Kim jest patriota w XXI wieku? Co myślą o tym młodzi i nieco starsi

Zbigniew Bartuś

Pytanie: „Kim jest patriota w XXI wieku?” zadaliśmy kilkudziesięciu uczniom i studentom z Małopolski tuż przed VI Forum „Europa razem czy osobno” zorganizowanym w połowie maja przez Oświęcimski Instytut Praw Człowieka w miejscowej Bibliotece Galeria Książki. Opinie młodzieży skłoniły nas do postawienia tego samego pytania uczestnikom konferencji, znanym w całej Polsce naukowcom, historykom, działaczom społecznym, publicystom - od Ludwiki Wujec, legendy pierwszej "Solidarności", i prof. Andrzeja Zolla, patrona OIPC, przez prof. Tadeusza Gadacza, bliskiego współpracownika ks. Józefa Tischnera, po prof. Annę Wolff-Powęską, jedną z najbardziej cenionych w Europie znawczyń współczesnej historii i Adama Bodnara, rzecznika praw obywatelskich. Oto wybór fragmentów ich opinii. Tworzą bardzo ciekawą mozaikę poglądów Polaków należących do jakże różnych generacji.

Znów wędrujemy ciepłym krajem,
malachitową łąką morza.
Ptaki powrotne umierają
wśród pomarańczy na rozdrożach (...)

Kto jako tako ogarnął podstawówkę (o szkole średniej nie wspominając) doskonale wie, że ów melodyjny wiersz napisał 17-letni uczeń liceum. Potem tworzył jeszcze lepsze. Do dziś brzmią mi w uszach - śpiewane przez Ewę Demarczyk i Grzegorza Turnaua, Melę Koteluk i Czesława Mozila oraz Lao Che.

Krzysztof Kamil Baczyński skończył ogólniak u progu II wojny. Najbardziej poruszające wiersze pisał jako żołnierz. To, że ów wiecznie chorowity młody człowiek musiał wziąć do ręki karabin, rozdzierało serce starszych kolegów. Świadomych, kim on jest. Lub kim mógłby być. Wielu zdawał się nowym Słowackim.

Stanisław Pigoń, wybitny znawca literatury polskiej, aresztowany przez Niemców w pierwszych dniach wojny wraz z innymi profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego (w ramach Sonderaktion Krakau), uwięziony na rok w Sachsenhausen, na wieść o wstąpieniu Baczyńskiego do oddziału dywersji AK wyznał ze smutkiem koledze z uczelni (i po fachu), Kazimierzowi Wyce:
„Cóż, należymy do narodu, którego losem jest strzelać do wroga brylantami”.

Baczyński poległ w Powstaniu Warszawskim 4 sierpnia 1944 (niedługo potem zginęła jego ukochana żona, Basia). Już z tego tytułu jawi się nam jako wzór patrioty. Paradoksalnie znaleźliby się dziś i tacy, którzy chętnie szperaliby w jego pochodzeniu (matka, nauczycielka, autorka podręczników szkolnych, była wprawdzie katoliczką, ale ze zasymilowanej rodziny żydowskiej), w jego poglądach ( „lewackich”, jak to się dziś mawia w kręgach potencjalnie bohaterskich). Niektórzy podważaliby z tego powodu jego patriotyzm.

Rozmawiałem z wieloma rówieśnikami Baczyńskiego z Pokolenia Kolumbów – ostatniego, które musiało się mierzyć z tak gigantyczną tragedią i dowodzić swego patriotyzmu nie hektolitrami, lecz oceanem krwi. Większość z tych, którzy przeżyli, odbudowywało powojenną Polskę – próbując wywalczyć dla niej, czyli tak naprawdę dla nas, tyle wolności, ile się dało. Uczyli mnie, że patriotyzmem jest żyć dla Polski: nie tylko dla siebie i rodziny (co jest praktycznym wyborem 90 proc. Polaków), ale też dla bliskiego i dalszego otoczenia, dla gminy i powiatu, sąsiadów i współmieszkańców. Patriotyzm polega na byciu zainteresowanym losem współobywateli. Byciu aktywnym, troskliwym i solidarnym.

Natomiast wykorzystanie przez państwo systemu edukacji i wychowania oraz rocznicowych wydarzeń do wszczepiania wizji patrioty-straceńca – jako jedynie słusznej – nie jest patriotyzmem. Przemienianie poetów i reszty młodych w potencjalne mięso armatnie – nie jest patriotyzmem. Patriotyzm polityków polega na budowaniu takiej pozycji kraju, więzi i relacji z sąsiadami oraz sojuszy, by młodzi nie musieli sprawdzać swej miłości do ojczyzny w krwawych hekatombach. Patriota zrobi wszystko, co w jego mocy, byśmy już nigdy nie musieli strzelać do wroga brylantami. Co nie znaczy, że mamy nie być na to gotowi.

Pytanie: „Kim jest patriota w XXI wieku?” zadaliśmy uczniom i studentom z Małopolski tuż przed konferencją „Europa razem czy osobno” zorganizowaną w połowie maja przez Oświęcimski Instytut Praw Człowieka. Opinie młodzieży skłoniły nas do postawienia tego samego pytania uczestnikom konferencji, znanym naukowcom, historykom, działaczom społecznym, publicystom. Oto wybór fragmentów ich opinii.

Ludwika Wujec: Patriota nie wyklucza

Patriota niekoniecznie musi mówić, ze kocha Ojczyznę i brać udział w uroczystościach rocznicowych. Ważniejsze, aby czuł potrzebę aktywnego włączania się w budowanie, rozwój kraju: kulturalny, gospodarczy i naukowy. Patriota wie, że jego współkrajanie są różni narodowościowo, kulturowo, mają różne wyznania, poglądy polityczne. I mają do tego prawo. Patriota walczy z wykluczeniami z powodu np. biedy czy niepełnosprawności. Jest otwarty na innych. Pamięta też, że jesteśmy obywatelami Europy, że inne kraje europejskie to nie nasi wrogowie, tylko partnerzy albo potencjalni partnerzy. I wreszcie patriota nie boi się „obcych”, tylko stara się ich poznać.

