Na pokrycie kosztów pogrzebu [poradnik]

Jolanta Zielazna

O zasiłek pogrzebowy starać się możemy przez rok od śmierci osoby, której to świadczenie przysługuje.

Kiedy umrze bliska osoba wydaje się nam naturalne i normalne, że ZUS wypłaci zasiłek pogrzebowy. Okazuje się, że nie jest to takie oczywiste, nie wszyscy mają do niego prawo i nie wszyscy muszą go dostać w pełnej wysokości.

Zasiłek pogrzebowy jest jednym ze świadczeń wypłacanych przez ZUS. To świadczenie jednorazowe.

O jego przyznanie może ubiegać się osoba, która pokryła koszty pogrzebu:

• ubezpieczonego (również ubezpieczonego z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
• emeryta lub rencisty,
• osoby mającej ustalone prawo do emerytury pomostowej lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• członka rodziny wyżej wymienionych osób.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje także w razie śmierci:

• osoby, która zmarła w okresie pobierania zasiłku chorobowego albo świadczenia rehabilitacyjnego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia,
• osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania,
• cywilnej niewidomej ofiary działań wojennych pobierającej świadczenie pieniężne,
• osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny oraz członka jej rodziny,
• osoby pobierającej rentę socjalną,
• osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach,
• osoby pobierającej rentę z tytułu wypadku lub choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach oraz członka jej rodziny.

Nie każdy członek rodziny jest uprawniony otrzymania tego zasiłku. Przepisy dokładnie wymieniają, kto taką osoba jest.

Są to:

• małżonek, wdowa, wdowiec,
• rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające,
• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci,
• rodzeństwo,
• dziadkowie,
• wnuki,
• osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Kilka lat temu kwota zasiłku pogrzebowego została obniżona do 4 tys. zł i tyle wynosi do tej pory.

Zasiłek przysługuje tylko z jednego tytułu: własnego ubezpieczenia rentowego, albo ubezpieczenia rentowego zmarłego.

W razie pokrycia kosztów pogrzebu przez pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, instytucję zakonną lub diecezjalną - im również przysługuje zasiłek pogrzebowy. Ale dostaną go w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie więcej jednak niż 4 tys. zł.

Zasada ta ma zastosowanie także w przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż członek rodziny.

W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, zasiłek pogrzebowy jest pomiędzy nich dzielony, proporcjonalnie do poniesionych kosztów.

W sytuacji, gdy pogrzeb organizowany był na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej, lecz członek rodziny poniósł również część jego kosztów, zasiłek pogrzebowy przysługuje mu w pełnej wysokości.

O zasiłek pogrzebowy można się starać w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. Jeśli w tym czasie nie złożymy wniosku o zasiłek pogrzebowy prawo do niego wygasa.

Są jednak sytuacje, gdy złożenie wniosku w ciągu roku od śmierci bliskiego nie było możliwe. Np. później odnaleziono zwłoki lub zidentyfikowano osobę zmarłą albo z innych przyczyn, całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej. Wówczas prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu.

Jakie dokumentami są nam potrzebne do wypłaty zasiłku pogrzebowego:

• wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (ZUS Z-12)
• skrócony odpis aktu zgonu, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe albo odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, które urodziło się martwe,
• oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku - kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem,
• dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo - skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowody osobiste, zawierające wymagane dane,
• zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniu rentowemu w dniu śmierci w przypadku, gdy zmarła osoba ubezpieczona lub członek rodziny osoby ubezpieczonej - nie dotyczy to osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz osób z nimi współpracujących.

Jeśli wniosek o zasiłek pogrzebowy zgłaszany jest w ciągu 12 miesięcy od dnia pogrzebu, do wymienionych wyżej dokumentów należy dołączyć

zaświadczenie policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy, który potwierdzi, że zaistniały okoliczności lub przyczyny uniemożliwiające zgłoszenie wniosku w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

Są takie sytuacje, że pogrzeb organizowany jest na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej.

