Kiedyś byli symbolem potęgi gospodarczej. Co po nich zostało? [INTERAKTYWNA MAPA]

Czytaj dalej
Fot. ARC
Tomasz Klyta

Kiedyś byli symbolem potęgi gospodarczej. Co po nich zostało? [INTERAKTYWNA MAPA]

Tomasz Klyta

Rodzina Henckel von Donnersmarck, jeden z najpotężniejszych rodów, jakie kiedykolwiek pojawił się na Śląsku. Pierwsi przedstawiciele rodziny pojawili tutaj już w XVI w. Ostateczna przeprowadzka nastąpiła w I połowie wieku XVII. Od tego momentu aż do końca II wojny swiatowej stworzyli ogromny majątek. Oto mapa - tylko nieznacznej części - tego co przetrwało oraz co zostało utracone.

Wywodzą się ze Spiskiego Czwartku. Niemiecka wersja nazwy tej miejscowości stała się drugim nazwiskiem rodu. Najstarsze wzmianki o nich pochodzą z przełomu XIV i XV w. i dotyczą niejakiego Henckel de Quintoforo. 1 sierpnia 1417 r. na soborze w Konstancji jego trzej synowie: Piotr, Jakub i Mikołaj otrzymali (z kilkoma innymi spokrewnionymi osobami) wspólny herb od króla węgierskiego Zygmunta Luksemburskiego.

Na przełomie XV i XVI w. najznaczniejszą postacią był Jan II (1481-1539). Humanista; korespondował z Marcinem Lutrem, Erazmem z Rotterdamu, Filipem Melanchtonem. Karierę rozpoczął jako proboszcz w Lewoczy i Koszycach. Później przebywał na dworze węgierskim Ludwika II i jego żony Marii Habsburg. W 1531 r. przybył na Śląsk i został kanonikiem we Wrocławiu. Zmarł tam osiem lat później. Został pochowany w tamtejszej katedrze. Był pierwszym z Hencklów, który przybył na Śląsk.

Do przeniesienia głównej siedziby rodu ze Spisza na Śląsk przyczynili się Łazarz I Starszy (1551-1624) i jego syn Łazarz II Młodszy (1573-1664). W czasie wojen z Turkami pożyczyli oni cesarzowi znaczne sumy. Habsburg nie potrafiąc zwrócić długów, w zamian nadał szereg przywilejów oraz jako zabezpieczenie zaciągniętych sum różne ziemie pod zastaw. W ten sposób dostało się w ręce Hencklów m.in. bytomskie (z Tarnowskimi Górami) i bogumińskie państwa stanowe. Ostatecznie pod władzę Hencklów przeszły te ziemie w czasie wojny trzydziestoletniej. Główną siedzibą rodu stał się Zamek w Świerklańcu, rozbudowali też Zamek Bogumiński.

Po wojnach śląskich większość dóbr Hencklów dostała się pod władzę Hohenzollernów. Król pruski Fryderyk II Wielki w edykcie z 1748 r. zmienił zasadę dziedziczenia godności wolnego pana stanowego, która odtąd miała przypadać zawsze najstarszemu w rodzie (zasada senioratu). W okresie tym wysokie stanowiska w armii osiągnęli przedstawiciele gałęzi saskiej. Gottlob

Aleksander był generałem w Niderlandach; jego młodszy brat Wiktor Amadeusz generał-leutnantem w armii pruskiej. Otrzymał też wysokie odznaczenia: Ordery Pour le Mérite, Czerwonego Orła oraz godność kawalera Zakonu Joannitów.

W XIX w. w okresie rewolucji przemysłowej do wielkiego znaczenia oraz bogactwa doszedł Hugo I (1811-1890) z linii bytomsko-siemianowickiej oraz Karol Łazarz (1772-1864) i jego syn Guido (1830-1916) z linii tarnogórsko-świerklanieckiej. Dzięki ich działalności Hencklowie stali się jedną z najbogatszych rodzin na Śląsku i w Niemczech. Guido jako przyjaciel Alfreda Kruppa i Ottona von Bismarcka posiadał także spore wpływy polityczne. Po Alfredzie Kruppie był najbogatszym człowiekiem w ówczesnych Niemczech. Cesarz niemiecki Wilhelm II 18 stycznia 1901 r. nadał mu dziedziczną godność pruskiego księcia von Donnersmarck (Primogenitur) z tytułem "Książęca Mość".
W wyniku klęski III Rzeszy w 1945 r. Henckel von Donnersmarckowie utracili całkowicie śląską fortunę.

Oto mapa - tylko nieznacznej części - tego co przetrwało oraz co zostało utracone.

Tomasz Klyta

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.