Michał Piezga (20 lat): Koszulka patriotą nie czyni

Należałoby kultywować polskie tradycje z oddawaniem honorów, nie tylko w czasie obchodów rocznicowych, ale również na co dzień. Możemy pomóc starszym ludziom, którym zdrowie nie dopisuje i nie mogą w pełni samodzielnie funkcjonować. Przeżyli oni wiele i powinniśmy ich poprosić, żeby opowiedzieli nam o swoim życiu, żeby ta historia ciągle żyła. Możemy wspierać różne organizacje, które nauczają o pamięci narodowej czy lokalnej. Możemy także pielęgnować pomniki historii, nie tylko tablice upamiętniające określone wydarzenie, ale także zapomniane nagrobki poukrywane w lasach, o których nikt nie pamięta albo nie chce pamiętać, gdyż jest to dla niektórych niewygodne. Co mi się nie podoba? Od pewnego czasu rozprzestrzenia się moda na bluzy patriotyczne. Nikomu nie bronię, jeżeli ktoś chce w ten sposób okazywać swój patriotyzm. Ale szczególnie noszący je powinni pamiętać, że przywdziewając symbole - odpowiadają za nie. Nie powinni zachowywać się karygodnie i co najgorsze, stosować ten symbol jako wymówkę: „Mi wszystko wolno, bo jestem patriotą”. Założenie koszulki nie czyni patriotą nikogo.

Prof. Tadeusz Gadacz: Pamięć i otwartość

Patriotyzm to miłość Ojczyzny, bo Ojczyzna jest miejscem naszego pochodzenia. Każdy jest skądś. Powinna być także przez nas wybrana. Wybór Ojczyzny wyraża się w odpowiedzialności za Ojczyznę. W Polsce jesteśmy świadkiem sporu między patriotyzmem romantycznym a pozytywistycznym. Kiedy pierwszy z nich odwraca się plecami do przyszłości i podtrzymuje pamięć, szczególnie pamięć walki o wolność i tradycję, drugi często odwraca się plecami do przeszłości, utożsamiając patriotyzm z rozwojem gospodarczym kraju, z nowymi perspektywami kultury. Nie jest to alternatywa wykluczająca. Narodowi potrzebna jest zarówno pamięć, jak i twórcza wyobraźnia, świadomość własnej tożsamości, jak i przejawy otwarcia na innych.

Przemysław Milowski (19 lat): Nauka, praca, sztuka

Usłyszałem kiedyś, że w czasie wojny łatwiej jest być patriotą. Wtedy bowiem bardziej możemy wykazać się patriotyzmem i narodową postawą niż w czasie pokoju. Zgadzam się z tym. Ciężej udowodnić swoją postawę patriotyczną obecnie, w dobie Internetu, kiedy, można rzec, nic się nie dzieje. Często spotyka się ludzi, którzy ubierają się na biało-czerwono lub noszą przy sobie jakieś patriotyczne „fanty” np. kije bejsbolowe z orłem białym i biało-czerwoną flagą. Dla mnie jest to po prostu jakaś błazenada. Nierzadko dumni posiadacze takiego „patriotycznego kija” szczycą się tym, że są patriotami, bo mają pałkę i podkoszulkę z napisem: „Bóg. Honor. Ojczyzna”. Ktoś taki faktycznie może być patriotą. Albo nim też w ogóle nie być. Tylko nie mów im tego, bo jeszcze spuszczą ci patriotyczne manto. Ku chwale ojczyzny. Sądzę jednak, że prawdziwy patriota nie ma potrzeby obnoszenia się z patriotyzmem. Patriotą w XXI wieku jest ktoś, kto robi cokolwiek dobrego dla ojczyzny, a nie tylko dla samego siebie. Uczy się. Pracuje. Tworzy sztukę. Dba o to, żeby jego dzieci i wnuki wiedziały, że słowa do "Mazurka Dąbrowskiego" napisał Józef Wybicki, a nie Wisława Szymborska. To też coś. Dla jednych małe, dla innych bardzo duże coś.

Prof. Artur Wołek: Aktywne budowanie wspólnoty

Patriotyzm to relacja jednostki ze wspólnotą narodową. Patriota to ktoś, kto troszczy się o swoją wspólnotę. Ta troska może przybierać właściwie dowolną formę, jeżeli celem działania jest dobro wspólnoty. Płacenie podatków, kultywowanie zwyczajów oraz kultywowanie pamięci - to najbardziej oczywiste formy wyrażania troski o wspólnotę. Ale czy zawsze te działania są przejawem patriotyzmu? Nie. Muszą przyczyniać się do budowy wspólnoty. Działania nawet powodowane miłością do Ojczyzny, które dzielą, wywołują konflikty, niszczą wspólnotę. Patriota zawsze musi łączyć, jednać w imię wspólnoty, nie może dzielić.

Paulina Kozieł (22 lata): Dni patriotów

Patriota to osoba, która jest w stanie poświęcić się obronie ojczyzny. Nie unika obowiązków wynikających z bycia częścią społeczności. Stara się świecić przykładem dla młodych, u których poczucie narodowości i patriotyzmu nie jest jeszcze całkowicie klarowne. W każdym państwie są dni, które mają szczególne znaczenie dla osób niezwykle zżytych ze swoim państwem, czyli właśnie dla patriotów. Celebrują oni każdy z takich dni, dając przy tym świadectwo swojego patriotyzmu. (…) ważne jest, aby w sposób odpowiedni i ostrożny ukazywać swój patriotyzm z racji tego, iż może być on mylony z innymi pojęciami, które niekoniecznie mają pozytywny wydźwięk.

Prof. Grzegorz Gorzelak: Praca i odpowiedzialność

Jesteśmy rozdarci między dwiema tradycjami: romantyczną i pozytywistyczną. Znacznie częściej pozostają one w konflikcie niż się uzupełniają, wzajemnie wzmacniają. Osobiście rozdarcia tego nie czuję: jednoznacznie odpowiadam się - i emocjonalnie, i intelektualnie - za podejściem pozytywistycznym. Patriotyzm to praca, obowiązek i odpowiedzialność. Nawet wtedy, gdy uważamy, że państwo jest „nie nasze”. Lekarz–patriota – leczy chorych, nawet gdy sprzeciwia się władzy rządowej. Tramwajarz bezpiecznie kieruje tramwajem, nawet nie lubiąc rządzących właśnie komunistów, konserwatystów, łamiących konstytucję, prowadzących zgubną politykę gospodarczą itd. Dla kraju trzeba pracować, a nie ginąć za kraj. Owszem, są momenty, gdy trzeba się złu sprzeciwić nawet za cenę własnej wolności czy kariery. Ale na co dzień trzeba pracować dla własnego społeczeństwa – nawet nie będąc dumnym z przynależenia do niego.

