Janusz Gajos kończy 80 lat! Na podbój świata wyruszył z Dąbrowy Górniczej
Tego aktora zna cała Polska. Zna, ceni i podziwia. Janusz Gajos, odtwórca wielu niezapomnianych ról teatralnych, filmowych i telewizyjnych, w poniedziałek, 23 września, kończy osiemdziesiąt lat. Jubileusz świętował już kilka tygodni temu podczas Festiwalu Filmu i Sztuki Dwa Brzegi w Kazimierzu Dolnym.
Jest lipiec 1967 roku. Dzieci górników z kopalni Mortimer-Porąbka w Zagórzu - kiedyś samodzielnym mieście, a dziś dzielnicy Sosnowca - wypoczywają na koloniach w zakładowym ośrodku Mewa w Niechorzu nad Bałtykiem. Oddychają świeżym powietrzem, kąpią się w morzu i spacerują po plaży. Ale głównym wspomnieniem tego wyjazdu jest zupełnie inne, zupełnie przypadkowe wydarzenie. Na plaży koloniści spotykają dwóch aktorów z serialu „Czterej pancerni i pies”. Nieżyjącego już Romana Wilhelmiego i Janusza Gajosa.
Znajomość kolonistów z aktorami skończyła się wizytą w ośrodku wczasowym i wspólnymi fotografiami z kilkorgiem z dzieci. Ale coś za coś. W zamian za spotkanie Wilhelmi i Gajos zobaczyć mogli transmitowany przez telewizję finał Pucharu Polski pomiędzy Wisłą Kraków i Rakowem Częstochowa. Telewizor nie tylko w Niechorzu był wtedy rarytasem, a „Mewę” w odbiornik kopalnia zdążyła już wyposażyć. Wszyscy byli więc zadowoleni.
Nie wiadomo, czy Janusz Gajos pamięta to zdarzenie sprzed pięćdziesięciu dwóch lat. Wówczas na pewno jednak skojarzyć musiał, że dzieci z Zagórza to jego krajanie. Wszak Gajos przyszedł na świat w Dąbrowie Górniczej na początku II wojny światowej, 23 września 1939 roku. Dzieciństwo spędził w Strzemieszycach, które prawie czterdzieści lat później staną się jedną z dąbrowskich dzielnic.
To właśnie w Strzemieszycach, w nieistniejącym już kinie Paw, dzisiaj kompletnej ruderze, miał zobaczyć pierwszy film.
Gdy przyszły aktor miał jedenaście lat, jego rodzina przeniosła się do Będzina. Dzisiaj Gajos jest honorowym obywatelem tego miasta. Tytuł odebrał w 2005 roku na scenie Teatru Dzieci Zagłębia, gdzie przed wielu laty zaczynała się jego przygoda ze sceną.
- Nie mogę się otrząsnąć z wrażenia. Tu na tej scenie zaczynałem, nie przeczuwając jeszcze, że to początek mojej drogi. Nigdy też nie przyszło mi do głowy, że mogę się znaleźć w tym miejscu w takiej roli. To już prawie pięćdziesiąt lat, jak lepiłem tu główki lalek, uczono mnie animacji, poznawałem, czym jest trema. Tu po raz pierwszy powąchałem teatr. Najważniejszy moment mojego życia wiąże się z tym miejscem - mówił wtedy aktor. Kilka lat później stał się jedną z twarzy kampanii promocyjnej Będzina pod hasłem „Tu mi się podoba”.
Teatralnego bakcyla Janusz Gajos złapał jeszcze podczas nauki w ówczesnym Liceum Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Będzinie (dziś III LO im. Cypriana Kamila Norwida) podczas przygotowań do wystawienia „Pana Tadeusza”. Po maturze nie udało mu się jednak dostać do szkoły teatralnej. Tak trafił do Teatru Dzieci Zagłębia po skrzydła Jana Dormana.
Dopiero w 1961 r. zrealizował swoje marzenie. Dyplom odebrał jednak dziesięć lat później, bo pochłonęła go praca filmowa. Już w 1964 r. Gajos debiutuje w „Panience z okienka”. Gdy dwa lata później pojawia się na ekranie w „Czterech pancernych i psie”, gdzie gra Janka Kosa, członka załogi Rudego 102, z miejsca staje się ogromnie popularny i to nie tylko w Polsce, ale też w innych krajach socjalistycznych, w których wyświetlany był serial.
