Kolej metropolitalna jedynym środkiem transportu? Taka przyszłość jest możliwa

Marek Jaszczyński

O Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej rozmawiamy z dr. inż. Krystianem Pietrzakiem, prodziekanem Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego Transportu Akademii Morskiej w Szczecinie, wiceprezesem Zarządu Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej Oddział w Szczecinie.

Jak zmienić przyzwyczajenia transportowe mieszkańców? Na trasie z Polic do Szczecina kursuje linia nr 107 wspomagana linią pospieszną F. Wielu korzysta też z własnego transportu. To jest wygodniejsze.

Podczas wielu rozmów prowadzonych w trakcie przygotowywania studium wykonalności dla Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej, często spotykałem się właśnie z pytaniami dotyczącymi połączenia Polic i Szczecina.
W mojej ocenie, sukces kolei zależy przede wszystkim od oferty przewozowej, jaka zostanie przedstawiona potencjalnym pasażerom. Zmiany przyzwyczajeń, w tym tych związanych z transportem, to temat trudny i długotrwały. Stąd też nie należy oczekiwać, iż wieloletnie nawyki osób, które ze względu na pracę zawodową, studia czy szkołę, muszą codziennie podróżować w relacji Police Szczecin oraz Szczecin Police, zmienią się w ciągu kilku dni od uruchomienia SKM. Zmiany dotychczasowych przyzwyczajeń powinny wynikać z chęci samych klientów, a nie decyzji podejmowanych odgórnie, poza nimi.

Istotne jest, aby zarówno przyszły operator, jak też pasażerowie, potraktowali proces uruchamiania SKM jako ewolucję systemu transportowego, a nie jego całkowitą rewolucję. Uruchomienie SKM powinno się zatem wiązać z długofalową kampanią informacyjną, przedstawiającą jej zalety w stosunku do pozostałych form przewozu tak, aby zaakcentować jej plusy.

Co do obecnych połączeń i ich wygody nie jestem do końca przekonany, czy rzeczywiście tak jest. Linie komunikacyjne, jak 107 czy F, rzeczywiście dojeżdżają do ścisłego centrum miasta; w mojej ocenie nie oznacza to jednak, iż stanowią idealne rozwiązanie. Czy wszyscy mieszkańcy Polic pracują, uczą się i studiują w pobliżu Placu Rodła? Chyba nie. Znaczna cześć podróżnych wysiada na przystanku końcowym, a następnie przesiada się na tramwaj, aby kontynuować podróż do punktu destynacji. Zatem Plac Rodła wybierany jest nie tylko ze względu na lokalizację, ale również ze względu na dogodne skomunikowanie z innymi liniami komunikacyjnymi. Być może zatem kolej metropolitalna zapewni możliwość realizacji podróży na obszarze Szczecina za pomocą jednego środka transportu. Przystanki SKM zlokalizowane będą przecież w różnych częściach miastach, a każdy z nich będzie skomunikowany z innymi środkami transportu w postaci węzłów integracyjnych.

A co z transportem indywidualnym?

Osoby dojeżdżające do Szczecina własnym pojazdem muszą liczyć się z kolei z możliwymi pojawiającymi się w przyszłości znacznymi utrudnianiami w zakresie wjazdu do centrum i poruszania się po nim. W perspektywie kilku najbliższych lat możemy spodziewać się poszerzenia strefy płatnego parkowania i wzrostu opłat parkingowych. W dalszej perspektywie, zgodnie z regulacjami Ustawy o elektromobilności, miasto może rozpocząć tworzenie stref czystego transportu. To wszystko powodować może nie tyle chęć, ale wręcz konieczność poszukiwania alternatywnej formy dojazdu do miasta i poruszania się w nim.

Czy SKM będzie konkurencyjna na trasie Szczecin - Police wobec obecnie kursujących linii autobusowych?