Kamil Czechowicz (20 lat): Wyciągnięta dłoń i bochenek chleba

Jest poniedziałek rano. ON, prowadzący małą lokalną piekarnię, wstaje wcześnie do pracy. Włącza odbiornik i słyszy o zdemolowanych przez kibiców przystankach autobusowych po wczorajszym meczu. A przecież dwie godziny wcześniej ci sami ludzie jednym głosem odśpiewali na trybunach „Mazurka Dąbrowskiego”. Drzwi piekarni otwierają się. Okazuje się, że kolejnym klientem jest sąsiad, z którym ON niedawno pokłócił się o poglądy polityczne. Teraz jednak, przy podawaniu bochenka chleba, z obu stron pada nieśmiałe „przepraszam”. Spór zostaje zażegnany. Bo wszyscy jesteśmy Polakami. Wracając z pracy do domu, ON chce wstąpić jeszcze do sklepu i mija po drodze grupę demonstrantów skandujących na ulicy górnolotne hasła. W sklepie decyduje się włożyć do koszyka droższe, ale sygnowane polską flagą opakowanie ulubionego przysmaku. Przypomina sobie, że tę samą flagę widział leżącą na ziemi wśród protestujących. Odpoczywając wieczorem, ON rozmyśla nad znaczeniem swojej pracy. Cieszy się, że dzięki pasji i zaangażowaniu może codziennie uszczęśliwiać swoich klientów. - Dzień jak co dzień - podsumował ON. - Patriota w XXI wieku nie musi rzucać się w oczy - stwierdziłem JA.

Marta Błasiak (18 lat): Kochać, by owocować

Wisława Szymborska w wierszu pt. „Gawęda o miłości ziemi ojczystej” pisze zdanie, które według mnie jest odpowiedzią na pytanie o prawdziwy patriotyzm: „Można nie kochać cię – i żyć, ale nie można owocować”. Faktycznie, można żyć bez miłości do ojczyzny, ale z upływem czasu takie życie stanie się puste, bez prawdy i skal wartości. (…) Postawa patriotyzmu w dzisiejszych czasach przejawia się poprzez przestrzeganie praw innych jednostek oraz wypełnianie swoich konstytucyjnych obowiązków, przy czym na pierwszym miejscu nadal powinno stawiać się miłość do ojczyzny. Najważniejsze obowiązki, w odniesieniu do patriotyzmu, to obowiązek wierności RP oraz troska o dobro wspólne (art. 82 Konstytucji RP) – oznacza to m.in. zaangażowanie się w życie publiczne. Obowiązek przestrzegania prawa RP (art. 83) i obowiązek dbałości o stan środowiska (art. 86) – znacznie przyjemniej żyje się w czystym, niezaśmieconym środowisku, w którym przecież będą trwały kolejne pokolenia. Wypełnianie tych zasad przybliży każdego człowieka do postawy idealnego patrioty XXI wieku.

Prof. Anna Wolff-Powęska: Prawa człowieka

Patriota to człowiek, który czuje się obywatelem nie tylko swego kraju, lecz również obywatelem Europy. To człowiek, który traktuje obywatelskość jako kategorię przynależną nie tylko do wspólnoty narodowej i wie, że żadne państwo narodowe nie stawi samotnie czoła największym wyzwaniom globalnym. Patriota XXI wieku jest odpowiedzialny za zobowiązania swego kraju względem instytucji ponadnarodowych. Jednym słowem: patriota szanuje nie tylko prawa obywatela, lecz przede wszystkim prawa człowieka.

Anna Odrzywolska (19 lat): Dbanie z sercem

Patriota według definicji to osoba, która poświęca się dla ojczyzny. W przypadku naszych przodków jest to oczywiste. Ciągłe wojny, powstania i bitwy. Wtedy za patriotę uważało się osobę, która jest gotowa zginąć, by ratować swój kraj. W XXI wieku panuje pokój, a my nie musimy ciągle bać się o swoje życie. Myślę, że proste codzienne sprawy, takie jak: płacenie podatków czy wyrzucenie papierka do kosza zamiast na chodnik, mogą uczynić z nas patriotę. Bo patriotą nie jest tylko ten, co ginie w imię kraju, lecz osoba, która z czystym sercem dba o niego. Nie możemy jednak zapominać o naszych bohaterach, którzy poświęcili dużo więcej dla swojej ojczyzny, bo ta pamięć jest bardzo ważna w byciu patriotą.

Dr Adam Bodnar: Miłość i Konstytucja

Nie mam wątpliwości, że bycie polskim patriotą w XXI wieku oznacza nie tylko stosunek emocjonalny do godła, hymnu i flagi, ale przede wszystkim szacunek do Konstytucji i prawa. Łączenie miłości do Ojczyny z poczuciem obywatelskiego obowiązku. Przywiązania do Rodaków z godnym traktowaniem innych narodów, ras i wyznań. Tylko wtedy możemy uchronić patriotyzm przed skrętem w kierunku chorego nacjonalizmu, który w poprzednim wieku przyniósł światu tak wiele wojen i nieszczęść. A i dzisiaj próbuje nas dzielić w Europie. My, patrioci, obywatele – nie powinniśmy się na to godzić.

Kaja Bochenek (22 lata): Kochać znając niedoskonałości

Z perspektywy historii Polski, patriota kojarzy nam się z takimi postaciami, jak Jan III Sobieski czy Józef Piłsudski. Byli w stanie oddać życie za własną ojczyznę, umrzeć dla wspólnoty. Dziś nie musimy umierać dla wspólnoty, ale dla niej żyć. Patriotą XXI wieku nazwiemy osobę darzącą miłością ojczyznę i oddaną jej. Osobę potrafiącą nie tylko kochać i być dumną z kraju, ale dostrzegać też jego niedoskonałości. (…) Patriotą może zostać każdy, kto dba o to, by państwo stawało się silniejsze nie tylko w kwestiach gospodarczych, ale przede wszystkim kulturalnych, społecznych, a co najważniejsze - moralnych.

Prof. Tadeusz Sławek: Myślenie i solidarność

Patriota dziś to przede wszystkim człowiek krytycznie myślący, nieulegający łatwym obietnicom, przekonany, że wspólnocie służy się niezależną oceną jej przeszłości i pracą nad solidarnościowym kształtem jej przyszłości.

