Odpowiedzi na najczęstsze pytania o 500+ [pytania i odpowiedzi]
Program „Rodzina 500+” to nieopodatkowane 500 złotych miesięcznie na każde Twoje drugie i kolejne dziecko
Kto będzie mógł dostać te pieniądze w ramach programu?
Rodzice oraz opiekunowie dziecka (prawni i faktyczni).
Jakiego dziecka?
Pieniądze będą przysługiwały na dziecko do 18. roku życia.
Ile to wyniesie na rękę?
500 złotych miesięcznie na dziecko w rodzinie. To kwota na rękę, wolna od podatku i składek.
Na jedno dziecko dostaniemy?
To zależy od dochodu. Bo świadczenie przysługuje również na pierwsze dziecko, pod warunkiem, że dochód rodziny - w przeliczeniu na osobę - nie przekracza 800 zł lub 1.200 zł, gdy dziecko jest niepełnosprawne. To też są kwoty netto, czyli na rękę.
A jak ktoś ma dwoje dzieci?
Rodzina z minimum dwojgiem dzieci - niepełnoletnich - dostanie 500 zł na drugie dziecko i każde kolejne. Każda rodzina. Tu nie ma kryterium dochodowego.
Mam dwoje dzieci. Mają 19 i 11 lat. To prawda, że podobno to młodsze będzie uznawane za moje jedyne czy pierwsze?
Tak, to prawda. To wynika z ograniczenia wiekowego w programie. Ponieważ starsze dziecko ma więcej niż 18 lat, młodsze jest pierwszym, na które mogą przysługiwać pieniądze. Mogą, bo skoro to jakby jedyne dziecko w rodzinie, w grę będzie wchodziło kryterium dochodowe (800 zł lub 1.200 zł).
Czyli pierwsze dziecko oznacza, które konkretnie?
Jedyne lub najstarsze w rodzinie w wieku do ukończenia 18. roku życia.
A co bliźniętami?
W przypadku dzieci urodzonych tego samego dnia, miesiąca i roku - będących najstarszymi dziećmi w rodzinie w wieku do ukończenia 18. roku życia - pierwsze dziecko oznacza jedno ze wskazanych przez rodzica.
Mamy dwoje dzieci w wieku 10 i 14 lat. Które jest pierwszym? Na które będą pieniądze?
Pierwszym dzieckiem w rodzinie jest to 14-letnie. Otrzymacie na nie 500 zł - ale jeśli spełnicie kryterium dochodowe. Na drugie dziecko, młodsze, świadczenie będzie Wam przysługiwać bez względu na wysokość dochodów. Bo dostanie je każda rodzina z minimum dwojgiem niepełnoletnich dzieci. Czyli możecie dostać w sumie albo 500 zł (na drugie dziecko), albo 1.000 zł (licząc i na pierwsze, jeśli spełnicie kryterium).
A jak to starsze skończy 18 lat?
Wtedy pierwszym dzieckiem w rodzinie stanie się to młodsze, obecnie 10-letnie. Będziecie mogli dostać tylko 500 zł - jeśli spełnicie kryterium. Ale wyliczając je, będziecie mogli brać pod uwagę do składu rodziny starsze dziecko.
Na jakiej zasadzie?
Dziecko do 25. roku życia może być uwzględniane przy obliczaniu dochodu na osobę w rodzinie - jeśli nadal mieszka z rodzicami i pozostaje na ich utrzymaniu. W skład rodziny będą brane pod uwagę też pozostające na utrzymaniu dzieci mające więcej niż 25 lat - gdy posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z nią przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy czy zasiłek dla opiekuna.
Czy rodzice muszą mieć ślub, by dostać 500 zł na dziecko?
Nie. Stan cywilny nie ma znaczenia. Można wychowywać dzieci samotnie albo w związku małżeńskim czy nieformalnym (partnerskim). Można być też po rozwodzie.
Gdy rodzice są rozwiedzeni, który z nich dostanie pieniądze?
Ten rodzic, który mieszka z dzieckiem i je utrzymuje.
Jak dostać te pieniądze?
Konieczne będzie złożenie wniosku. Można to zrobić przez internet lub osobiście.
Osobiście to gdzie?
