Patopraca w Polsce: żebranie o umowę, głodowe stawki, mobbing, wyzysk, upokarzanie... Młodzi mają dość!

Czytaj dalej
Fot. Ketut Subiyanto / Pexels.com
Małgorzata Oberlan

Patopraca w Polsce: żebranie o umowę, głodowe stawki, mobbing, wyzysk, upokarzanie... Młodzi mają dość!

Małgorzata Oberlan

Praca na czarno, żebranie o umowę, głodowe stawki, mobbing, wyzysk, upokarzanie - na to wszystko skarżą się teraz młodzi, palcem wskazując szczególnie na gastronomię. Patopraca nieobca jest nawet tym lokalom, które stroją się w szaty etycznie odpowiedzialnych np. za przyszłość całej planety...

Zobacz wideo: 500 Plus jednak bez waloryzacji? Takie są plany rządu.

Patopraca to powszechne zjawisko w Polsce

Patopraca – ten termin w młodzieżowym slangu znany jest nie od dziś. Oznacza pracę na czarno albo na umowach śmieciowych (bez przywilejów etatowych), słabo płatną, z patologiami dodatkowymi, takimi jak mobbing, dyskryminacja etc. Ofiarami patopracy najczęściej są osoby z najmłodszego pokolenia Polaków (18–24 lata), ale nie brakuje też osób starszych. Branżą, która krzywdzi najbardziej, jest gastronomia. To tutaj przed pandemią, ale i w jej trakcie, najczęściej wykorzystuje się młodzież jako tanią siłę roboczą.

Opisy patopracy na przełomie kwietnia i maja rozgrzały polski Internet. Seria „patopracodawcy”, opublikowana przez instagramerkę @basnictvi w formie InstaStories to zbiór nadesłanych do niej przez dziesiątki użytkowniczek i użytkowników przykładów pracy w fatalnych warunkach, bez prawidłowych umów i za szokująco niskie stawki. Wyłania się z nich obraz pracodawcy, „Janusza biznesu”, w najgorszym jego wydaniu, wyzyskującego, manipulującego i oszukującego swoich pracowników na każdym kroku. Być może to obraz przejaskrawiony, ale nie wziął się znikąd.

O tym mówią młodzi: „Na czarno, za grosze”

Oto przykłady tego, czego doświadczyli młodzi, szczególnie w gastronomii i zrelacjonowali istagramerce (cytujemy dosłownie): „Każde wyjście do toalety trzeba było zapisywać i minuty odliczały się od czasu pracy”. „Brak umowy przez 3 miesiące jak tam pracowałam, chyba trzeba było na nią zasłużyć”. „Szef był znany z tego, że się nie nadaje do tej roboty i pod byle powodem krzyczy na ludzi i doprowadza do płaczu”. „Za te 7 zł na kilkunastogodzinnych zmianach żądali ciągłej aktywności, jak nie było klientów to mycia ścian czy nawet listw przypodłogowych.”

Doświadczenia młodych ludzi wskazują też na to, że szczególnie w mniejszych lokalach gastronomicznych rzucani są na głęboką wodę. Mają pracować tanio, dużo (zmiany trwające po kilkanaście godzin w weekendy nie są rzadkością) i koniecznie na kilku frontach. Pracodawcy nazywają to „elastycznością”. Chodzi o to, by jeden pracownik obsługiwał klientów, sprzątał salę, przyjmował zamówienia telefoniczne i online, a najlepiej jeszcze pomagał w kuchni.

Zapłata za pracę? Zwykłe „dziękuję” za pracę ponad normę? Na to nie ma co liczyć według skarżących się. [cyt]„Mobbing, straszenie sądami. A jak odchodzisz, to mówią, że oni dali ci wszystko, otworzyli przed tobą pełno drzwi, a ty jesteś nic nie warta i tak im się odpłacasz” - opisuje rozżalona internautka. Inna wspomina: „po tym, jak odeszłam, szefowa przez 3 tygodnie nie odbierała ode mnie telefonów, nie chciała dać zaległej wypłaty. W końcu i tak dała mniej niż się należało”.

[/cyt]

Takie ekologiczne i etyczne... Tylko nie dla pracowników

Skargi na patologiczne warunki pracy dotyczą nie tylko barów szybkiej obsługi, małej gastronomii czy średnio znanych restauracji. Nie, młodzi opisują też lokale znane, markowe; w Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Łodzi, Trójmieście. Na cenzurowanym znalazły się nawet te, które promują się jako ekologiczne, społecznie odpowiedzialne, etyczne biznesowo czy nawet biorące na siebie odpowiedzialność za los całej planety.