Eryk Haftek (22 lata): Świadome głosowanie

Zmieniające się środowisko międzynarodowe, jak i sama globalizacja, postawiły patriotom zupełnie nowe zadanie i role społeczne. Nikt nie wymaga dzisiaj chwytania za broń i walki z wrogiem, którego słuchając części sceny politycznej, można rzekomo znaleźć wszędzie. Nie jest według mnie pożądane, aby na każdym kroku manifestować przynależność do narodu poprzez: koszulki, szaliki, narodowe symbole czy inne tego typu gadżety. Nie są one bez znaczenia, ale ich czas i miejsce to święta narodowe, ważne rocznice czy uroczystości państwowe. Nie każda „Polska Walcząca” sprawia, że ludzie uświadamiają sobie ogrom ofiar Powstania Warszawskiego. XXI wiek zobowiązuje. Wyraźmy przywiązanie do narodu w sposób dojrzały i godny. (…) Patriotyzm, dążący do polepszenia bytu narodowego i wzrostu realnej siły państwa, potrzebuje prawych obywateli. Tych, którzy są gotowi postępować zgodnie z literą obowiązującego prawa. Tych, którzy są gotowi rozwijać postawy obywatelskie, jak głosowanie w czasie wyborów, czy rozliczanie się z urzędem podatkowym. Nie wystarczy iść, spełnić swój obowiązek i wrzucić głos do urny. Miejmy świadomość głosowania. W trosce o kraj interesujmy się bieżącymi wydarzeniami. Analizujmy ich wpływ na sytuację w państwie. Tylko mając wiedzę możemy ocenić rzeczywistość i zmiany w niej zachodzące. Jesteśmy w stanie zrobić dla kraju to, co najlepsze, a więc wybrać najlepszych przedstawicieli. To oni powinni stanąć na wysokości zadania i realizować rację stanu, zgodnie z patriotyczną wizją tego, co dla nas wszystkich dobre. Jest to zadanie wymagające zaangażowania od każdego z nas, jednak wciąż wydaje się o wiele łatwiejsze niż maszerowanie z karabinem w ręku w gotowości zabicia innej istoty - człowieka.

Magdalena Sroka: Kultura i wartości

Patriotą jest ten, który działa na rzecz dobra człowieka i praw podstawowych, na rzecz wspólnoty, bezpieczeństwa przyszłych pokoleń, w szczególności ochrony środowiska. Ten, kto zaprasza, jest gościnny, chce integracji, uczy się, zmienia poglądy jeśli warto je zmienić, aspiruje, buduje społeczeństwo obywatelskie, działa innowacyjnie. Ten, dla którego Polak znaczy człowiek. Ten, dla którego kultura to najwyższa forma działalności człowieka. Ten, który swoją polskość czerpie z kultury jako źródła tożsamości. Ten, który chce myśleć i do myślenia się zmusza. Ten który działa i ma odwagę do zmiany. Ten, kto nie chce łatwego, ale chce wartościowego życia.

Komdr w st. spocz. Bożena Szubińska: Aktywność i podatki

Patriota w XXI wieku, to człowiek kochający i szanujący swój kraj i ludzi w nim mieszkających, szanujących praworządność, ład społeczny, wspólne dobro, środowisko. Patriota będący za granicą nie przynosi wstydu swojemu krajowi, broni jego dobrego imienia. Współczesny patriotyzm nie wymaga od nas daniny krwi, ale szacunku dla symboli narodowych i godnej postawy obywatelskiej dla swojego kraju. Patriota dzisiaj płaci podatki, głosuje w wyborach i jest aktywnym obywatelem.

Anna Midor (23 lata): Szacunek i wybory

Dziś nie istnieje konieczność heroicznych czynów, aby móc określić siebie patriotą. Jednak poświęcenie poprzednich pokoleń nie może pójść na marne, dlatego powinno się pielęgnować świadomość narodową oraz dotychczasowe osiągnięcia, aby móc nadal żyć w wolnym kraju. Dziś patriota to przede wszystkim osoba odczuwająca szacunek wobec swojej ojczyzny oraz okazująca to swym zachowaniem. Szanuje tradycję i święta narodowe, a także zna historię kraju, jego drogi do niepodległości i pokoju. Patriota okazuje też szacunek dla symboli narodowych i nie nadużywa ich. Współczesny patriota jest też świadomy swoich praw i obowiązków obywatelskich. Oznacza to np. branie udziału w wyborach (…) Patriota powinien być w stanie współpracować z innymi obywatelami w celu polepszania życia w ojczyźnie.

Prof. Andrzej Zoll: Dobro wspólne

Zmienia się treść pojęcia patriotyzm. Inaczej było ono rozumiane w XIX i XX wieku, a inaczej dziś. Wtedy poświęcenie życia dla obrony ojczyzny, niepodległości – to był patriotyzm. Dziś wysiłek należy koncentrować na dobru wspólnym, działaniu na rzecz dobra Polaków. Patriota to osoba wypełniająca obowiązki obywatelskie oraz wzmacniająca wartości, na których opiera się interes państwa.

Tomasz Klich (22 lata): Język, tradycja, historia, zaangażowanie

Świat coraz bardziej staje się globalną wioską, możemy swobodnie podróżować, a i różnice kulturowe zacierają się. Tworzy się na naszych oczach globalne społeczeństwo. Jakie postawy, w tak trudnych dla patriotyzmu czasach, moglibyśmy wskazać jako właściwe dla współczesnego patrioty? Uważam, że przede wszystkim jest to kultywowanie tradycji. Mam tu na myśli pamięć o zwyczajach, przywiązanie do elementów charakterystycznych dla narodu czy grupy etnicznej, które pokazują ich bogactwo i wyróżniają nas spośród „globalnego tłumu”. Bardzo ważna jest też dobra znajomość języka ojczystego. Przy dzisiejszym angielskim, który coraz bardziej pretenduje do miana języka uniwersalnego (należy go oczywiście znać), nie można zagubić swojej mowy. Należy uczyć się zasad poprawnej pisowni, gramatyki, poznawać nowe słowa i dbać o kulturę wypowiedzi.
Za kluczową cechę współczesnego patrioty uważam znajomość historii własnego państwa czy narodu. Historia uczy, wychowuje, wskazuje prawdę o narodzie, a także pomaga w wyciąganiu wniosków. Dzięki niej dostrzegamy, jakich postaw powinniśmy unikać i na jakie elementy w życiu społecznym, czy politycznym powinniśmy zwracać szczególną uwagę. Patriotyzm to świadomość, a bez historii nie ma narodowej świadomości. Wreszcie patriota, to aktywny i zainteresowany uczestnik życia społecznego. Ktoś, kto potrafi sam zapoznać się z różnymi opiniami, a na koniec wyrobić sobie zdanie na dany temat.

Paula Sawicka: Krytyka ku poprawie

Powtórzę za Karolem Dickensem, że "prawdziwym patriotą jest ten, który nie ze wszystkiego jest zadowolony w swej ojczyźnie, to człowiek, który pragnie i walczy o to, by w niej było lepiej". Wynika z tego, że nie każdy kto mieni się patriotą, faktycznie patriotą jest. Również dla Bolesława Prusa, przedstawiciela następnego po Dickensie pokolenia, „zrozumienie i krytyka naszego kraju” to wyższy stopień patriotyzmu. Pisał także Prus: „chyba zbyteczne byłoby przypominać, że istotny patriotyzm wcale nie potrzebuje walk ani wewnętrznych, między stronnictwami, ani zewnętrznych, z obcymi narodami. Nienawiści wewnętrzne z powodów religijnych, politycznych czy ekonomicznych, są niby gangrena, w ludzkim ciele i albo muszą być uleczone, albo – doprowadzą do śmierci”.