- Podczas emisji pierwszych odcinków kręciłem w Czorsztynie film „Zwariowana noc”. W maleńkiej osadzie, gdzie był jeden telewizor, nikt na mnie nie zwracał uwagi. Po powrocie do Łodzi stwierdziłem, że nie jestem sam na ulicy, że ludzie czynią uwagi na mój temat, a młodzi ludzie obiegają mnie w koło i pytają, gdzie mam Marusię i dlaczego jestem bez hełmofonu i Szarika - opowiadał Gajos o pierwszych przejawach popularności w 1967 roku Irenie Dziedzic w kultowym „Tele-Echu”.
Z rolą czołgisty Janusz Gajos był kojarzony przez wiele lat i z tym skojarzeniem starał się walczyć.
- Dość szybko zorientowałem się, że poza ogromną popularnością, nie mam nic więcej. Zresztą, rodzaj tej popularności zaczął mnie nieprzyjemnie uwierać, a nawet irytować. Udało mi się dość szybko zrozumieć, że to tylko łaskotanie mojej próżności - mówił jednak o swojej roli w „Czterech pancernych i psie” w rozmowie z Onetem dwa lata temu.
Ucieczka z czołgu pozwoliła Januszowi Gajosowi stworzyć szereg ról, które zapisały się w historii kina i telewizji. Gajos to przecież chociażby sędzia piłkarski Laguna z „Piłkarskiego pokera”, Seweryn Baryka z „Przedwiośnia”, Cześnik Raptusiewicz z „Zemsty”, Major z „Przesłuchania”, główny bohater „Żółtego szalika” czy kierownik sklepu z tablicą z hasłem „Tych klientów nie obsługujemy” z „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”. Role z ostatnich miesięcy to Bazyli Miotke z „Kamerdynera” i arcybiskup Mordowicz z „Kleru”.
Były też i role serialowe, na czele z towarzyszem Janem Winnickim z „Alternatywy 4” czy bratem Magdy Karwowskiej z „Czterdziestolatka”. Widzowie polubili też Tureckiego z telewizyjnego Kabaretu Olgi Lipińskiej i występy Gajosa w kabarecie Dudek. Monologi aktora, takie jak „Teściowa”, „Polonus” czy„W filharmonii”, biją dziś internetowe rekordy wyświetleń. Nie da się ukryć, że cechuje je olbrzymia różnorodność.
- To piękno tego zawodu, który jest moją pasją. To mi się udało w życiu, że lubię robić to, co robię - mówi Gajos w jednym z telewizyjnych wywiadów.
Ale nie tylko aktorstwo jest pasją Janusza Gajosa. Aktor fascynuje się również fotografią. Jego prace pokazywano na kilku wystawach. Od 2003 roku przekazuje też tajniki aktorstwa jego młodym adeptom, studiującym w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Od 2008 roku jest profesorem sztuk teatralnych.
Prywatnie Janusz Gajos cztery razy stawał na ślubnym kobiercu. Dopiero ostatni związek okazał się trwały. Z żoną Elżbietą, która jest jednocześnie jego agentką, Janusz Gajos świętował kilka lat temu srebrne wesele. Z jednego z poprzednich związków aktor ma córkę Agatę. Janusz Gajos cały czas aktywnie pracuje. W ostatnich latach nie omieszkał również komentować spraw społecznych i politycznych.