O to trzeba zapytać w swoim urzędzie miasta czy gminy, bo zgodnie z przepisami to one mają wybrać rozwiązanie, które zapewni sprawną realizację wypłat. Od ich decyzji zależy, czy załatwimy sprawę w wydziale świadczeń rodzinnych urzędu miasta czy może na przykład w gminnym ośrodku pomocy społecznej.
Kiedy można złożyć wniosek?
Od momentu uruchomienia programu. Czyli od 1 kwietnia 2016 roku.
A jak nie zdążymy?
To nic się nie stanie. Do programu można dołączyć w każdym momencie. Gdy wniosek złożymy w ciągu pierwszych trzech miesięcy jego trwania - czyli do 1 lipca 2016 włącznie - dostaniemy pieniądze z wyrównaniem od kwietnia.
Kiedy pierwsza wypłata?
Urząd będzie miał na to trzy miesiące - licząc od dnia złożenia prawidłowego wniosku.
Aż trzy miesiące? Zawsze to będzie tak długo trwało?
Nie. Po 1 lipca wypłaty będą już po góra miesiącu.
Urząd sprawdzi nasze dochody?
Tak - gdy ubiegacie się o przyznanie pieniędzy na pierwsze czy jedyne dziecko.
Z którego roku będą brane pod uwagę nasze dochody?
Rokiem kalendarzowym, który będzie brany pod uwagę przy ustalaniu prawa do świadczenia na pierwszy okres jego przyznawania - czyli od 1 kwietnia 2016 do 30 września 2017 - będzie rok 2014. Ale w kolejnym okresie (2017/2018), który rozpocznie się 1 października 2017, rokiem branym pod uwagę będzie dochód rodziny z 2016.
Jak mamy ustalić nasz dochód?
Najprościej tłumacząc: obliczając jego wysokość, bierzemy pod uwagę roczne dochody rodziny i dzielimy je przez liczbę domowników na utrzymaniu oraz 12 miesięcy. Ale uwzględnia się też utratę i uzyskanie dochodu. O jego utracie mówimy przykładowo wtedy, gdy członek rodziny nie osiąga już dochodu w wyniku rozwiązania umowy o pracę. To mogą być skomplikowane wyliczenia, dlatego jeśli mamy wątpliwości, o swój indywidualny przypadek najlepiej zapytać w urzędzie gminy, który ma nam wypłacać świadczenie.
A jakie dokumenty trzeba będzie dołączyć, pokazać?
Wykaz dokumentów, potwierdzających na przykład dochód, będzie zależał od indywidualnej sytuacji rodziny. Pamiętajmy: ubiegając się o świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko, składamy tylko wniosek.
To jest jakiś gotowy druk?
Tak, to urzędowy wzór. Dostaniemy go za darmo. Ubiegając się o pieniądze na drugie dziecko i kolejne, podajemy we wniosku tylko podstawowe dane dotyczące naszej rodziny. W przypadku świadczenia również na pierwsze dziecko wymagane są informacje pozwalające na ustalenie dochodu. Pozostała część wniosku to szczegółowe pouczenia oraz wyjaśnienia.
Jak go złożyć przez internet?
E-wniosek o świadczenie wychowawcze będzie można złożyć za pomocą portalu empatia.mrpips.gov.pl (ale trzeba będzie się uwierzytelnić) oraz PUE ZUS-u (trzeba mieć konto lub założyć). Ale będzie można skorzystać także z bankowości elektronicznej. Pierwszym bankiem, który udostępnił taką możliwość składania wniosków online o wypłatę, jest PKO BP.
Czy jeśli otrzymam świadczenie wychowawcze stracę rodzinne?
Nie. Świadczenie wychowawcze nie będzie liczone do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z innych systemów wsparcia. A w szczególności z pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego, świadczeń rodzinnych czy dodatków mieszkaniowych.
Mam zasiłek rodzinny. Dostanę to świadczenie wychowawcze?
Jeśli nie zmieniła się sytuacja finansowa rodziny, wykazana przy staraniu się o zasiłek rodziny, można stwierdzić, że tak - dostaniecie.
Jak liczyć dzieci z tak zwanych patchworkowych związków?
Jeśli rodzina obok dzieci z poprzednich związków posiadać będzie jeszcze wspólnego potomka, do jej składu wliczane będą wszystkie dzieci.
A jaka będzie traktowane dziecko, które jeszcze w tym roku stanie się pełnoletnie?