Dr Piotr Trojański: Różnice, które łączą

Patriota XXI wieku, to ktoś, kto w takim samym stopniu kocha swoją ojczyznę Polskę, Europę i świat; dla którego różnice między ludźmi mają działanie ubogacające i inspirują do pracy na rzecz integracji społeczności, w której żyje.

Jacek Wordliczek (23 lata): Dobrobyt i sumienie

Patriotyzm to postawa przywiązania, dbałości i troski o własny naród. W XXI wieku stawia on przed ludźmi zupełnie inne zadania niż w przeszłości. Obecnie patriotą możemy nazwać człowieka, który patrzy na swój kraj jako miejsce dobrobytu i dostatku. Jeśli nie dostrzega tych dwóch przymiotów w państwie, to powinien wytrwale dążyć do ich osiągnięcia. Nie jest prawdą, że jeden człowiek nie może zdziałać dla kraju czegoś wielkiego. Jeśli zaczniemy budować ojczyznę od samych siebie, to możemy znacząco przyczynić się do jej rozwoju. Każdy obywatel spełniający obowiązki jakie na nim spoczywają dokłada cegiełkę do polepszenia bytu narodowego. Patriota to człowiek, który dba o swój kraj i chce pokazywać go na zewnątrz od najlepszej strony. Dba też o wizerunek miejsca, w którym żyje. Najlepiej może to zrobić przestrzegając przepisów. (…) Każdy wyjazd, szkolenie czy wakacje są też okazją do zaprezentowania kraju, takim jakim jest. Historię powinno się przedstawić bez kłamstw, przemilczeń o zbrodni, za to z dumą i wielkością. (…) Każdy człowiek powinien stanąć przed swoim, małym zadaniem i wypełnić sumiennie rolę rodzica, pracownika, czy pracodawcy. W zgodzie z prawem i sumieniem, które nie akceptuje krzywd i oszustw w stosunku do innych.

Red. Jerzy Sadecki: Wolność, Konstytucja, siła Polski

Patriota to świadomy swoich praw i obowiązków obywatel, który przestrzega i broni Konstytucji. Wystrzega się nienawiści wobec innych, dba o wolność słowa i bezpieczeństwo kraju, wspierając silną pozycję Polski w UE i NATO.

Małgorzata Bliźnik (lat 19): Troska o korzyści ogółu

Obecnie - na szczęście - nie mamy wojny, która angażuje wiele państw. „Zapotrzebowanie” na patriotów walczących zbrojnie zmalało. Kim są zatem patrioci w XXI wieku? Kiedy mamy pokój i kraj może cieszyć się niepodległością i suwerennością, przychodzi czas na zadbanie o prawa kobiet, prawa mniejszości etnicznych, religijnych, niezawisłość sądów, dobry rozwój gospodarczy kraju... I tutaj do akcji wkraczają właśnie patrioci XXI wieku. Są to osoby, którym zależy na rozwoju państwa, jego dobrej pozycji w relacjach międzynarodowych. Patrioci to osoby, które nie szukają korzyści dla siebie, ale dla kraju i narodu. Osoby, które nie działają na szkodę ojczyzny. Ich patriotyzm nie zawsze jest widoczny na pierwszy rzut oka.

To, że ktoś nosi na sobie bluzę z symbolem „Polski Walczącej”, wcale nie oznacza, że jest patriotą, tak samo jak nie oznacza, że nim nie jest. Ludzi powinniśmy oceniać po działaniach, nie wyglądzie. Branie udziału w uroczystościach państwowych jest przejawem patriotyzmu. Szacunek dla osiągnięć kultury i nauki danego narodu - również. Świadome uczestnictwo w wyborach to chyba jeden z najważniejszych elementów patriotyzmu. W końcu wybieramy osoby, które będą decydować o naszej przyszłości - chcemy, aby robili to dobrze, aby byli patriotami, więc takich musimy wybierać.

Często zapominamy o tym, że aby być patriotą wcale nie trzeba robić czegoś niezwykle wzniosłego. Wystarczy zatroszczyć się o najbliższe otoczenie. Poznać jego historię, kulturę i tradycje, zawalczyć o to, aby rozwijało się w sposób zrównoważony. W końcu nasza okolica to taka mała ojczyzna. I nic nie stoi na przeszkodzie, abyśmy byli w niej patriotami.

Dr Agnieszka Chłosta-Sikorska: Symbole i zachowanie

Patriota XXI wieku to człowiek ciekawy historii swojego narodu, interesujący się tradycją, kulturą, czy językiem. Odnoszący się z szacunkiem do różnych symboli narodowych i kraju, w którym żyje. To także osoba aktywna społecznie, angażująca się w różnego rodzaju działania na rzecz innych, uważna na drugiego człowieka i jego potrzeby. Patriota XXI wieku zna swoje prawa i uczciwie wywiązuje się z obowiązków. Stosuje się do obowiązujących zasad, przestrzega prawa, bierze udział w wyborach, płaci podatki i dba o środowisko naturalne. Żyje tak, aby swoim zachowaniem nie przynosić wstydu członkom swojego narodu.

Red. Marcin Pulit: Współpraca i zaufanie

Z niepokojem obserwuję powrót do rozumienia patriotyzmu w kategoriach plemiennych, w których kluczowe są „więzy krwi”, pochodzenie i wyznanie, a zewnętrznymi przejawami ostentacyjne posługiwanie się narodowymi symbolami i wariacjami na ich temat. Tak rozumiany „patriotyzm” ma na celu wykluczenie innych, kreowanie fałszywych zagrożeń i budowanie wspólnoty na strachu i konflikcie. Doświadczenia minionego stulecia powinno nas jednak nauczyć, że jest to prosta droga do destrukcji i krwawego rozstrzygania sporów. A przecież przejawem patriotyzmu powinna być troska o dobro wspólne, o które najskuteczniej można zadbać na polu współpracy i zaufania. Patriotą może być każdy, niezależnie od pochodzenia, wyznania, koloru skóry, kto o dobro wspólne dba. W tym znaczeniu większym patriotą może być imigrant z Afryki, który w Polsce znalazł swój dom, identyfikuje się z nową Ojczyzną i pracuje na rzecz wspólnego dobra, niż ubrany z t-shirt z biało czerwonym orłem nacjonalista grożący śmiercią „wrogom ojczyzny” i podsycający narodowe, religijne czy rasowe konflikty.

