzji można (i warto) się odwołać. Decyzja wydana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie musi być ostateczna. Jeśli się z nią nie zgadzamy, możemy starać się podważyć jej treść.

Z możliwości tej warto skorzystać na przykład wówczas, gdy na niczym spełzły nasze starania o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy albo wtedy, gdy przyznana nam emerytura jest niższa niż wynikało z naszych szacunków. Są osoby, które w takiej sytuacji przyjmują, że z ZUS-em i tak nie uda się im wygrać i przechodzą nad - krzywdzącą w ich przekonaniu - decyzją do porządku dziennego. To poważny błąd! Ustawodawca dał klientom ZUS narzędzia odwoławcze, by mogli z nich korzystać, jeśli tylko mają poczucie, że zostali skrzywdzeni. Odwołanie nie wiąże się to bowiem ani z kosztami, ani z nadmiernym wysiłkiem.

Nawet, jeśli odwołanie nic nie zmieni, zyskamy pewność, że zrobiliśmy wszystko, by bronić swoich racji. Często słyszymy od Czytelników, że odwoływać się nie warto, bowiem ZUS tak, czy inaczej postawi na swoim. Nie powinniśmy przyjmować takiego założenia! W ZUS-ie pracują ludzie, którym - jak każdemu z nas - zdarza się popełniać błędy. Odwołując się, zwiększamy szansę, że zostaną one wykryte i naprawione.

Jak więc odwołać się od decyzji?

Przebieg procedury odwoławczej w różnych przypadkach jest różny. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że z uwagi na drogę odwoławczą decyzje ZUS dzielimy na cztery kategorie.

Po pierwsze: decyzje wydane na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS

W tej grupie mieszczą się przede wszystkim decyzje dotyczące przyznania renty. Odwołanie od takiej decyzji, wymaga przejścia następującej procedury:

Trzeba zaczekać na doręczenie orzeczenia wydawanego przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W praktyce orzecznicy zwykle wręczają egzemplarz orzeczenia już w dniu badania.
Jeśli osoba zainteresowana nie jest zadowolona z tego, co orzekł lekarz orzecznik ZUS, powinna wnieść sprzeciw do komisji lekarskiej. Sprzeciw wnosi się za pośrednictwem ZUS. Na uczynienie tego jest 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia.
Kiedy zostanie wyznaczony termin badania przez komisję, ubezpieczony zostanie o tym powiadomiony.
W wyznaczonym terminie należy bezwzględnie stawić się przed komisją. Zanim stawimy się przed komisją, powinniśmy pamiętać, że istotnym argumentem, który może przekonać członków komisji do zmiany orzeczenia wydanego przez orzecznika ZUS, jest dodatkowa dokumentacja medyczna, której nie przedłożyliśmy orzecznikowi.
Piątym krokiem w procedurze odwołania się od decyzji wydanych na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS jest odwołanie do sądu. Wnosi się je wówczas, gdy komisja podtrzymała orzeczenie lekarza orzecznika. Odwołanie do sądu wnosi się w ciągu miesiąca od doręczenia decyzji. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem ZUS-u.
Kiedy ubezpieczyciel otrzyma odwołanie, ma 30 dni na ewentualną zmianę swojego stanowiska. Może w tym czasie zmienić lub uchylić decyzję. Jeśli tego nie zrobi, skieruje odwołanie do sądu. Dołączy do niego swoje uzasadnienie.
Po tym, gdy sprawa trafi do sądu, poczekamy kilka miesięcy na rozstrzygnięcie.

Po drugie: decyzje, od których nie można się odwołać

Do drugiej grupy należą właśnie takie decyzje, od których w ogóle nie można się odwołać. Dotyczy to decyzji:

przyznających świadczenie w drodze wyjątku,
odmawiających przyznania świadczenia w drodze wyjątku,
w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne.

Osoba, która nie zgadza się z treścią którejś z wymienionych tu decyzji, ma jedynie możliwość wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy do prezesa ZUS.

Po trzecie: decyzje w innych sprawach

Ubezpieczeni, którzy są niezadowoleni z treści decyzji wydanych w innych sprawach niż dotychczas wymienione (dotyczy to na przykład decyzji w sprawie przyznania emerytury), powinny przejść drogę odwoławczą podobną do tej, która jest stosowana w przypadku decyzji wydanych na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS. W tym przypadku procedura jest jednak nieco krótsza i przebiega następująco:

W razie, gdy nie satysfakcjonuje nas decyzja, możemy wnieść odwołanie do sądu. Wnosi się je za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
ZUS ma 30 dni na rozważenie, czy podtrzymuje swoją decyzję. W tym czasie może zmienić lub uchylić decyzję, od której się odwołujemy. Jeżeli jednak tego nie zrobi, skieruje sprawę do sądu. Trafi do niego ubezpieczonego odwołanie wraz z uzasadnieniem stanowiska ZUS.
Po tym, gdy sprawa trafi do sądu, poczekamy kilka miesięcy na rozstrzygnięcie.

Po czwarte: decyzje, których nie ma

Jeżeli ZUS zwleka z wydaniem decyzji także możemy reagować. W sytuacji, gdy na wydanie decyzji czekamy dłużej niż 2 miesiące, możemy złożyć skargę na opieszałość urzędników. W takiej sytuacji:

Należy wnieść odwołanie do ZUS. W odwołaniu trzeba wyraźnie wskazać datę złożenia wniosku, na który nie doczekaliśmy się odpowiedzi. Musimy też wyraźnie zaznaczyć, że na wydanie decyzji czekamy już od ponad 2 miesięcy.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma 30 dni na ustosunkowanie się do ponaglenia. W tym czasie powinien wydać zaległą decyzję, a jeśli tego nie zrobi, musi skierować sprawę do sądu.
Po tym, gdy sprawa trafi do sądu, poczekamy kilka miesięcy na rozstrzygnięcie. Sąd powinien w tym czasie wpłynąć na ZUS, by wydał decyzję w sprawie, która pozostaje nierozstrzygnięta. Jeżeli jednak ZUS nie wydał decyzji z powodu zaniedbania osoby skarżącej się na opieszałość urzędników (na przykład wniosek, który osoba ta złożyła w ZUS był nieprawidłowo wypełniony lub nie zostały do niego dołączone wymagane dokumenty), sąd nie będzie miał podstaw, by zdyscyplinować ZUS.

Jak odwołać się od decyzji ZUS-u, która jest niekorzystna — *123RF*

Do którego sądu

Odwołania w niektórych sprawach należy kierować do sądów rejonowych. W innych właściwe są sądy okręgowe. Sąd rejonowy zajmie się sprawą, jeśli dotyczy ona:

zasiłku chorobowego, wyrównawczego, opiekuńczego, macierzyńskiego, pogrzebowego;
świadczenia rehabilitacyjnego;
odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, wypadku w drodze do pracy lub z pracy, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, wypadku lub choroby zawodowej pozostającej w związku z czynną służbą wojskową albo służbą w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej i Służbie Celnej;
ustalenia niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. W pozostałych sprawach właściwe są sądy okręgowe.