W przypadku ukończenia przez dziecko 18. roku życia kwotę przysługującą za niepełny miesiąc będzie się ustalało dzieląc ją przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu. Potem otrzymana kwota będzie mnożona przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie wychowawcze przysługuje, zaokrąglając do 10 groszy w górę. Ta sama zasada będzie dotyczyła urodzenia dziecka lub przypadku gdy - zgodnie z orzeczeniem sądu - jest ono pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych albo żyjących w separacji, albo rozłączeniu.
Można wytłumaczyć tę zasadę na konkretnym przykładzie?
Załóżmy, że 17-letnie dziecko urodziło się 16 września. Oznacza to, że zgodnie z prawem kończy 18 lat z upływem 15 września 2016 roku. Świadczenie wychowawcze może przysługiwać w pełnej kwocie za okres od kwietnia do sierpnia. Za wrzesień będzie podzielne. W tym przypadku - za 15 dni września przysługuje 250 zł. Wyliczą to tak: kwota świadczenia 500 zł zostanie podzielona przez 30 dni (liczba wszystkich dni kalendarzowych we wrześniu). Wyjdzie 16,66, co pomnożone razy 15 (liczba dni, za które świadczenie wychowawcze w tym miesiącu przysługuje) da 249,99 zł. Po zaokrągleniu - 250 zł.
A jak nie powiadomię urzędu, że dziecko jest już pełnoletnie, a urzędnicy się nie zorientują?
Pamiętajmy: jeśli wystąpią jakiekolwiek zmiany mające wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, osoba która je otrzymuje, musi niezwłocznie powiadomić o tym organ, który wypłaca jej pieniądze. Pobrane nienależnie świadczenie trzeba zwrócić, z odsetkami ustawowymi.
Czy są jakieś sytuacje, kiedy świadczenia nie dostanę, mimo że mam na przykład troje dzieci? Tak. Dzieje się tak choćby wówczas, gdy członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie na dziecko o podobnym charakterze (ale są wyjątki od tej reguły). Czy ktoś będzie kontrolował, jak będziemy wydawać 500 zł?
Jest możliwość kontroli wydatków. Mają to być jednak nadzwyczajne sytuacje, dotyczące sygnałów o marnotrawieniu pieniędzy. Wówczas u rodziny będzie można przeprowadzić wywiad środowiskowy. Jeśli wyjdzie z niego, że coś jest nie tak, gmina będzie mogła zamienić gotówkę na pomoc rzeczową (na przykład jedzenie i leki) lub opłacanie usług (na przykład opłata za pobyt w przedszkolu). Wywiad będzie miał decydujące znaczenie. Jeśli ktoś nie wpuści pracownika socjalnego do domu, będzie to traktowane jako odmowa przyznania mu pieniędzy lub wstrzymanie ich wypłaty.
Mamy na głowie komornika. Będzie mógł nam zająć świadczenie wychowawcze?
Nie. Tak zwanej egzekucji nie podlegają świadczenia alimentacyjne i pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów oraz świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej oraz (to będzie nowość) właśnie świadczenie wychowawcze. Ale uwaga! Jeśli pieniądze wpłyną na konto zajęte przez komornika, będzie mógł je zająć. A to dlatego, że wtedy nie będzie to już egzekucja z zasiłków z pomocy społecznej i świadczeń o podobnym charakterze, a rachunku bankowego (inny tryb). Podpowiadamy, że można jednak odzyskać takie utracone pieniądze. Jeśli świadczenie wpłynie na konto i zostanie zajęte, wtedy zwróćmy się do komornika o jego zwrot - wykazując, że jest wypłacane na dziecko.
A czy alimenty, jakie dostaję na dziecko, będą wliczane do obliczania dochodu?
Tak. Ale świadczenie wychowawcze nie będzie liczone do dochodu przy ustalaniu praw do świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego.
Mamy jedno dziecko. Wyliczyliśmy, że teraz świadczenie nam się nie należy. Ale jestem w ciąży. Czy jak urodzę drugie dziecko - a wtedy dochód na osobę w naszej rodzinie spadnie poniżej 800 zł - dostaniemy pieniądze na dwoje dzieci, czy nie?
Tak, do ukończenia przez nie 18. roku życia.