Łukasz Kulesza (20 lat): Patrzeć oczami innych Polaków

Patriota w XXI wieku jest człowiekiem skromnym, kochającym Polskę. Powinien nie przynosić wstydu narodowi, powinien poświęcać się dla ojczyzny tzn. bronić jej, jak wybuchnie wojna. Powinien znać swoje prawa i interesować się życiem publicznym. Nie zapominać, co było kiedyś, a co jest teraz. Jest to umiejętność widzenia świata oczyma innych Polaków. Być patriotą to znaczy obchodzić różne święta np. Odzyskanie Niepodległości, Dzień Flagi, Konstytucja 3 Maja, Święto Pracy. Rodak musi mieć poszanowanie do symboli narodowych. Być patriotą to znaczy: służyć Ojczyźnie i poświęcać czas na organizowanie przedsięwzięć ważnych historycznie.

Tomasz Kołodziejczyk: Wsparcie i sprawiedliwość

Patriota XXI wieku to osoba, która dba, aby środowisko, w którym żyje, oferowało różnorodność i bezpieczeństwo dla każdego. Rozwija się, poznaje różnorodne osoby i ich kulturę. Jest częścią społeczności, która wspiera się nawzajem, motywuje do rozwoju, potrafi stanąć w obronie słabszych, tak, by byli traktowani sprawiedliwie i mogli skorzystać ze wspólnego dobra.

Małgorzata Kulka (19 lat): Wiedza i poświęcenie

Patriota w XXI wieku nie odznacza się wyglądem i statusem społecznym. Nie ma znaczenia, czy posiada własną firmę, czy tatuaże na ciele. Nie ma znaczenia, jakiego rodzaju słucha muzyki i jakie ma zainteresowania. Wszystko to nie wyklucza go z szanowania swojego państwa. Nie ma również znaczenia jego wiek i miejsce zamieszkania. W dzisiejszych czasach za patriotów uważają się osoby, które nie mają pojęcia o historii Polski. Nie znają zwrotek hymnu, nie wiedzą, kiedy są święta państwowe i mylą ważne postacie z naszej przeszłości. (…) Prawdziwym patriotą XXI wieku jest człowiek, który kocha swój kraj i naród bez względu na wszystko. Bierze czynny udział w świętach narodowych i innych wydarzeniach takich, jak np. wybory. Respektuje symbole państwowe. Nie wstydzi się swojej ojczyzny i nie boi się mówić o niej głośno. Jest gotów do poświęceń dla niej.

Red. Łukasz Gazur: Odpowiedzialność i praca

Patriota to ktoś, za kogo współrodacy, nie muszą się wstydzić ani w kraju. ani poza jego granicami. To osoba odpowiedzialna za siebie i najbliższe otoczenie. Płaci podatki i pracuje na rzecz społeczności.

Klaudia Chojniak (18 lat): Dobroć i pamięć

Kiedy byłam małą dziewczynką, babcia często pokazywała mi zdjęcia mojego pradziadka, który walczył podczas II wojny światowej i z dumą mówiła: „Mój tato był prawdziwym patriotą”. Więc, gdy ktoś spytał mnie, kim jest patriota, to bez wahania odpowiadałam, że to osoba, która poświęca życie za swój kraj. Zaczęłam jednak dorastać i coraz częściej zadawać sobie pytanie: czy w dzisiejszych czasach, czasach wolnych od wojny, również można być patriotą? Poszłam do babci i zaczęłam o tym z nią rozmawiać.

– Pamiętasz wnusiu – zaczęła babcia – jak miesiąc temu pomogłaś mojej chorej sąsiadce wnieść zakupy na trzecie piętro? Albo, jak z mamą przygotowywałyście paczki dla chorych dzieci? Albo, jak uczyłaś się wierszyków na szkolną akademię z okazji świąt narodowych? Albo, jak w tym roku z całą rodziną poszliśmy na pochód z okazji Święta Niepodległości?

– Tak babciu, pamiętam, ale dlaczego mnie o to pytasz?

– Widzisz wnusiu… Bo to wszystko to właśnie patriotyzm.

Robert Bogunia (21 lat): Szacunek i duma

Mówi się, że bycie patriotą to walka za ojczyznę, wolność i pokój. Oczywiście jest to prawdą. Dziś w kraju żyjemy w pokoju. Jednak musimy pamiętać, że nie zawsze tak było. Wielu ludzi oddało swoje życie, żebyśmy mogli spokojnie żyć. Nowe pokolenia nie wiedzą, co to wojna. Sam tego nie wiem i nawet nie jestem w stanie sobie tego wyobrazić. Co zatem z pamięcią o poświęceniu naszych dziadów, pradziadów, prapradziadów? Jeśli nie my, to kto będzie opowiadał o ich poświęceniu? Patriota XXI wieku powinien pamiętać poświęcenie ludzi, któremu zawdzięcza wszystko, co dziś posiada. Powinien mieć szacunek do tych ludzi oraz dumę z tego, że jest Polakiem! Oczywiście patriotyzm można odnosić do wielu innych przypadków. Ale dla mnie pamięć, szacunek i duma to oznaki patriotyzmu.

Stanisław Nycz (21 lat): Dzielenie się z innymi, praworządność i ekologia

Patriota dawniej, to osoba gotowa do obrony ojczyzny, związana często z państwem poprzez język, religię i terytorium. Obecnie z patriotą powinien kojarzyć się aktywny mieszkaniec kraju i członek społeczności lokalnej. Współczesny patriota powinien zrozumieć, że czerpanie z wielokulturowości przynosi największe korzyści. Powinien odrzucić „szowinizm dobrobytu”, a przyjąć koncepcję dzielenia się z napływającymi imigrantami, korzyściami i zyskami wspólnie wypracowanymi.
Rosnące w siłę ugrupowania nacjonalistyczne doprowadzą do pogłębienia istniejących konfliktów, dlatego aktywny nowoczesny patriota nie powinien pozwolić na takie postawy w społeczeństwie. Do największych wyzwań XXI wieku zalicza się także dbanie o środowisko. Patriota aktywnie bierze udział w akcjach ekologicznych poprzez propagowanie odpowiednich zachowań i edukację przyszłych pokoleń, a także sprzątanie środowiska - choćby w najbliższej okolicy.
W wielu krajach, pod wpływem ideologii komunistycznej, wykształcił się brak szacunku dla państwa prawa. Patriota nie może łamać prawa, ale także pozwalać innym na takie patologiczne zachowania. Dotyczy to zarówno upominania innych obywateli, jak i władzy. Dziś próby obchodzenia przepisów prawa przez obywateli lub władzę spotykają się często nie tylko z biernością, ale i aprobatą. Współczesny patriota takie zachowania powinien odrzucać oraz rozumieć, że państwo prawa nie istnieje bez demokracji oraz urzeczywistnienia zasad sprawiedliwości społecznej. (…)

