Pionierskie działania w walce ze smogiem
Dotacje dla mieszkańców chcących wymienić stare piece węglowe na bardziej ekologiczne źródła ogrzewania, kontrole domowych palenisk pod kątem spalania w nich odpadów, budowa Lamusowni, sortowni śmieci, spalarni i inne inwestycje prośrodowiskowe, a także prowadzona na szeroką skalę edukacja ekologiczna – od rodzinnych pikników, poprzez Tydzień Mobilności i Dni Ziemi, aż po szkolne konkursy na zbiórkę makulatury, wycieczki edukacyjne na składowisko Barycz, akcje „Tak dla czystego powietrza!”...
Wymieniać tak można długo, a to tylko niektóre z działań na rzecz ochrony środowiska, jakie od lat prowadzi gmina Kraków. – W porównaniu do innych polskich miast jesteśmy w tej dziedzinie liderem, a wiele naszych działań proekologicznych ma charakter pionierski – podkreśla Ewa Olszowska-Dej, dyrektor Wydziału Kształtowania Środowiska w Urzędzie Miasta Krakowa.
Do takich pionierskich działań należy choćby Program Ograniczania Niskiej Emisji (tzw. PONE), czyli program dopłat dla mieszkańców chcących wymienić swe stare piece węglowe. Dziś takie programy ma wiele gmin w Polsce, ale Kraków był pierwszy – zaczął realizować PONE już w 1995 roku. Do innych przykładów takich pionierskich działań należą choćby: podpisanie porozumienia z dostawcami mediów (gazu, prądu, ciepła) celem usprawnienia realizacji PONE czy też stworzenie Lokalnego Programu Osłonowego dla wsparcia uboższych mieszkańców, którzy zlikwidowali swoje piece i potrzebują dopłat do rachunków za nowe ogrzewanie.
Kraków jest również pierwszym miastem w Polsce, w którym wprowadzony będzie zakaz palenia węglem. Za uchwaleniem tych przepisów przez Sejmik Województwa Małopolskiego intensywnie lobbowały władze Krakowa. Zakaz ma wejść w życie we wrześniu 2019 r. Choć wiele innych polskich miast też ma problem ze smogiem, to jednak żadne dotąd nie zdecydowało się na wprowadzenie takich regulacji.
Jednym z najważniejszych działań proekologicznych w stolicy Małopolski jest wspomniany PONE. Zainteresowanie mieszkańców tym programem wciąż rośnie. Przykładowo w 2015 roku do magistrackiego Wydziału Kształtowania Środowiska wpłynęło 2396 wniosków o dotacje do wymiany pieca, a w tym roku już ok. 4,5 tys. – PONE cieszy się rosnącym powodzeniem m.in. ze względu na wprowadzone przez nas udogodnienia, jak np. uproszczenie procedury składania wniosków, a także dzięki stale prowadzonym akcjom promocyjnym: „Tak dla czystego powietrza!”, „Akcja parafia”, „Piec gazowy może być darmowy” itd. – wymienia Jolanta Zając z Wydziału Kształtowania Środowiska.
Te akcje promocyjne nie ograniczają się jednak tylko do zachęcania mieszkańców do wymiany pieców. Gmina stawia na dużo szerszą edukację ekologiczną, od lat organizując różne kampanie, pikniki, festiwale i inne imprezy. Za przykład mogą tu posłużyć coroczne obchody Dni Ziemi i wieńcząca je Krakowska Wystawa Ekologiczna, podczas której miejskie spółki i organizacje pozarządowe prezentują swoje ekologiczne inwestycje oraz działania edukacyjne. Co roku na Dni Ziemi prowadzona jest również zbiórka surowców wtórnych – w zamian za nie mieszkańcy otrzymują sadzonki kwiatów i krzewów.
Zbiórka makulatury, szkła, plastiku, puszek itp. to również jeden z głównych elementów Krakowskiego Festiwalu Recyklingu, który miasto organizowało od 2003 roku, by promować segregację odpadów. Od początku trwania tej imprezy aż do jej ostatniej edycji w 2015 r. zebrano prawie 500 ton surowców wtórnych!
Wśród licznych akcji edukacyjnych gminy trzeba też wymienić np. coroczny udział w Europejskim Tygodniu Zrównoważonego Transportu, rodzinne pikniki ekologiczne, eko-konkursy dla dzieci, wydawanie broszur informacyjnych dotyczących ochrony przyrody, pielęgnacji zieleni, ochrony wód itd. – Przedsięwzięcia te są kierowane do szerokiego grona mieszkańców Krakowa, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży – podsumowuje Jolanta Zając.
Za swe działania w zakresie ochrony środowiska i edukacji ekologicznej gmina Kraków już dwukrotnie była nagradzana tytułem ekoLIDERA w konkursie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie – w 2014 i 2015 roku.
Ewa Olszowska-Dej, dyrektor Wydziału Kształtowania Środowiska w Urzędzie Miasta Krakowa:
Problem ze smogiem ma nie tylko Kraków, ale również wiele innych dużych aglomeracji miejskich w naszym kraju. Muszę jednak powiedzieć – bez fałszywej skromności – że nasza gmina jest liderem w ilości podejmowanych działań dla poprawy jakości powietrza. Dowodem na to są nagrody przyznane nam przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Kolejny dowód to fakt, że wiele innych miast, chcących podjąć walkę ze smogiem, właśnie do nas zwraca się z prośbą o rady, bo mamy w tej dziedzinie doświadczenie.
Podam jeszcze jeden przykład pokazujący, że zasługujemy na miano ekoLIDERA. Ostatnio w Krakowie odbyła się druga edycja Smogathonu – 24-godzinnego maratonu, podczas którego inżynierowie, naukowcy, studenci i przedsiębiorcy szukali technologicznych rozwiązań dla zanieczyszczonego powietrza i wymyślali projekty, które pomogą w zwalczaniu smogu. Otóż organizatorzy Smogathonu zamierzają stworzyć w Krakowie centrum walki ze smogiem – właśnie z uwagi na nasze doświadczenia w tej dziedzinie oraz dlatego, że doceniają liczne działania, jakie gmina podejmuje dla poprawy jakości powietrza.
Działania edukacyjne związane z organizacją imprez edukacyjnych: „Dni Ziemi”, „Krakowski Festiwal Recyklingu” – 2013
* Koszt projektu: 449 277,72 zł
* Dofinansowanie z WFOŚiGW w Krakowie: 31 680,00 zł
Działania edukacyjne związane z organizacją imprez edukacyjnych: „Dni Ziemi” – 2014
* Koszt projektu: 233 616,63 zł
* Dofinansowanie z WFOŚiGW w Krakowie: 49 938,00 zł
Działania z zakresu ochrony powietrza: Program Ograniczania Niskiej Emisji – 2014
* Koszt projektu: 14 034 283,00 zł
