Jak wybrać bezpieczną zabawkę - pod choinkę i nie tylko

Kaśka Borek

Gwiazdka to okazja do obdarowywania prezentami przede wszystkim dzieci. Dlatego musimy wiedzieć, jak kupować zabawki, które będą bezpieczne. Stawką jest życie i zdrowie malucha.

Na sklepowych półkach jest wiele zabawek. Zwykle wybierając je, kierujemy się ich ceną oraz atrakcyjnością. Czasami zupełnie zapominając o tym, że z półki możemy zdjąć produkt, który - z różnych powodów - może stać się zagrożeniem dla życia i zdrowia naszego malucha!

Zapamiętaj: dziecko to według naszego prawa konsument, który znajduje się pod szczególną ochroną. Przeznaczone dla niego produkty muszą spełniać najbardziej restrykcyjne wymogi bezpieczeństwa, ale... To, czy zabawka jest bezpieczna w użytku, zależy nie tylko od niej samej, ale również od tego, w jaki sposób jest używana oraz od wieku bawiącego się nią dziecka. A to jest już rola dorosłych, by ze sklepowej oferty wybrać te zabawki, które nie zrobią krzywdy. Sam możesz stwierdzić, czy zabawka jest bezpieczna.

Jak to zrobić? Wyjaśniamy to krok po kroku.

Krok nr 1

Wybierz zabawkę odpowiednią do wieku dziecka. Pomogą Ci w tym informacje na opakowaniu wskazujące, dla jakiej grupy wiekowej jest przeznaczony produkt, na przykład ostrzeżenie: „Nieodpowiednie dla dziecka poniżej 3. roku życia”.

Uwaga! Ostrzeżenia takie nie mają zastosowania do zabawek, które są w oczywisty sposób nieodpowiednie dla dzieci w wieku poniżej 3 lat. Należą do nich między innymi: zabawki chemiczne, pociskowe i funkcjonalne (np. maszyna do szycia, skrzynka z narzędziami do rzeczywistego użycia, ekspres do kawy, mikroskop), zabawki imitujące kosmetyki, zdalnie sterowane z zaawansowanymi funkcjami, stroje do przebierania w dużych rozmiarach, gry planszowe oparte na strategiach czy lalki o twardym tułowiu posiadające niewielkich rozmiarów akcesoria. Dla tego rodzaju zabawek wymaganie dotyczące ostrzeżenia („0-3”) nie jest obowiązkowe.

Nigdy nie kupuj zabawek z małymi odłączanymi częściami (np. plastikowy nos od pluszowego zwierzątka) dzieciom w wieku poniżej 3 lat. Połknięcie przedmiotu stanowi szczególne ryzyko dla dzieci właśnie najmniejszych, bo mają skłonność do wkładania wszystkiego do ust.

Kupując prezent, weź jednak pod uwagę również temperament dziecka, jego zwyczaje i zachowanie. Jeśli czterolatek ma zwyczaj wkładania do buzi drobnych elementów, zawierająca je zabawka również nie będzie najlepszym pomysłem.

Krok nr 2

Dokładnie obejrzyj zabawkę, szczególnie jeśli kupujesz ją dla maleństwa.

Upewnij się, czy nie ma ostrych krawędzi, sztywnych lub też wystających elementów. Podpowiadamy, że mogą znajdować się na przykład w kierownicy roweru czy ramie wózka dla lalek. Zwróć uwagę, czy drobne elementy nie odpadają przy lekkim naciśnięciu, ponieważ dziecko może je połknąć lub się nimi udławić.
Zabawki, które można złożyć, na przykład krzesełka lub deski do prasowania, muszą być wyposażone w blokadę zabezpieczającą. Sprawdź, czy działa bez zarzutu.
Jednym z elementów zabawki, którą oglądasz, są linki i sznurki zakończone kółkiem czy innym elementem, który może tworzyć zaciągającą się pętlę? Koniecznie sprawdź, czy nie są zbyt długie! W przypadku huśtawki jej linki nie powinny być zbyt cienkie.

Krok nr 3

Sprawdź, czy do zabawki dołączona jest instrukcja montażu lub obsługi w języku polskim. Poczytaj też, co jest napisane na jej opakowaniu.

1. Nigdy nie kupuj zabawki, jeśli nie ma na niej lub na jej opakowaniu oznaczenia CE. Powinien znajdować się na każdej zabawce oferowanej w Unii Europejskiej. Stanowi deklarację producenta, że produkt spełnia zasadnicze wymagania bezpieczeństwa.

2. Oprócz tego znaku na zabawce, jej opakowaniu lub dołączonym dokumencie powinny znaleźć się informacje umożliwiające:

• jej identyfikację - między innymi nazwę, numer seryjny, model;
• namiary na producenta, importera - nazwisko, zarejestrowaną nazwę towarową lub znak towarowy i adres kontaktowy.

Pamiętaj: powinieneś dostać instrukcję użytkowania oraz informacje dotyczące bezpieczeństwa w języku polskim.

Uwaga! Na grach zapachowych, zestawach kosmetycznych i grach smakowych mogą się znaleźć substancje, które powodują alergie. Na opakowaniu zabawki powinny znajdować się ich nazwy oraz wyraźne ostrzeżenie o treści: „Zawiera substancje zapachowe mogące powodować alergie”.

Ostrzeżenia i instrukcje są ważne!

Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa nie są dołączone do zabawki tylko po to, by stało się zadość prawu. Tu stawką jest życie i zdrowie dziecka, dlatego poświęć czas i zapoznaj się z nimi.

