Miej oko na dziecko. Kiedy do okulisty?
Kiedy dziecko powinno odwiedzić okulistę i jak przygotować je do tej wizyty? Radzi specjalista chorób oczu, doktor Anna Walczyk z gabinetu OptiFem w Kielcach
Luiza Buras-Sokół: - Kiedy rodzice powinni zabrać dziecko do okulisty? Na jakie sygnały świadczące o nieprawidłowościach powinni być wyczuleni?
Dr Anna Walczyk: Każde dziecko w pierwszych trzech miesiącach życia powinno być zbadane przez okulistę. W obecnym systemie opieki zdrowotnej takie badanie zapewnione jest jedynie dzieciom przedwcześnie urodzonym. Tylko one z racji dużego ryzyka retinopatii wcześniaczej otrzymują od neonatologa skierowanie do okulisty na obligatoryjne badanie.
A co z dziećmi zdrowymi, urodzonymi o czasie? Czy rodzice muszą o badaniach pamiętać sami?
Nie ma opracowanych standardów, według których pediatra kierowałby na badania okulistyczne zdrowe dzieci. Nie ma takiego obowiązku i rzadko to robi. Tymczasem zdarzają się zaburzenia rozwojowe gałki ocznej, wrodzone anomalie głębokich struktur oka, nowotwory gałki ocznej, które powinny być zdiagnozowane w pierwszych miesiącach życia. To pierwsze badanie okulistyczne ocenia prawidłowość anatomii oczu. Wczesne dzieciństwo jest okresem, kiedy kształtuje się funkcja widzenia. Jeśli w tym okresie pojawi się bariera (różnego pochodzenia), która zaburzy proces prawidłowej nauki widzenia - bariera ta nie zostanie w odpowiednim czasie zdiagnozowana i leczona, spowoduje powstanie niedowidzenia - trwałego, słabego widzenia, które u dzieci szkolnych czy nastolatków jest już niemal niemożliwe do wyleczenia.
Dlatego tak ważne jest, by poddać badaniu okulistycznemu dzieci w pierwszym, a następnie na przełomie 3. i 4. roku życia.
Czy są jakieś sygnały wskazujące na to, że ze wzrokiem dziecka dzieje się coś niedobrego?
Najbardziej popularnym i najłatwiejszym do zauważenia objawem jest zez. Zazwyczaj niepokoi on rodziców i skłania ich do zgłoszenia się do okulisty. Z badań jednak wynika, że przynajmniej jedna trzecia znaczących wad, także różnowzroczności, nie wiąże się z obecnością zeza. Oczy ustawione są równolegle i tylko badanie profilaktyczne może ujawnić skalę problemu. Do innych objawów niepokojących należą: częste mruganie, pocieranie oczu, przymróżanie jednego oka, ustawianie głowy bokiem do oglądanego obrazu, przekrwienie spojówek, nawracające gradówki powiek.
U małych dzieci klasycznym niepokojącym objawem jest biały odblask z dna (odblask w obrębie źrenicy) zauważany często podczas robienia zdjęć - mogący sugerować zaćmę lub nowotwór.
Zez wcześnie korygowany jest możliwy do usunięcia?
Oczywiście. Głównym i bardzo prostym leczeniem zeza czy niedowidzenia jest korekcja okularowa, która wspomaga prawidłowy rozwój wzroku. Im młodsze jest dziecko, tym zez łatwiejszy jest do leczenia.
Czy jakieś schorzenia uwarunkowane genetycznie powinny skłaniać rodziców do częstszego kontrolowania wzroku dziecka?
Świadomość istnienia w rodzinie chorób oczu mogących mieć podłoże genetyczne powinna oczywiści skłonić rodziców do skierowania się z dzieckiem do okulisty. Bezwzględnie zbadane powinny być dzieci, gdy w rodzinie są osoby niewidome z niewiadomej przyczyny, osoby z dużymi wadami refrakcji (nadwzrocznością, krótkowzrocznością), z zezem, niedowidzeniem.
Może w takim razie warto badać dziecko częściej, niż w tych momentach życia wymienionych wcześniej?
Myślę, że jeśli rodzice trzymaliby się tych standardów - konsultacje okulistyczne w trzecim miesiącu, pierwszym, trzecim i szóstym roku życia, można byłoby dostatecznie wcześnie wykryć i leczyć blisko 99 procent problemów okulistycznych u dzieci. W profilaktyce te cztery punkty kontrolne w zupełności wystarczą.
A jak przygotować dziecko do wizyty u okulisty? Oko jest szczególnie wrażliwym organem, nikt nie lubi badań okulistycznych, a badanie małego pacjenta jest chyba bardzo trudne.
Małych dzieci raczej przygotować się nie da. Nie można wyjaśnić im konieczności wizyty u okulisty. Powinno być wyspane, najedzone, w miarę możliwości nierozdrażnione. Dziecku komunikatywnemu warto wyjaśnić przed wizytą, że będzie odgadywało obrazki. W domu przed badaniem można pobawić się w czytanie z zasłoniętym jednym okiem, uprzedzić dziecko, że w gabinecie oczka będą myte.
Jak zachować higienę oczu u dzieci? Czymś należy je przemywać? Po jakie domowe sposoby sięgać, gdy coś zaczyna się dziać?
Należy uczulać dzieci, by nie dotykały oczu brudnymi rączkami, nie tarły ich. Rumianku przy infekcjach nie polecam, również tak popularne wśród naszych babć okłady z naparu herbaty mogą powodować powikłania. Ziele świetlika też nie jest dobre.
W jaki sposób można więc sobie poradzić, gdy oczko łzawi, ropieje?
Wydzielina w oku świadczy o stanie zapalnym. Może on być wywołany różnymi czynnikami - skurczem akomodacji czyli wadą, infekcjami bakteryjnymi bądź wirusowymi, urazem mechanicznym. Przede wszystkim należy dbać o to, żeby worek spojówkowy był czysty. Oko można przemywać solą fizjologiczna dostępną w aptekach w małych, jednorazowych ampułkach lub przegotowaną wodą. Jeśli sytuacja nie poprawi się w przeciągu doby, trzeba udać się do lekarza rodzinnego lub do okulisty.