Beata Maciejewska, posłanka Lewicy z Gdańska, przy okazji 1 maja ujawniła, że na jej sejmowe konto wpływają listy od byłych pracowników trójmiejskich wege restauracji i innych „etycznych” biznesów. Oto niektóre z nich: „Miałam ciężkie doświadczenia w pracy w jednej z wegańskich knajp w Trójmieście. Założenie było takie, że miałam pracować na pół etatu. Jednak po zatrudnieniu szefowa prawie codziennie pisała do mnie (z pytaniem - red.), czy mogę być w pracy. Już po pierwszym dniu zostałam sama jako jedyna kelnerka. Był weekend, więc było bardzo duże obłożenie. Musiałam obsługiwać salę, przygotowywać napoje (herbatki, szejki), przyjmować zamówienia online i być na zmywaku, co było razem praktycznie niemożliwe do ogarnięcia. Działo się tak w każdy weekend, chociaż za każdym razem obiecywano mi kogoś do pomocy. Ciągłe kłótnie szefa z szefową, bycie samej po 10-11 godzin na zmianie, brak umowy o pracę (...)”.

Według gdańskiej posłanki, wzmocnienia wymaga Państwowa Inspekcja Pracy, bo wobec patopracy młodzieży jest bezsilna. Powinna zyskać szersze uprawnienia dotyczące kontroli umów śmieciowych i zostać dofinansowana.

Pani Kasia i Pan Kurczak. 4 lata walki o wypłatę!

Historia pani Kasi z Torunia to wręcz modelowy przykład patopracy. A także obraz bezsilności państwa wobec krzywdy młodego pracownika. Historię pani Kasi opisaliśmy w artykule „Piekła kurczaki w Toruniu. Od 4 lat walczy wypłatę” w połowie kwietnia 2021 roku.

Wówczas przedsiębiorca, nazwany przez nas „Panem Kurczakiem”, dostał ostatnią szansę: albo zgodnie z wyrokiem sądowym zapłaci 24-latce zaległe pieniądze, albo wrócimy do tematu, nie kryjąc już jego personaliów i nazwy lokalu. Obiecał, że do końca kwietnia należność ureguluje, przekazem pocztowym. I tak się stało! Po majowym weekendzie pani Kasia odebrała wypłatę z odsetkami: dokładnie 812 zł. Po czterech latach...

Przypomnijmy pokrótce, o co chodzi w sprawie. Gdy pani Kasia miała 20 lat, poszła do pracy w bistro, które Pan Kurczak prowadził niedaleko centrum miasta (ten lokal sprzedał i obecnie kurczaki piecze na lewobrzeżu Torunia). Mężczyzna zatrudnił ją na czarno. Podobnie pracowały tu też wcześniej inne osoby.

- Co robiłam? Wszystko! Szef często zostawiał mnie samą w lokalu. Piekłam kurczaki, przygotowywałam surówki. Gotowałam zupy. Ponieważ nie mam przygotowania zawodowego do tego, szef przepisy podawał mi przez telefon. Poza tym obsługiwałam klientów, sprzątałam. Umowy o pracę nie mogłam się doprosić, więc odeszłam. Zostałam ukarana przez szefa brakiem wypłaty za październik. Ponieważ płacił mi najniższą stawkę godzinową, było to 624 zł – wspomina pani Kasia.

W sądzie pani Kasia uzyskała prawomocny nakaz zapłaty. Pan Kurczak wyroku jednak nie wykonał. Sprawą uporczywego łamania praw pracowniczych zajmowała się prokuratura. Należne pieniądze dla torunianki mieli natomiast odzyskać dwaj komornicy. Nic nie wskórali, ale za to wystawili młodziutkiej kobiecie rachunki za swoje koszty (ok. 100 zł).

Pan Kurczak tymczasem w pandemii rozwinął skrzydła – pieczonym kurczakom na wynos sprzyjała. Szacunek zyskał też, fundując obiady medykom walczącym z koronawirusem. Tylko wobec dawnej pracownicy wciąż był nie fair. Pomogły negocjacje naszej redakcji. Pieniądze przedsiębiorca nadał pani Kasi przekazem pocztowym. Tłumaczył nam, że nie robi przelewów, bo na kontach bankowych nic nie ma. Dlaczego? Bo pieniędzmi zaraz zainteresowaliby się komornicy. Podobno ma ich na karku z powodu błędów młodości – alimentów i lekkomyślnie pozaciąganych kredytów.