Anita Cudak (20 lat): W domu najlepiej

Patriotyzm w XXI wieku jest zdecydowanie trudniejszy do okazania niż w czasach wojny, czy jeszcze nie tak dawno w czasach PRL, kiedy mieliśmy komunizm. Przynajmniej dla nas, Polaków. Bycie patriotą to przede wszystkim szczera miłość do ojczyzny.
Docenianie walorów swojego kraju, opowiadanie o nim z dumą, znajomość jego historii i szacunek do symboli narodowych. Nie znaczy to jednak, że prawdziwy patriota nie może wyjeżdżać poza granice swojego kraju. Poznawanie innych kultur i ustrojów politycznych, a także podziwianie krajobrazów innych państw też jest ważne, choćby po to, by mieć wiedzę i porównanie. Jednak prawdziwy patriota czuje przy tym, że „wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej”. W domu, czyli w ojczyźnie. Dla patrioty ważny jest również język ojczysty. Brak przekleństw oraz znajomość zasad gramatyki i ortografii to cecha, jaką dzisiejszy patriota powinien posiadać. Podsumowując: prawdziwym patriotą jest ten, kto szczerze przyznaje, że kocha swoją ojczyznę i wypowiada się o niej z szacunkiem i dumą. Zwłaszcza, że my-Polacy mamy naprawdę być z czego dumni, bo nasza historia jest długa i pełna triumfów, o których warto opowiadać wszystkim.

Anna Filip (20 lat): Z potrzeby ducha

Żyjemy w czasach kiedy ludzie zapominają o historii swojego państwa i zmaganiach przodków, którzy walczyli o niepodległość (…). Moim zdaniem patriota XXI wieku to osoba, która szanuje symbole, przekazuje historię oraz kultywuje tradycję. Miłuje ojczyznę, pracuje dla jej dobra, jest gotowa dla niej walczyć, szanuje zarówno państwo, w którym żyje, jak i inne kraje. Nie robi tego dla przypodobania się innym, lecz z własnej potrzeby duchowej oraz szacunku i miłości do ojczyzny.

Dominik Klimczyk (20 lat): Pamięć, sprawiedliwość i pomoc drugiemu

Prostym patriotyzmem może być przykładowo ustąpienie starszej osobie miejsca w autobusie. Z patriotyzmem wiąże się też wiele świąt np. Święto Niepodległości, Święto Trzeciego Maja. Uczęszczamy na liczne wydarzenia, by uczcić kolejne rocznice. Patriota XXI wieku nie wstydzi się historii swojego kraju, zawsze chodzi z podniesioną głową i chętnie opowiada o swoim kraju. Warto też udzielać się społecznie, przekazywać młodszym pokoleniom wiedzę o historii Polski.
Współczesny patriota niesie również bezinteresowną pomoc, żyje dla wspólnoty jest otwarty na różnorodność i stara się kontynuować tradycję. Jak zostać patriotą XXI wieku? Odpowiedź jest prosta: należy żyć sprawiedliwie, nieść pomoc w każdej formie, poszerzać swoją wiedzę o historii Polski oraz uczęszczać na liczne wydarzenia związane z naszym krajem. Wiedzę o przeszłości możemy nabyć od naszego starszego pokolenia np. dziadków. Warto popytać, jak kiedyś wyglądały wydarzenia związane z naszym krajem. To sposób, który może uczyć nas mądrego, nowoczesnego patriotyzmu.

Natalia Wanat (20 lat): Skromność, obowiązki i bezinteresowność

Patriota to człowiek, który w pełni poświęca swoje życie ojczyźnie. W dzisiejszych czasach jest coraz mniej patriotów. (…) W dawnych czasach patriotyzm przejawiał się głównie w tragicznych momentach dla naszej ojczyzny. Wówczas patrioci, poprzez udział w powstaniach i wojnach, ukazywali, jak ważny dla nich jest kraj, w którym żyją.
Obecnie żyjemy w świecie nieobfitującym w wojny oraz powstania, dlatego ciężko stwierdzić, kim jest patriota w XXI wieku. Moim zdaniem patriota to osoba skromna, znająca prawa obywatelskie, wypełniające obowiązki, pamiętająca o losach i historii narodu, gotowa w razie niebezpieczeństwa poświęcić własne życie dla ojczyzny i drugiego człowieka, to również osoba bezinteresownie pomagająca drugiemu człowiekowi, szanująca tradycję i kulturę narodu oraz przekazująca je młodszym pokoleniom, nie wstydząca się tego, że jest Polakiem i kochająca całym sercem kraj, w którym przyszło jej się wychować i żyć.

Norbert Płonka (20 lat): Miłość bez szukania poklasku

Myślę, że pojęcie patriotyzmu jest od zawsze niezmienne i jest to nic innego jak miłość do ojczyzny. Na przestrzeni wieków patrioci byli zmuszeni do walki o tą miłość. Dzięki ich poświęceniu i niezłomnej walce, my nie mamy okazji, aby w tak dobitny sposób okazywać miłość do ojczyzny. W biblijnym „Hymnie do miłości” jest napisane: prawdziwa miłość nie szuka poklasku. Myślę, że to idealnie oddaje jaki powinien być patriotyzm. Patriota nie musi się obnosić ze swoim patriotyzmem. Patriota przede wszystkim powinien szanować symbole narodowe, za które poległo wielu naszych rodaków. Każdy patriota powinien również kultywować tradycję, która spaja nasz naród. Ojczyzna to nie tylko nasza ziemia czy historia. To też ludzie, którzy są jednym narodem. To właśnie ludziom należy się szacunek, bo każdy z nas jest częścią naszego wspaniałego narodu. Jeśli o tym zapomnimy i przestaniemy szanować się nawzajem przestaniemy również szanować naszą ojczyznę.