Z punktu widzenia opiekunów na szczególną uwagę zasługują ostrzeżenia. W praktyce najczęściej dotyczą wieku dziecka (treści bywają zastępowane symbolem graficznym).

Dobra rada: instrukcje i informacje dotyczące bezpiecznego używania zabawki przechowuj w bezpiecznym miejscu. W razie wątpliwości będziesz mógł do nich zajrzeć.

Wybieraj sklepy godne zaufania

Zaufani sprzedawcy przywiązują wagę do zabawek, które sprzedają i zwykle będą akceptować ich zwroty .

Uwaga!

Szczególnie dokładnie sprawdzaj zabawki kupione z drugiej ręki i te otrzymane od znajomych. Starsze produkty mogą nie spełniać obecnych wymogów bezpieczeństwa.

Zabawki funkcjonalne

Czyli takie, które działają i są używane w taki sam sposób jak wyrób, urządzenie lub instalacja przeznaczone do użytku dorosłych i które mogą być ich pomniejszonym modelem. Zawierają ostrzeżenie, że są do użytku pod bezpośrednim nadzorem osoby dorosłej. Ponadto dołącza się do nich:

• instrukcję użytkowania;
• informacje o środkach ostrożności, które mają zostać podjęte przez użytkownika;
• ostrzeżenie, że niezachowanie środków ostrożności narazi użytkownika na określone przez producenta zagrożenia, zazwyczaj związane z urządzeniem lub wyrobem, którego zabawka jest modelem w zmniejszonej skali;
• wskazanie, że zabawka musi być przechowywana w miejscu niedostępnym dla dzieci poniżej wieku określonego przez producenta.

Są też tak zwane imitacje

To produkty, które stwarzają zagrożenie dla konsumentów przez to, że ich wygląd wskazuje na inne niż rzeczywiste przeznaczenie. Dlatego muszą posiadać na etykiecie lub opakowaniu zrozumiałą i łatwą do odczytania informację o rzeczywistym przeznaczeniu, sposobie używania i zalecanych środkach ostrożności oraz wskazówki dotyczące postępowania w sytuacji zagrożenia. Produkty te nie mogą posiadać cech i właściwości wywołujących przeświadczenia, zwłaszcza u dzieci, że są to środki spożywcze, jeżeli próba konsumpcji imitacji może powodować zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzi.

Nie wszystko jest zabawką!

Zgodnie z literą prawa zabawka to wyrób zaprojektowany lub przeznaczony do zabawy oraz taki, który ze względu na swoje cechy charakterystyczne lub wygląd może być użyty do zabawy przez dzieci w wieku poniżej 14 lat. W celu eliminacji ryzyka związanego z użytkowaniem zabawek przez najmłodszych wypracowane zostały przepisy dotyczące między innymi ich właściwości fizycznych i mechanicznych.
W świetle przepisów zabawką nie są jednak między innymi urządzenia na placach zabaw, dziecięce pojazdy wyposażone w silnik spalinowy oraz zabawki z silnikiem parowym, dekoracje świąteczne i okolicznościowe czy wyroby dla kolekcjonerów. Dla rodziców oznacza to tyle, że przedmioty te nie muszą spełniać restrykcyjnych wymagań rozporządzenia. A co za tym idzie - mimo że ładne i atrakcyjne - mogą stwarzać potencjalne ryzyko.

Warto wiedzieć

W pierwszym kwartale 2015 roku Inspekcja Handlowa skontrolowała 859 zabawek. Zakwestionowano 36,6 proc. (314) sprawdzanych produktów.
Najwięcej zastrzeżeń dotyczyło oznakowania, w tym przede wszystkim umieszczania prawidłowych ostrzeżeń.

Kontrolowane były także sklepy internetowe oferujące zabawki. W 19 przypadkach stwierdzono, że na stronach internetowych brakuje odpowiednich ostrzeżeń, od których zależy decyzja o zakupie, np., „Nieodpowiednia dla dzieci poniżej 3 lat”, „Tylko do użytku domowego”, „Do użytku pod bezpośrednim nadzorem osoby dorosłej”.

Znacznie rzadziej niż oznakowanie kwestionowano nieprawidłowości związane z bezpośrednim zagrożeniem dla dzieci, takie jak wady konstrukcyjne czy właściwości chemiczne zabawek (ogółem zastrzeżenia wzbudziło 50 produktów). Nieprawidłowości polegały m.in. na obecności małych elementów, które dziecko mogłoby połknąć, zbyt dużym natężeniu emitowanego dźwięku (np. grzechotki, zabawki do ściskania), co mogłoby spowodować czasowe lub trwałe uszkodzenie słuchu, oraz obecności zadziorów, co stwarza ryzyko skaleczeń.

Gdy dziecko jest alergikiem

Zabawki, które zostały wprowadzone do obrotu po 20 lipca 2013 r., nie mogą zawierać substancji zapachowych mogących powodować alergie (np. alkoholu cyklamenowego, kumaryny czy ekstraktu z mchu drzewnego). Częściowo substancje te są dozwolone w grach zapachowych, zestawach kosmetycznych i grach smakowych (czyli zabawki, której celem jest umożliwienie dziecku przygotowania słodyczy lub innych potraw, co wiąże się z wykorzystaniem składników spożywczych, takich jak substancje słodzące, płynne, sypkie i aromatyczne). Jeżeli zostaną wymienione na opakowaniu oraz producent umieści tam wyraźne ostrzeżenie o treści: „Zawiera substancje zapachowe mogące powodować alergie”.

Konsultacja: Ewa Mazurkiewicz, dyrektor zielonogórskiej delegatury Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Gorzowie Wlkp.