Katowicka fundacja wyszkoliła pierwszego psa terapeutycznego dla dziecka z zespołem Downa
Na sam dźwięk imienia Czoka, 9 - letniemu Mironowi zaczynają błyszczeć oczy. Uśmiech wychodzi na twarz, nawet jeśli chłopiec chwilę wcześniej gniewał się na coś. Miron ma zespół Downa i jest pierwszym dzieckiem w Polsce, które rozpocznie pracę ze specjalnie wyszkolonym psem terapeutycznym.
Kilka dni temu jego rodzicom, brązową labradorkę Czokę oficjalnie przekazała katowicka fundacja Dog IQ, która od ponad 10 lat zajmuje się szkoleniem psów asystentów dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami. Pies trafi do domu rodziny Komandrów ze Świętochłowiec.
Miron ma 9 lat. Chodzi do szkoły specjalnej w Rudzie Śląskiej. Wcześniej uczył się w przedszkolu integracyjnym. – Jest bardzo energicznym i żywiołowym chłopcem. Jak każde dziecko z zespołem Downa nie potrafi ukrywać emocji. Jeśli coś mu się nie podoba, to wprost pokazuje swoją niechęć. Doskonale potrafi wyłapać też nasze uczucia. Nic się przed nim nie ukryje. Kiedy mam jakiś problem, który chce schować przed dziećmi, Miron przyjdzie, przytuli, poklepie po ramieniu, powie „mama OK” – Dorota Komander opowiada o swoim synu. Miron w tym samym momencie próbuje skorzystać z chwili zamieszkania i włączyć komputer, którym na co dzień nie może się bawić.
Bowiem ostatnie tygodnie są dla niego sporym wyzwaniem. Wraz z rodzicami i siostrą Michaliną brał udział w pięciodniowym kursie adaptacyjnym, który dla osób aplikujących o psy przeprowadziła fundacja. Wyjazdy, szkolenia, ogólne zamieszanie, dziennikarze, aparaty fotograficzne, kamery. Wszyscy chcieli porozmawiać z chłopcem, który jako pierwszy w Polsce będzie korzystał z pomocy psa wyszkolonego specjalnie dla potrzeb dziecka z zespołem Downa. Do tego Miron cały czas czeka na Czokę. Pies został już oficjalnie przekazany rodzinie, ale jeszcze zdobywa ostatnie szlify pod okiem Anety Graboś, założycielki fundacji. Do Mirona trafi najprawdopodobniej w nadchodzącym tygodniu. Cała przygoda z Czoką zaczęło się pod koniec ubiegłego roku. Wtedy pani Dorota znalazła informację o projekcie Dog IQ. Od razu stwierdziła, że muszą wziąć w nim udział.
- Miron chodzi na zajęcia z dogoterapii, więc kontakt z psami nie jest dla niego niczym nowym. Widzieliśmy jak dużo jest w stanie zrobić, by psa pogłaskać czy się z nim pobawić. Terapeuci sami zachęcali, byśmy pomyśleli o czworonogu. Mając dwójkę małych dzieci obawialiśmy się zamieszania ze szczeniakiem. Same dzieci to spore wyzwanie. Do tego pies? – wspomina mama Mirona. I tak było przez lata, aż natrafili na projekt fundacji. Dog IQ działa ponad 10 lat. W Polsce była pionierem w dziedzinie szkolenia psów pomocników. W tym czasie zdążyła wyszkolić ponad 50 psów asystujących i terapeutycznych. Nie boi się kolejnych wyzwań. Od ponad roku zajmuje się przygotowaniem czworonogów dla niepełnosprawnych dzieci. Przekazanie Czoki zakończyło kolejny pionierski projekt w tej dziedzinie. Jest pierwszym psem terapeutycznym w Polsce przeznaczonym dla dziecka z zespołem Downa (dokładniej dla całej rodziny).
- W tym przypadku bardzo ważne jest, by dziecko zaczęło pracę z psem w odpowiednim wieku. Największe skoki rozwojowe zaobserwowano u dzieci między piątym a dziewiątym rokiem życia - tłumaczy Aneta Graboś. Kiedy rodzice Mirona zgłaszali się do projektu chłopiec miał już osiem lat. Fundacja wybrała rodzinę ze Świętochłowic spośród 25 chętnych. Jak tłumaczy Katarzyna Pytkowska, wolontariuszka z fundacji, która szkoli psy, dla chłopca była to ostania szansa, by mógł skorzystać z projektu. - Pies bardzo pozytywnie wpływa na cały rozwój dziecka. Szczególnie na kontakt z rówieśnikami. Dziecko z zespołem Downa zaczyna być postrzegane nie jako inne czy chore, ale jako osoba, która ma takiego fajnego i mądrego psa. To pozwala na zwiększenie kontaktu z rówieśnikami i lepszą socjalizację – dodaje pani Aneta.