To nie oznacza, że jeśli członek rodziny mimo wszystko poniósł koszty, nie dostanie zasiłku pogrzebowego. Wówczas jednak potrzebne jest zaświadczenie właściwego organu administracji państwowej lub organizacji, które potwierdzi pokrycie kosztów pogrzebu oraz rachunki kosztów poniesionych przez osobę występującą z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy.

Zasiłek pogrzebowy wypłacany jest niezwłocznie po ustaleniu uprawnień, najpóźniej w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania świadczenia. Pieniądze przekazywane są na adres lub rachunek bankowy, wskazany przez osobę uprawnioną do otrzymania zasiłku.

Zasiłek pogrzebowy

Po roku - nie przepadnie

Co do zasady przepisy przewiduja, że wniosek o zasiłek pogrzebowy można złożyć w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje.

Sa jednak sytuacje, gdy czas ten się wydłuża, bo nie było mozliwe pochowanie zmarłego. Na przykład w razie zaginięcia osoby jej ciało odnaleziono po półtora roku, nie zidentyfikowano szczątków albo z innych przyczyn całkowicie niezaleznych od osoby uprawnionej. Wówczas prawo do zasiłku pogrzebowego przysługuje w ciągu 12 miesięcy od dnia pogrzebu.

Kto po kim

Zasiłek d la obcych

Jeśli nie ma członków rodziny, które zajmą się pogrzebem, nie wyprawi go żadna instytucja, pomoc społeczna, a zajmie się tym osoba obca, także ma prawo do zasiłku pogrzebowego. Jednak przysługuje w wysokości faktycznie poniesionych udokumentowanych kosztów, nie więcej niż 4 tys. zł.

Babcia i wnuk

Pani Wanda jest na emeryturze. W maju umarł jej wnuk Marek. Pan Marek od wielu lat nie pracował i nie pobierał żadnego świadczenia z ZUS, podobnie jak jego rodzice.

W tej sytuacji rodzicom Marka nie będzie przysługiwał zasiłek pogrzebowy. A to dlatego, że ani oni ani zmarły syn nie byli ubezpieczeni w ZUS.

Natomiast babcia zmarłego, emerytka, może ubiegać się o zasiłek pogrzebowy, jeżeli pokryje koszty pogrzebu wnuka. Wówczas ZUS wypłaci jej zasiłek pogrzebowy w wysokości 4 tys. zł.

Ciotka i siostrzeniec

Pani Marta jest zatrudniona na umowę zlecenie i z tego tytułu podlega ubezpieczeniu.

Kilka dni temu zmarł jej siostrzeniec, który do dnia śmierci przebywał na zasiłku chorobowym. Ponieważ zmarły nie miał innych bliskich osób, pogrzebem siostrzeńca zajmie się pani Marta.

W myśl przepisów nie jest dla zmarłego członkiem rodziny. Wobec tego jako osoba inna niż członek rodziny, po pokryciu kosztów pogrzebu będzie miała prawo do zasiłku pogrzebowego w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu. Musi przedstawić rachunki i faktury. Nie dostanie jednak więcej niż 4 tys. zł

Siostra dla siostry

Pani Alicja opiekowała się niepełnosprawną od urodzenia córką, na która otrzymywała świadczenie pielęgnacyjne. Nie miała już opłacanych składek ubezpieczenia społecznego, ponieważ osiągnęła minimalny wymagany przepisami staż ubezpieczeniowy, wystarczający do otrzymania najniższego świadczenia.

Niepełnosprawna córka zmarła krótko po ukończeniu 18 lat, nie miała jeszcze przyznanej renty socjalnej.

Matce ZUS odmówił przyznania zasiłku pogrzebowego tłumacząc, że nie była osobą ubezpieczoną.

Zmarła miała starszą siostrę, która pracowała na umowę o pracę.

W tej sytuacji jeśli siostra ubezpieczona z tytułu umowy o pracę pokryje koszty pogrzebu, ma prawo do zasiłku pogrzebowego w wysokości 4 tys. zł. Wówczas wszystkie rachunki za pogrzeb muszą być wystawione na jej nazwisko.