Paulina Gworek (19 lat): Miłość bez wstydu

Patriota to osoba, która kocha i nie wstydzi się swojego kraju, która jest w stanie oddać życie za swoją ojczyznę. To człowiek, który uczestniczy w wyborach, szanuje polski język, zna historię Polski oraz polską kulturę. Wywiesza flagę w święta narodowe, ma szacunek do swojego kraju, mówi o nim dobrze oraz stawia dobro kraju i swojej społeczności ponad interes osobisty, a także szanuje symbole narodowe. To osoba lojalna wobec własnej społeczności, ale i ma ona szacunek do innych krajów i kultury. Patriotą może być każdy bez względu na religię czy poglądy polityczne. (…) Podczas II wojny światowej Polacy udowodnili, że są patriotami. Walczyli dla dobra ojczyzny. Wiele milionów żołnierzy zginęło, aby ratować Polskę i odzyskać wolność.

Coraz mniej ludzi staje się patriotami i wielu Polaków chciałoby wyjechać za granice i tam mieszkać. Duża część Polaków przebywa już za granicą. Ludzie walczyli podczas II wojny światowej i poświęcali się także dla nas, abyśmy mogli żyć w wolnej Polsce i dzięki nim żyje nam się dobrze. Moim zdaniem my powinniśmy iść w ich ślady i także być prawdziwymi patriotami. Każdy powinien być patriotą dla dobra państwa. Nie wstydźmy się być patriotami.

Sabina Kasperek (20 lat): Państwo, naród, środowisko

Określenie patriota zostało zapominane, a większość osób nawet nie wie, co ono oznacza. Patriota to osoba, która ponad wszystko kocha swoją ojczyznę, która zrobi dla jej dobra wszystko, nawet odda swoje życie. Osoba, która szanuje państwo, w którym żyje, jak i inne. W obecnych czasach pojęcie to się jednak trochę zmieniło. Patriota powinien wywiązywać się ze swoich obowiązków obywatelskich zapisanych w Konstytucji, przestrzegać praw oraz mieć szacunek do swojej ojczyzny, ale też i ludzi. Człowiek powinien brać udział w wyborach, które są bardzo ważne ponieważ decydujemy o losie naszego państwa, powinno być też o wiele mniej przestępstw, które są złe. Cały czas powinniśmy uświadamiać społeczeństwo, jak ważne jest dbanie o naród i o ojczyznę, ale i również o środowisko.

Szymon Pocielej (20 lat): Pracować w swoim kraju

W XXI wieku znaczenie bycia patriotą uległo zmianie. Nie jest to już walka z okupantem, czy działalność konspiracyjna. Dziś patriota to ktoś, kto troszczy się o swoją własną wspólnotę. Osoba, która działa lokalnie, udziela się w debatach politycznych, bierze udział w głosowaniach (lokalnych i ogólnokrajowych). Za patriotę możemy uznać też kogoś, kto woli pracować w swoim kraju zamiast w obcym, dzięki czemu dba o narodową gospodarkę. Oczywiście, patriotyzmem jest również pamięć o tych, którzy oddali swoje życie za ojczyznę (…) Musimy pamiętać, że duża cześć tych ludzi podczas wojny nie działała z pobudek czysto patriotycznych, a po to, aby przeżyć lub aby mogła przeżyć jego/jej rodzina. Nie były to osoby, które szły na śmierć z uśmiechem na ustach. Myślę, że najlepiej podsumowują to słowa piosenki Edmunda Fettinga:
Nie szukaliśmy śmierci,
Nie szukaliśmy krwi.
O orderach do piersi
Nie marzyliśmy zbyt...

Aleksandra Jarosz (20 lat): Dobroczynność i przywiązanie

Patriotyzm jest dla każdego indywidualną kwestią. Uważam, że jest on bardzo ważną wartością w życiu człowieka, która wskazuje przynależność narodową. Z pewnością działania, które postrzegane są jako patriotyczne, na przestrzeni wieków zmieniły się. Wszystkie jednak mają jedną wspólną cechę: są one podejmowane w celu poprawienia sytuacji kraju oraz jego mieszkańców. Dla mnie patriotą jest osoba, która dąży do poprawy warunków życia społecznego, poprzez wspieranie dobroczynnych organizacji oraz podejmowanie działań charytatywnych. Uważam, że patriota to ktoś, kto nie wstydzi się swojego pochodzenia, swojej kultury narodowej oraz ktoś, to zna historię i obyczaje swojego kraju.

Karolina Lapeta (19 lat): Dobroć i uczciwość na co dzień

W XXI wieku obraz patrioty przez część społeczeństwa jest wypaczony. Wystarczy spojrzeć na ludzi, którzy dumie noszą koszulki, gadżety czy też tatuują sobie symbole narodowe i powstańcze. Smutne, że część takowych osobników nawet nie zna znaczenia dat czy pojęć do jakich się odnoszą się z dumą prezentowane przez nich na piersi nadruki. Potrafią szerzyć tylko nacjonalistyczne, rasistowskie, homofoniczne hasła.

Kiedy dziennikarz zapyta przypadkowego przychodnia, czym jest patriotyzm, prawdopodobnie odpowie on, że miłością do ojczyzny, poświęceniem dla niej, etc. Czym jednak jest miłość do ojczyzny w XXI wieku? Nie musimy się już przelewać naszej krwi, gdyż żyjemy w wolnym kraju. Jednak też możemy być patriotami, tak samo miłować ojczyznę jak „Inka” czy inni bohaterowie narodowi. W naszych czasach patriotyzm objawia się w codzienności. Wystarczy choćby kultura osobista, szacunek do drugiego człowieka. Nasze zachowanie po za granicami kraju, jest wizytówką całego państwa. Dlatego też patriota potrafi zachować się i pokazywać swój kraj w pozytywnym świetle, nie wstydzi się mówić otwarcie skąd pochodzi. Zna historię swego państwa, chociaż w podstawowym zakresie. Aktywnie uczestniczy i korzysta z praw obywatelskich tzn. chodzi na wybory, udziela się w swojej społeczności, działa na jej korzyść. Patriota nie krzywdzi rodaków, ani swojego państwa pod względem materialnym, jak i moralnym. Potrafi on poświęcić się dla rodaków, wspierać ich, pomagać w trudnych chwilach. Jawnie sprzeciwia się działaniom, które pogarszają stan państwa, nie tylko ekonomiczny, ale również burzą jedność narodu.

Emilia Orkisz (18 lat): Świadomy obywatel

Patriotą XXI wieku jest nie tylko osoba, która zna historię swojego kraju, dba o kulturę, tradycję, czy obchodzi święta narodowe. Jest nim także osoba, która jest świadomym obywatelem, nie jest obojętna na otaczające ją wydarzenia, chce dla państwa dobrej przyszłości, a także czuje więź oraz przynależność do swojego narodu, co jest bardzo ważne, zwłaszcza w czasach, kiedy wiele, głównie młodych ludzi, identyfikuje się jako „obywatele świata”.