Przypominamy za Wikipedią ogromny dorobek Janusza Gajosa:
Filmografia
1964: Panienka z okienka – jako Pietrek
1964: Obok prawdy – jako Zyga
1965: Kapitan Sowa na tropie – jako listonosz, współpracownik Sowy (odc. 3)
1966: Bariera – jako tramwajarz niosący bohaterkę na drzwiach z literą „E”
1966: Bicz boży – jako Kleń, funkcjonariusz MO
1966–1970: Czterej pancerni i pies – jako Janek Kos
1966: Powrót na ziemię – jako żołnierz eskortujący rannego mówcę
1966: Szyfry – jako zakonnik w klasztorze Cystersów
1967: Cyrograf dojrzałości – jako aktor Janek
1967: Stajnia na Salvatorze – jako Michał Słowiński
1967: Zwariowana noc – partyzant słowacki Stanko
1970: Mały – jako Julek „Mały”
1970: Wakacje z duchami – jako „Antoniusz”, asystent profesora
1971: Kocie ślady – jako porucznik MO Wojciech Góralczyk
1972: Dary magów – jako Julek
1974: Karino – jako Janczar
1974: Zaczarowane podwórko – jako milicjant
1975–1977: Czterdziestolatek – jako Antek, brat Magdy Karwowskiej (odc. 9 i 19)
1975: Beniamiszek – jako handlarz
1976: Bezkresne łąki – jako inspektor
1976: Karino – jako Janczar
1976: Mgła – jako oficer informacji
1977: Milioner – jako Józef Mikuła
1977: Niedziela pewnego małżeństwa w mieście przemysłowym średniej wielkości – jako brat Witolda
1978: Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? – jako kierownik delikatesów
1979: Dyrygent – jako dygnitarz z Warszawy
1979: Kung-fu – jako Maciek, redaktor naczelny
1979: Pełnia – jako Janek
1980: Kontrakt – jako Bolesław Bartoszuk, ojciec Lilki
1981: Człowiek z żelaza – jako zastępca szefa Radiokomitetu
1981: Z dalekiego kraju – dyrektor huty
1981: Limuzyna Daimler-Benz – jako Kuschmerek
1981: Wahadełko – jako Michał Szmańda
1981: Wojna światów – następne stulecie – jako robotnik z wodociągów
1982: Gwiezdny pył – jako sąsiad Jabłonka
1982: Nieciekawa historia – jako Aleksander Gnekker, narzeczony Lizy
1982: Przesłuchanie – jako major „Kąpielowy”
1983: Alternatywy 4 – jako Jan Winnicki, działacz partyjny
1983: Stan wewnętrzny – jako Jakub Jasiński, komandor jachtklubu Stoczni Gdańskiej
1983: Wedle wyroków twoich... – jako kierowca
1984: Idol – jako Józef Winiecki, redaktor naczelny
1984: Przemytnicy – jako Józef Trofida
1984: Rok spokojnego słońca – jako szef szabrowników
1986: Big bang – jako Janek
1988: Dekalog IV – jako Michał
1988: Mistrz i Małgorzata – jako Nieznajomy (odc. 3)
1988: Piłkarski poker – jako Jan Laguna, sędzia piłkarski
1990: Ucieczka z kina „Wolność” – jako cenzor Rabkiewicz
1991: Panny i wdowy – jako adwokat Andrzej Obłuka (odc. 3)
1992: Kiedy rozum śpi – jako Cinqueda
1992: Psy – jako Gross „Siwy”, były major SB z Lublina
1992: Szwadron – jako rotmistrz Jan Dobrowolski
1993: 40-latek. 20 lat później – jako Antek Sławek, brat Magdy Karwowskiej (odc. 8, 9 i 12)
1993: Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza – jako radny Niezgoda, ojciec Bartosza
1993: Trzy kolory: Biały – jako Mikołaj
1994: Śmierć jak kromka chleba – jako Miodek, przewodniczący samorządu pracowniczego
1994: Zespół adwokacki – jako były kochanek Elżbiety Siudy (odc. 11)
1995: Akwarium – jako pułkownik Nikołaj Krawcow
1995: Akwarium, czyli samotność szpiega – jako pułkownik Nikołaj Krawcow
1995: Łagodna – jako mąż, właściciel lombardu
1996: Ekstradycja 2 – jako Jan Tuwara, szef mafii rosyjskiej (odc. 9)
1996: Poznań 56 – jako profesor w wagonie
1997: Czas zdrady – jako Niccolo Machiavelli
1997: Szczęśliwego Nowego Jorku – jako „Profesor”
1998: Ekstradycja 3 – jako Jan Tuwara, szef mafii, formalnie prezes „Geobanku”
1999: Egzekutor – jako Kowalik „Zadzior”
1999: Fuks – jako śledczy
1999: Ostatnia misja – jako komisarz Piotr Sobczak
2000: Żółty szalik – jako bohater
2000: To ja, złodziej – jako Roman Wyskocz, właściciel warsztatu samochodowego
2000: Weiser – jako antykwariusz