Kto ma pomóc młodym ludziom? „Nawet matka mówi, że trzeba wytrzymać”

Nadzieja na to, że odmrażająca się po pandemii gastronomia, a także hotelarstwo, usługi czy handel tak chętnie zatrudniające młodych ludzi nagle poprawią się, to nadzieja płonna. W ciągu roku nawet wspomagane finansowo przez państwo firmy poniosły duże straty. Teraz będą chciały je odrobić, więc trudno spodziewać się wyższych stawek i mniej nerwowego podejścia do personelu.

Kto i jak ma walczyć ze zjawiskiem patopracy?

Na państwo, czyli: inspekcję pracy, sądy, prokuraturę i komorników, młodzież specjalnie nie liczy. Zresztą, nikt nie uczy najmłodszych (18–24 lat), jakie dokładnie mają prawa na rynku pracy i jak mogą je egzekwować. Często nawet pokolenie rodziców, którego doświadczeniem młodości jest dziki kapitalizm lat 90. i bezrobocie, powstrzymuje młodych od działania.

- Przed pandemią pracowałam latem w bardzo znanej sieci kawiarni w Toruniu. Codziennie musiałam zostawać po godzinach. Codziennie byłam upokarzana przez kierowniczkę. Na „dzień dobry” dostałam brudny strój firmowy po poprzedniej pracownicy ze słowami „Prać chyba potrafisz”. Umowę wyżebrałam, wypłatę za dwa miesiące harówki też. Kiedy skarżyłam się w domu na to wszystko, słyszałam od matki, że „każdy młody płaci frycowe i trzeba to wytrzymać”. Ja nie chcę. Myślę o emigracji – podsumowuje Martyna, 22-letnia studentka romanistyki.

Małgorzata Oberlan

Komentarze

20
Komentowanie artykułu dostępne jest tylko dla zalogowanych użytkowników, którzy mają do niego dostęp.
Zaloguj się

Man

I to świadczy o słabym państwie z kartonu. Pracodawca który nie przestrzega prawa powinien dostawać drakońskie kary. Kontrola jest bardzo prosta. PiP wchodzi do restauracji i sprawdza umowy. Za każdy brak 10 tysięcy zł kary. Jednego wieczora są w stanie sprawdzić kilkanaście restauracji

zuziabizon66

Pańszczyzna NIGDY się nie skończyła... Wciąż pokutuje przekonanie, że lydzie to bydło i tak trzeba ich traktować.. W polandeszu, respektowanie czy nawet wprowadzanie jakichkolwiek uregulowań w prawie pracy, było pozorne, nijkie,niechętnie wdrażane.. Tu się nigdy nic nie zmieni..

Man

A po co jest inspekcja pracy. Dlaczego nic nie robią ? Umowa musi być podpisana przed podjęciem pracy. Czas pracy musi być rejestrowany. Niech urzędasy się wezmą za robotę i kontrolę.

b0rg

Nie tylko młodzi, starsi też mają takie problemy, jako konwojent wciąż zmagam się z najniższą krajową plus zlecenie za nadgodziny, bez nadgodzin bym nie przeżył, tak jest w trzech największych firmach, czyli Solid, Impel i CHL, złodziejstwo w białych rękawiczkach.

scamedicover

Pato pracy to również UBER i BOLT tam to dopiero patologia i wyzysk

beatavirtual

mlodzi ludzie sa roszczeniowi , a starzy wyjadacze kiedys mlodzi wykorzystuja ich nadmiar , robiac co chca i traktujac ich jak nie ty to nastepny , kontroli nie ma a internetowe trolle maja takze ciezkie upska i robic sie nie chce , niech ida do sklepoow, magazynow podzwigaja troche , zaczna szanowac i prace i innych na razie pokolenie mlodych cwaniaczkow istarych wyjadaczy

bertson1985

Po pierwsze panie Zbigniewie, gdyby nie "biurowi", pan i panu podobni "fizyczni" nie mieliby pracy. Po drugie, takie dziedziny jak inżynieria produkcji, architektura, księgowość, programowanie, geodezja, prawo, projektowanie maszyn itp. wymagają lat nauki i drugie tyle praktyki do opanowania. Trzeba być specjalistą aby być w stanie zaprojektować instalację wod. - kan. czy CO w budynku mieszkalnym. I za to panie Zbigniewie trzeba zapłacić. Widzi pan, każdy inżynier, czy magister nie będzie miał najmniejszych problemów aby ogarnąć czynności na przysłowiowej
"taśmie", jednak "taśmowy" inżynierem, czy magistrem raczej nie zostanie.