Rodzice Mirona chcą wykorzystywać Czokę nie tylko w tym zakresie. - Liczymy, że dzięki obecności psa poprawi się mowa Mirona. By przywołać Czokę do siebie, wydać jej jakoś komendę będzie musiał odezwać się i starać się mówić wyraźnie - wyjaśnia pan Radosław, tata Mirona. Pies będzie towarzyszył chłopcu podczas profesjonalnej rehabilitacji. Ma pomóc ćwiczyć mu też w domu. - Miron jest wiotki, ma problem z utrzymaniem równowagi. Mając Czokę w domu będziemy mogli prosić syna, by podszedł do niej z lewej czy prawej strony, by spróbował przejść pod nią i w ten sposób ćwiczył koordynację ruchową - opowiada pani Dorota. - Jednak najważniejszą rolą psa będzie po prostu bycie przyjacielem Mirona. Takim na co dzień, na wyciągnięcie ręki - podsumowuje. Czoka ma też zbawienny wpływ na samopoczucie chłopca. Kiedy odwiedzaliśmy ich w domu, na nasz widok Miron stał się niespokojny. Nie chciał pozować do zdjęć. Złościły go nasze pytania. Wystarczyła chwila rozmowy o czworonożnym przyjacielu, by uśmiech pojawił się na twarzy. I już na niej pozostał! Nerwy minęły a chłopiec z chęcią pokazywał wyprawkę, jaką dostał dla Czoki z fundacji.
Choć Miron ma problemy z mową doskonale potrafi przekazać jak będzie wyglądał jego dzień, kiedy w domu w końcu pojawi się Czoka. Na czele jego listy obowiązków związanych z opieką nad psem jest nalewanie wody do miski oraz rzucanie piłeczki do zabawy (ważne, by piłka leciała daleko). Pomagać ma mu w tym młodsza siostra Michalina (dziewczynka ma własną smycz i obrożę dla psa – różową). - Dla Mirona sama myśl, że będzie opiekował się psem działa bardzo motywująco, widzimy, że chce mu się więcej - przyznaje pani Dorota. Mama nieśmiało zdradza, że Czoka będzie po prostu sposobem na przekupienie syna. – Dzieci z dodatkowym chromosomem 21. są bardzo przekorne, lubią postawić na swoim, liczymy, że będzie łatwiej przekonać go do działania, jeśli zaoferujemy dodatkowy spacer czy wyczesanie Czoki. To będzie przekupstwo, ale w dobrej wierze – śmieje się pani Dorota.
Wyszkolenie labladorki zajęło fundacji blisko rok. Trafiała do nich jako 4 – miesięczny szczeniak. Dziś ma 15 miesięcy. Dogiq zapewnia pieniądze na szkolenie, utrzymanie i opiekę nad psami, akcesoria, z jakich na co dzień korzystają niepełnosprawni oraz to, co najistotniejsze czyli zakup psa. Zdarza się, że hodowcy, w ramach podniesienia prestiżu hodowli podarują fundacji szczeniaka. Ale i bez tego koszty przygotowania psa są ogromne - od 20 do 30 tys. zł. W Polsce dotowane są wyłącznie egzaminy, które psy muszą zdać na poszczególnych etapach nauki. Inaczej nie otrzymają certyfikatu dopuszczającego je do pracy.
Szkolenie psów zaczyna się od oddania ich do rodzin zastępczych. Ich zadaniem jest wychodzenie z nimi na spacery, odwiedzanie sklepów, przychodni, urzędów miast czy innych miejsc, przez które przewija się dużo osób. Następnie psy trafiają pod opieką trenerów, którzy skupiają się na nauczaniu ich konkretnych umiejętności i wykonywaniu poleceń. Spotykają się też z osobami niepełnosprawnymi, z którymi mają później stworzyć duet. Wtedy też pies otrzymuje specjalną kamizelkę z napisem "w trakcie nauki, pies asystujący". To znak, że jest w pracy i nie wolno go głaskać.
- Musimy pamiętać, że fundacja przekazuje psy wyłącznie osobom, które są bardzo aktywne, pracują zawodowo, prowadzą własne firmy, uprawiają sport, prowadzą normalne życie - podkreśla pani Katarzyna. Pies asystujący towarzyszy im w każdej chwili, dlatego tak ważne jest, by był posłuszny. W miejscach publicznych musi być neutralny, niewidoczny dla otoczenia, nie wolno mu podchodzić do mijanych osób, reagować, gdy zobaczy innego psa, musi być obok właściciela, dla którego staje się przyjacielem na całe życie.
