Fot. Szpital Zakonu Bonifratrów w Krakowie Rozciągnięty i zdeformowany brzuch jest przyczyną wielu kompleksów i gorszego samopoczucia młodych kobiet - mówi dr Jacek TopaRozmowa z dr. n. med. Jackiem Topą, chirurgiem z Oddziału Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej w Szpitalu Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego w Krakowie, o tym, że u części ciężarnych może dojść do nieodwracalnych zmian - trwałych uszkodzeń powłok jamy brzusznej.
Podczas ciąży organizm kobiety przechodzi niezwykłą metamorfozę. Jedną ze zmian, najbardziej widoczną dla osób postronnych, jest zmiana sylwetki przyszłej mamy. Rosnący w macicy płód sprawia, że brzuch ciężarnej powiększa się z miesiąca na miesiąc. Zaleca się pielęgnację rozciągającej się wówczas skóry, co już po porodzie ma jej ułatwić powrót do stanu sprzed ciąży. I w większości przypadków tak właśnie się dzieje. Dziecko się rodzi, skóra brzucha po pewnym czasie wraca do formy. Ale, niestety, nie zawsze.
Wszystko zależy od warunków osobniczo-zmiennych. To znaczy, jakie kobieta ma predyspozycje do regeneracji tkanki, jaki ma typ budowy tkanki, zwłaszcza budowy kolagenu. Ważne jest jak przebiega ciąża, a także to, jaka jest budowa kobiety - jeśli jest duża dysproporcja pomiędzy drobną budową kobiety a dużym płodem, albo ciąża jest bliźniacza, może to być nadmiernym obciążeniem dla organizmu. Wydaje się, że większe zagrożenie jest właśnie dla kobiet o delikatnej budowie ciała, które rodzą duże dzieci z wysoką wagą. Ich mięśnie i rozcięgna w ścianie brzucha były delikatne już przed ciążą. I pomimo pewnych mechanizmów kompensacyjnych, jakimi są rozciągliwość skóry, rozciągliwość elementów mięśniowo-powięziowych, a głównie miejsca, gdzie mięśnie są połączone w linii pośrodkowej ciała, czyli miejsca, gdzie znajduje się kresa biała, stanowiąca bufor, zabezpieczenie, które potrafi zwiększyć objętość brzucha, u części kobiet może dojść do nieodwracalnych zmian - trwałych uszkodzeń powłok jamy brzusznej. Mówimy wówczas o poporodowej niewydolności przedniej ściany brzucha.
Czy mimo indywidualnych predyspozycji kobieta może się przed taką sytuacją w jakimś stopniu zabezpieczyć?
Na pewno bardzo ważną rolę odgrywa aktywny tryb życia przed ciążą, uprawianie jakiegoś sportu, utrzymanie prawidłowej wagi ciała. Chodzi o to, aby mięśnie były dobrze rozwinięte, już wcześniej przyzwyczajone do wysiłku.
Obwisły, otłuszczony brzuch będący „pamiątką” po ciąży, jest u młodej kobiety przyczyną wielu kompleksów. Kiedy może wkroczyć chirurg?
Uważam, że nie wcześniej niż rok po urodzeniu dziecka. Najpierw zalecamy metody mniej obciążające organizm, czyli ćwiczenia pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty, masaże, stosowanie odpowiednich preparatów. Wybór fizjoterapeuty jest bardzo ważny, ponieważ dobierze on odpowiednią aktywność, powie, jakie ćwiczenia są wskazane, a jakich unikać. Na przykład, popularne „brzuszki” mogą przynieść odwrotny od założonego efekt. Jeśli te wszystkie ćwiczenia, zabiegi nie przynoszą poprawy, można pomyśleć o leczeniu chirurgicznym. Chirurgiczne leczenie poporodowej niewydolności przedniej ściany brzucha nazywamy abdominoplastyką. Operacja ma na celu rekonstrukcję mięśni brzucha oraz usunięcie nadmiernej ilości skóry wraz z tkanką podskórną. Dodam jednak, że nie chodzi wyłącznie o estetykę - bardzo ważne są względy zdrowotne, czyli wskazania medyczne. Dysfunkcja elementów mięśniowo-powięziowych powoduje uwypuklenie brzucha, często przypominające kolejną ciążę. Cechą charakterystyczną sylwetki jest wówczas nadmierne wygięcie lędźwiowego odcinka kręgosłupa ku przodowi. To wada postawy nazywana hyperlordozą. Dlatego kobietom dokucza ból w obrębie przedniej ściany brzucha oraz w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, wynikający z niestabilności tułowia. Zaburzona może być również prawidłowa funkcja przepony, co może mieć wpływ na upośledzenie prawidłowej mechaniki oddychania. Schorzenie obejmuje rozstęp mięśni prostych, któremu często towarzyszą także przepukliny - pępkowa i kresy białej.
Czyli leczenie chirurgiczne stosowane jest u kobiet, u których pomimo upływu czasu od przebytego porodu i wdrożonej fizjoterapii, nie doszło do samoistnej poprawy?
Tak. W trakcie operacji, która trwa zwykle około trzech godzin, likwidowany jest rozstęp mięśni prostych, zaopatrywane są - jeśli występują - przepukliny pępkowa lub kresy białej oraz likwidowany jest nadmiar rozciągniętej skóry. Cięcie chirurgiczne prowadzone jest w strefie „bikini”. Umożliwia to wycięcie nadmiaru zwisającej skóry oraz ukrycie blizny pod bielizną, co jest bardzo ważne dla młodych pacjentek poddawanych operacji. Okres rekonwalescencji trwa około 2-3 tygodni, jednak całkowity efekt funkcjonalny i estetyczny osiągany jest po około 6-12 miesiącach.
Co zmienia się w życiu kobiet?
Bardzo wiele. Element psychologiczny wysuwa się na pierwszy plan. Są to przecież młode kobiety, które chcą być zdrowe i atrakcyjne. Dbają o siebie, robią wszystko, aby wrócić do formy sprzed ciąży, ale nie jest to możliwe. Brzuch pozostaje rozciągnięty i zdeformowany. I zauważają, że pomimo szczęśliwego macierzyństwa, straciły coś dla siebie ważnego. Pojawiają się kompleksy, gorsze samopoczucie, czasem napięcia w rodzinie. Doceniam determinację tych kobiet, przyjeżdżają do nas na konsultacje i operacje z całej Polski, z odległych miejscowości, co wcale nie jest dla nich łatwe i proste. W Szpitalu Bonifratrów w Krakowie leczeniem poporodowej niewydolności przedniej ściany brzucha zajmuję się już od ponad dwóch lat. Skonsultowałem ponad 600 pacjentek i przeprowadziłem ponad 110 operacji.