W mojej ocenie SKM w pierwszym etapie stanowić będzie przede wszystkim znaczne uzupełnienie sieci transportowej aglomeracji szczecińskiej, w tym również w zakresie połączenia Polic i Szczecina. Z pewnością jednym z aspektów jej konkurencyjności stać się może liczba projektowanych dworców i przystanków kolejowych, a także ich integracja ze szczecińską siecią autobusową. Podobnie jak autobus, pociąg nigdy nie będzie w stanie w pełni zastąpić funkcjonalności samochodu osobowego nie dowiezie bezpośrednio z domu do pracy czy na uczelnię; ale już w przeciwieństwie do autobusu, na ruch i punktualność pociągu nie będą wpływać w tak istotny sposób warunki pogodowe, czy kongestia na drodze. To właśnie te cechy transportu kolejowego mogą zdecydować o jego konkurencyjności względem transportu realizowanego za pomocą autobusów. Kolej może zatem utrzymać punktualność realizowanych przewozów niezależnie od pory dnia, co w przypadku autobusu, z uwagi na szczyty komunikacyjne, może być już utrudnione.

Co będzie atutem SKM: czas przejazdu? Jeden bilet?

Takich czynników wymienić można wiele. Wspomniana już wcześniej niska podatność na warunki atmosferyczne czy kongestię transportową, czyli jazda zgodnie z rozkładem jazdy, a do tego wszystkiego wygoda i komfort. Warto wskazać również znacznie szerszy zakres możliwych kierunków podróży mieszkańcy Polic będą mieli możliwość dotarcia do wielu punktów w Szczecinie, a do tego, co w moim odczuciu może być bardzo istotne w promocji SKM, uzyskają bezpośredni dostęp do głównego dworca kolejowego w Szczecinie.

Oczywiście, istotnym aspektem SKM będzie pełna integracja (czasowa, biletowa, organizacyjna) z pozostałymi formami transportu zbiorowego.

Biorąc pod uwagę prognozy demograficzne, czy SKM będzie mieć pasażerów?

Podchodząc do inwestycji infrastrukturalnych w ten sposób, można byłoby stwierdzić, że żaden projekt inwestycyjny nie będzie miał sensu. Na tego typu projekty warto jednak spojrzeć, jako na potencjalne, istotne bodźce rozwojowe regionu. Sprawny transport to podniesienie jego konkurencyjności, a zatem szansa na rozwój gospodarczy i tym samym tworzenie nowych miejsc pracy.

Obserwując różne krajowe i zagraniczne aglomeracje, zauważyć można, iż wiele z nich inwestuje w kolej miejską. Zazwyczaj obszary wzdłuż linii kolejowych wykorzystywanych do obsługi pasażerskiej są tymi, które rozwijają się najszybciej. Kolej staje się po prostu istotnym bodźcem dla otoczenia.

Z punktu widzenia linii kolejowej 406, czyli tej, która łączy Szczecin z Policami, można zatem liczyć dodatkowo na powstanie silnego impulsu rozwoju północnej części Szczecina.

Czy na trasie między Szczecinem a Policami nie sprawdziłby się tramwaj dwusystemowy? Trasa tramwaju linii nr 6 przebiega obok linii kolejowej nr 406...

Być może. Moim zdaniem obecnie istnieje jednak zbyt wiele barier, w tym również prawnych, które w polskich warunkach skutecznie ograniczają czy wręcz uniemożliwiają powstanie tego typu rozwiązań. W systemie kolejowym i tramwajowym odmienne mogą być m.in.: systemy zarządzania ruchem, szerokość toru, zasilanie prądem, wysokość peronu czy parametry związane z tzw. skrajnią. W praktycznym wdrożeniu takiego systemu mogłoby się okazać, iż konieczny jest zakup specjalnych tramwajów dwusystemowych, a wsiadanie do nich poza obszarem miasta (na sieci kolejowej) jest utrudnione ze względu na wyższy peron.