Fot. Grzegorz Okoński Kadry z filmu "Obowiązek pamiętania"
O fundamencie naszej narodowej tożsamości trzeba pamiętać, a pamięć podtrzymywać wszystkimi skutecznymi sposobami. Także filmem.
Film najlepiej trafia do wyobraźni, zapada w pamięci i zmusza do refleksji. Nie mogło go zatem zabraknąć w cyklu „Obowiązek pamiętania”, przygotowanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego i „Głos Wielkopolski”. Jego atutem są wspomnienia żołnierzy Armii Krajowej – słyszymy i widzimy zatem prawdziwych bohaterów dni, w których Wielkopolska zajęta przez okupanta nie poddała się i podjęła walkę.
– Przechowanie pamięci, przekazywane przez autorytety, nauczycieli, szkołę, czy przez środki trafiające do wyobraźni ludzi, jest niezwykle ważne – mówi Marek Woźniak, marszałek Województwa Wielkopolskiego. – Dlatego warto zaszczepić szczególnie w młodych ludziach pasję, poczucie obowiązku pamiętania o tym, co jest fundamentem naszej tożsamości narodowej...
W filmie dokumentalnym „Obowiązek pamiętania”, główną rolę odgrywają dobrze znani w Wielkopolsce weterani, żołnierze Armii Krajowej, ludzie – legendy, którzy współtworzyli historię. To gen. bryg. w st. spocz. Jan Podhorski – żołnierz Września 1939, powstaniec warszawski, żołnierz AK i NSZ, płk. Jan Górski, prezes ŚWŻAK Okręg Wielkopolska i kpt. Maria Krzyżańska, wiceprezes ŚWŻAK Okręg Wielkopolska. Nie dane im było spędzać młodości w spokojnych czasach, nie poddali się jednak i z godnością zatem podjęli swoje obowiązki.
O nich, którzy tworzyli Okręg Poznański Związku Walki Zbrojnej opowiada Aleksandra Pietrowicz, historyk Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Poznaniu.
– Już we wrześniu – październiku 1939 roku w wielu miejscowościach tworzyć się zaczęły spontanicznie podziemne organizacje, przy czym szczególną aktywność przejawiali członkowie środowisk kombatanckich, wojskowych, działacze samorzutnie tworzonych na początku wojny komitetów obywatelskich i straży samorządowych, ocaleni z aresztowań działacze społeczni i polityczni oraz młodzież – opowiada Aleksandra Pietrowicz z Instytutu Pamięci Narodowej.
Niemiecka okupacja Poznania rozpoczęła się 10 września 1939 roku. Już 8 października 1939 roku Hitler dekretem przyłączył Poznań do III Rzeszy, a w styczniu 1940 roku utworzono Kraj Warty. Mimo ekstremalnie trudnych warunków, wobec aresztowań i represji okupanta, mimo silnego aparatu policyjnego i sieci konfidentów, powstawała i rozwijała się wielkopolska konspiracja.
Docierali tu jeszcze w 1939 roku emisariusze Służby Zwycięstwu Polski, a major Stefan Łukowicz „Pomer” tworzył tu najpierw jej siatkę organizacyjną, a na początku 1940 ro-ku pierwsze komórki Związku Walki Zbrojnej. Wiosną 1940 roku powołano grupę sabotażowo – dywersyjną, która – jak przypomina Aleksandra Pietrowcz z Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu – stała się zalążkiem Wielkopolskiego Kierownictwa Związku Odwetu ZWZ.
Największą akcją poznańskich konspiratorów było spalenie niemieckich magazynów w porcie rzecznym nad Wartą
– akcja „Bollwerk”, o której opowiada płk. Jan Górski. W filmie staraliśmy się pokazać atmosferę wielkopolskiego miasteczka czasu okupacji – sceny kręciliśmy w Kaźmierzu, dzięki życzliwości Zenona Gałki, wójta gminy Kaźmierz i Andrzeja Frankowskiego z firmy
Mundury Historyczne Andrzej Frankowski. Aktorami byli doświadczeni już w produkcjach filmowych członkowie Stowarzyszenia Miłośników Historii Huzar z Kaźmierza, którzy zadbali o wystrój nieczynnej już stacji kolejowej, stroje i wyposażenie osób cywilnych, do tego znakomicie zagrali w kilku trudnych scenach okupacyjnej rzeczywistości.
Trzeba podkreślić, że cykl „Obowiązek pamiętania”, składa się z filmu, który ma dziś premierę, a także z serii artykułów historycznych, publikowanych w „Głosie Wielkopolskim”.