2001: Przedwiośnie – jako Seweryn Baryka, ojciec Cezarego
2001: Tam i z powrotem – jako Andrzej Hoffman
2002: Chopin. Pragnienie miłości – jako wielki książę Konstanty Pawłowicz
2002: Przedwiośnie – jako Seweryn Baryka, ojciec Cezarego (odc. 1 i 2)
2002: Zemsta – jako Cześnik (Maciej) Raptusiewicz
2005: Pitbull – jako Zbigniew Chyb „Benek”
2005: Solidarność, Solidarność... – jako prezes (cz. 10)
2005: Zakochany Anioł – jako Lupin, kloszard warszawski
2006: Jasminum – jako brat Zdrówko
2007: Ekipa – jako Henryk Nowasz, były premier
2009: Mniejsze zło – jako Mieczysław Nowak, ojciec Kamila
2011: Wygrany – jako Frank Goretzky
2011–2012: Bez tajemnic – jako Gustaw Staroń
2013: Układ zamknięty – jako prokurator Andrzej Kostrzewa
2015: Body/Ciało – jako prokurator
2016: Zaćma jako ksiądz Cieciorka
2016: Konwój jako dyrektor Nowacki
2017: Najlepszy jako Marek Kotański
2018: Kamerdyner jako Bazyli Miotke
2018: Kler jako arcybiskup Mordowicz
2019: Solid Gold jako Nowicki, wysoki oficer CBŚ
Dubbing
1998: Hopkins FBI – jako Hopkins
2002: Planeta skarbów – jako John Silver
Spektakle Teatru Telewizji
1969: Zamach (reż. Roman Sykała), jako Popinot
1969: Kochankowie z Nohant (reż. Abdellah Drissi), jako Chopin
1969: Młodość Jasia Kunefała (reż. Janusz Kłosiński), jako Jaś Kunefał
1969: Mgła (reż. Maria Kaniewska), jako lekarz
1971: Toccata (reż. Ireneusz Kanicki) jako Adam
1973: Pierwszy dzień wolności (reż. Jan Bratkowski), jako Karol
1977: Oscar (reż. Edward Dziewoński), jako Oskar
1978: Las (reż. Edward Dziewoński), jako Sczastliwcew
1980: Igraszki z diabłem (reż. Tadeusz Lis), jako diabeł Omnimor
1985: Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna (reż. Olga Lipińska) jako Mate Bukara
1985: Zapomniany diabeł (reż. Tadeusz Lis), jako diabeł Trepifajksel, później Maciej
1987: Opowieści Hollywoodu (reż. Kazimierz Kutz), jako Odon von Horvath
1988: Ławeczka (reż. Maciej Wojtyszko), jako On
1988: Teatr czasów Nerona i Seneki (reż. Konstanty Ciciszwili), jako Neron
1988: Samobójca (rez. Kazimierz Kutz), jako Siemion Siemionowicz Podsiekalnikow
1990: Kolacja na cztery ręce (reż. Kazimierz Kutz), jako Johann Sebastian Bach
1994: O przemyślności kobiety niewiernej (reż. Maciej Dutkiewicz), jako Giovanni Boccaccio
1997: Odbita sława (reż. Janusz Zaorski), jako Alfred
1997: Mistrz (reż. Agnieszka Lipiec-Wróblewska), jako Prefekt Herbert
1997: Adrianne Lecouvreur (reż. Mariusz Treliński), jako Michonet
1998: Ksiądz Marek (reż. Krzysztof Nazar), jako Kreczetnikow
1999: Rozmowy przy wycinaniu lasu (reż. Stanisław Tym), jako Bimber
1999: Wielka Magia (reż. Maciej Englert), jako Otto Marvuglia
1999: Brand (reż. Krzysztof Lang), jako Brand
1999: Płaszcz (reż. Andrzej Domalik), jako Gromotrubow
1999: Chińska kokaina, czyli sen o Paryżu (reż. Krzysztof Zaleski), jako Ametystow
1999: Bigda idzie! (reż. Andrzej Wajda), jako Mateusz Bigda
2000: Piękny Widok (reż. Janusz Kijowski), jako Nick
2000: Miłość na Madagaskarze (reż. Waldemar Krzystek), jako Ritter
2000: Simpatico (reż. Mariusz Grzegorzak), jako Carter
2001: Klub kawalerów (reż. Krystyna Janda), jako Sobieniewski, prezes klubu
2001: Herbatka u Stalina (reż. Janusz Morgenstern), jako Stalin
2001: Skiz (reż. Gustaw Holoubek), jako Tolo
2004: Hamlet (reż. Łukasz Barczyk), jako Klaudiusz
2006: Norymberga (reż. Waldemar Krzystek), jako pułkownik
2007: Narty Ojca Świętego (reż. Piotr Cieplak), jako ksiądz Kubala
2010: W roli Boga (reż. Tomasz Wiszniewski), jako dr Jack Klee
2011: Boulevard Voltaire (reż. Andrzej Bart), jako pan R.
2012: Daily Soup (reż Małgorzata Bogajewska), jako ojciec
2013: Udręka życia (reż. Jan Englert), jako Jona,
2013: Saksofon (reż. Izabella Cywińska), jako bohater
2013: Trzy razy Fredro. Nikt mnie nie zna (reż. Jan Englert), jako Łapka, Lichwiarz
