Fot. Krzysztof Kapica
W Instytucie Biotechnologii Uniwersytetu Rzeszowskiego starają się znaleźć nowe związki, które będą działać przeciwnowotworowo i odpowiedź, dlaczego komórki rakowe stają się oporne na leki
- Badamy zmiany zachodzące w komórce, prowadzące do powstawania nowotworów i mechanizmy, które na to wpływają - tłumaczą dr hab. Maciej Wnuk, prof. UR, dyrektor Pozawydziałowego Instytutu Biotechnologii UR w Kolbuszowej i dr Małgorzata Kus-Liśkiewicz, zast. dyrektora ds. studenckich i kształcenia, pokazując nam laboratorium ze specjalistycznym, nowoczesnym sprzętem i imponującą kolekcją komórek nowotworowych. - Na przykład dr Annę Lewińską, która kieruje Laboratorium Biologii Komórki, zajmuje wykorzystanie naturalnych związków w terapiach przeciw nowotworom piersi.
Przebadanych zostało tu już ok. 30 takich związków. - Wybraliśmy 3 do dalszych dociekań, czy można byłoby je stosować na ten typ nowotworów. Od badań laboratoryjnych do leczenia w szpitalu jeszcze długa droga.
Profesor dodaje, że Instytut Biotechnologii współpracuje m.in. z dr. Tomaszem Stokłosą z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego nad przyczynami wznowień u pacjentów cierpiących na przewlekłą białaczkę szpikową. Starają się dociec, w jaki sposób powstają nowe klony, oporne na leczenie różnymi rodzajami leków przeciwnowotworowych.
Czy prawdą jest, że rak „żywi się” cukrem?
- Rak potrzebuje bardzo dużo energii i szuka różnych sposobów, by ją zyskać, także z glukozy. Dlatego też celem naukowców jest znalezienie takich związków, które będą blokowały możliwość pobierania tej energii przez komórkę nowotworową.
Istnieje więc zależność, że im więcej dostarczymy komórkom nowotworowym cukru, tym intensywniej się namnożą?
- Tak, ale to nie oznacza absolutnie prostego przełożenia, że jeśli ktoś ograniczy jedzenie słodyczy, nie będzie miał nowotworu. Na zachorowanie nakłada się wiele różnych czynników, m.in. uwarunkowania genetyczne, czy sposób funkcjonowania w środowisku. Restrykcja pokarmowa rzeczywiście jednak obniża ryzyko zapadania na nowotwory, jak również opóźnia procesy starzenia.
W instytucie dodają, że testują różnego rodzaju nanomateriały, które mogą mieć zastosowanie w farmakologii. M.in. we współpracy z UJ i nanotechnologią UR pracują nad cieniutkimi foliami z dodatkiem nanocząstek srebra, czy złota, które mogłyby być wykorzystywane jako opatrunki na trudno gojące się rany, gdy pojawiają się ciężkie do zwalczenia bakterie lub grzyby.
- Naszą rolą jest sprawdzić, czy faktycznie mają one działanie bakterio- i grzybobójcze, ale jednocześnie, czy nie działają toksycznie na komórki ludzkie.
Dla przemysłu spożywczego sprawdzają modyfikowane opakowania z nanododatkami o potencjalnym działaniu grzybobójczym, które mogłyby być wykorzystane jako alternatywa dla klasycznych opakowań.