Z drugiej strony można pracować fizycznie i zarabiać bardzo dużo np. jako spawacz, operator ciężkiego sprzętu, instalator. Ale to również są specjaliści, a tacy jak już wspomniałem są w cenie.

Chorą byłaby sytuacja, w której byle łopatujący robotnik, czy sezonowy zbieracz owoców zarabiał tyle samo co chirurg, czy architekt.

Zbigniew Rusek

W ogóle to dzień pracy powinien trwać nie 8 godzin, ale 6 (8-godzinny ma już przeszło 100-letnią historię), a wynagrodzenia trzeba nie podnosić, ale REGULOWAĆ, czyli doprowadzić do właściwej proporcji pomiędzy zawodami, a tej nie ma. Rażąco wysoko zarabiają pracownicy biurowi, chociaż z ich "pracy" nie ma żadnego pożytku (potem nie mają co zrobić z nadwyżka pieniędzy, więc kupują auta na potęgę i mieszkania na lokatę, co nakręca spirale deweloperom i Kraków staje się miastem nie do życia) a jednocześnie zbyt mało się płaci za pracę fizyczną. Najniżej płatna powinna być praca pseudoumysłowa (czyli biurowa) a nie fizyczna. W wielu biurowcach powinno się wręcz kilkakrotnie obniżyć zarobki.

slodkie-zycie

Każdy medal ma dwie strony. Bardzo często jest tak, że zatrudniany jest młody człowiek, który wie, że na początku dostanie niską stawkę ponieważ nie posiada żadnej wiedzy, doświadczenia i godzi się na to. Często przychodzi do pracy po całonocnej balandze (młodość ma swoje prawa) i nie można na nim polegać w sytuacji awaryjnej. On w zasadzie powinien płacić za możliwość nauczenia się fachu a tymczasem już po krótkim czasie chciałby stawkę taką jaką mają starzy, doświadczeni, solidni i lojalni pracownicy! Po krótkim czasie strasznie oburzony, że zarabia mniej od starszych współpracowników, zamiast się wykazać, pokazać chęć do pracy i nauki zaczyna olewać pracę, pojawiają się teksty typu "jaka płaca taka praca" i albo po prostu rzuca robotę nie dając sobie szansy na rozwój albo jest zwalniany bo nie potrzeba nam pasożytów i roszczeniowych nieudaczników!
Takich młodych w sezonie pojawia się wielu i teksty typu jadę za granicę bo za grosze nie będę robił są na porządku dziennym. Tyle, że za granicą też nikt nie potrzebuje leni i nierobów i w efekcie chodzą od firmy do firmy nie wyciągając wniosków i nie zmieniając nastawienia a czas leci... Później mając 30-40 lat nadal nie mają żadnego fachu i stałego zatrudnienia a ich poziom roszczeniowości stale rośnie!

iatf

Zdajcie sobie sprawę, że jak długo będzie trwała w Polsce w praktyce niekontrolowana imigracja,. tak długo będziecie takimi wyrobnikami. Czemu pracodawca miałby o was zabiegać, oferować dobre warunki itd. skoro on podchodzi do sprawy na zasadzie: "jak coś nie pasi, to Ukraińca se sprowadzę"?

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2025 Polska Press Sp. z o.o.

Dokonywanie zwielokrotnień w celu eksploracji tekstu i danych, w tym systematyczne pobieranie treści, danych lub informacji z niniejszej strony internetowej, w tym ze znajdujących się na niej publikacji, przy użyciu oprogramowania lub innego zautomatyzowanego systemu („screen scraping”/„web scraping”) lub w inny sposób, w szczególności do szkolenia systemów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji (AI), bez wyraźnej zgody Polska Press Sp. z o.o. w Warszawie jest niedozwolone. Zastrzeżenie to nie ma zastosowania do sytuacji, w których treści, dane lub informacje są wykorzystywane w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe. Szczegółowe informacje na temat zastrzeżenia dostępne są tutaj.