Polak ufa żonie, Polka - mężowi. Niemiec z nadzieją patrzy na władzę

Maciej Czerniak

Tak jak Niemcy i Szwajcarzy nadzieję pokładamy w bliskich, Ale inaczej niż nasi zachodni sąsiedzi życzymy sobie też więcej pieniędzy i nie ufamy politykom. Sprawdził prof. Paweł Izdebski z UKW.

Jak daleko nam w pozytywnym myśleniu do Szwajcarów? A może jak blisko? Bydgoski uniwersytet jako jedyny w Polsce bierze udział w europejskim programie badającym poziom nadziei wśród Europejczyków. Właśnie zakończone zostało badanie ankietowe w projekcie „Hope Barometer 2015” (ang. barometr nadziei). Przez dwa tygodnie na przełomie listopada i grudnia na pytania o to, czym jest nadzieja, i czy ją mamy, odpowiedziało 536 Polaków, 1299 respondentów z Niemiec i 9100 mieszkańców Szwajcarii.

Ze wstępnych wyników badania wynika, że najważniejszym źródłem nadziei na przyszły rok dla Polaków są najbliżsi: mąż, żona, sami dla siebie, a także rodzice, przyjaciele i dzieci. - Nie pokładamy nadziei w żadnej mierze w politykach, rządzie, biznesmenach i menadżerach. Najmniej nadziei spodziewamy się jednak od osób z sektora bankowego, finansistów i ubezpieczycieli - wyjaśnia dr hab. Paweł Izdebski, szef Zakładu Psychologii Ogólnej i Psychologii Zdrowia na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, który wspólnie z prof. Elżbietą Kasprzak prowadzi projekt „Hope Barometer 2015”.

„Respondenci ze Szwajcarii i Niemiec także wskazują na współmałżonków i siebie samych jako dwa najważniejsze źródła nadziei oraz w dalszych wskazaniach na przyjaciół, rodziców i dziadków” - czytamy w raporcie z badania. „Różnica dotyczy dwóch źródeł nadziei. Pierwsza z nich to wskazanie przez Polaków Boga jako ważniejsze źródło niż uczynili to Szwajcarzy i Niemcy.”

Druga to stosunek do władzy.

- Polacy zawiedzeni polityką oraz nieokrzepłą demokracją nie oczekują nadziei od tej grupy decydentów - wyjaśnia Izdebski

.

Jest jeszcze jedna istotna różnica. Ale dotyczy ona już nie nadziei jako takiej, a życzeń. - Ani dla Niemców, ani dla Szwajcarów pieniądze nie są wartością samą w sobie. Nasi zachodni sąsiedzi nie życzą sobie ich nawzajem. U nas wciąż jest inaczej -mówi psycholog. - Potwierdza się wniosek i nie jest to jakieś odkrycie - że najbardziej ufamy bliskim. Zmiany społeczne, polityka, gospodarka nie mają tu większego znaczenia. We Francji podobne badania były robione krótko przed ostatnimi zamachami. Ankietę zamieściła na swoich łamach jedna z gazet. Po zamachach, które wstrząsnęły krajem, ludzie właściwie nie wzięli udziału w badaniu.

Ankietę z cyklu „Hope” jako pierwsi rozpoczęli właśnie Szwajcarzy sześć lat temu. Projektem zajmują się naukowcy dr Andreas Kraft i Andreas M. Walker z uniwersytetów Saint Galen i w Bazylei. - Mam kontakty z uczelnią Saint Galeni, tam właśnie po raz pierwszy usłyszałem o ankiecie. Postanowiliśmy przystąpić do projektu. Chcemy badanie powtórzyć w listopadzie przyszłego roku. Wtedy będziemy mieli skalę porównawczą na gruncie polskim.

To jedyne tego rodzaju badanie w krajach Unii Europejskiej (tu wyjątek stanowi tylko Szwajcaria). Pytania są formułowane po angielsku, niemiecku, czesku, francusku i po polsku. Odpowiadali na nie tylko internauci, bo pytania były dostępne w sieci.

- Nie jest przypadkiem, że badanie zostało przeprowadzone przed końcem roku - zaznacza prof. Izdebski. - Czas przed świętami, oczekiwanie początku nowego roku sprzyja podsumowaniom, refleksji jakie nadzieje wiążemy z przyszłością - wyjaśnia prof. Izdebski.

Seks i religia daleko w nadziejach Polaków	Pieniądze i niesienie pomocy innym
W badaniu „Hope Barometer 2015” wzięło udział 10 935 osób. Wśród nich 536 Polaków. Ich oczekiwania przyjemności z zabawy i seksu oraz romantycznych uniesień były na 17 miejscu w rankingu. Ostatnie zajęły, życzenia przeżyć duchowych i religijnych. Niemcy i Szwajcarzy, podobnie jak Polacy, w najmniejszym stopniu życzą sobie tych doświadczeń.	Z raportu „HB 2015”: „Niemcy, Szwajcarzy” nie pragną w nadchodzącym roku ani więcej pieniędzy, ani świadczenia pomocy innym ludziom. Te dwa wskazania wśród respondentów z Polski zajmują istotnie wyższe pozycje”.

Polacy od lat znajdowali się w ogonie narodów europejskich, które socjologowie i psychologowie brali pod lupę badając nastroje społeczne, poziom zadowolenia i status życia. Ale z „Diagnozy społecznej 2015” opublikowanej ostatnio przez prof. Janusza Czapińskiego wynika, że jest lepiej. Respondenci w tym konkretnym badaniu deklarują, że żyje im się lepiej. A ponad 83,5 proc. Polaków mówi o sobie jako o dosyć lub bardzo szczęśliwych ludziach. To oczywiście statystyka, ale pokazuje, jak zaznaczają autorzy „Diagnozy” pewien trend.

- Sam nie prowadziłem podobnych badań - mówi Izdebski. Wspomina jednak, że rola nadziei w mechanizmach psychologicznych zawsze pozostawała w kręgu jego zainteresowań. Jeszcze w połowie lat 90. bydgoski naukowiec rozpoczął wyjątkowy projekt pomiaru nadziei w... przysłowiach.

- Zajmowałem się psychoonkologią badawczą. Badałem, co się dzieje z ludźmi zmagającymi się często z nieuleczalną chorobą - wyjaśnia Izdebski.

Skąd pomysł na pomiar za pomocą przysłów? Użycie takiego „metaforycznego” narzędzia badawczego było konieczne ze względu na osoby, które brały udział w badaniu. Naukowcy nie mogli wprost pytać ludzi chorujących na raka o to, jak oceniają swoje życie.

- Zebraliśmy pulę przysłów i ludzie oceniali, jak się do nich ustosunkowują - tłumaczy Izdebski. - Z tamtych badań zapamiętałem między innymi to, że nadzieja jest jedną z najsilniejszych motywacji do życia. Rozmawiałem z ludźmi, którzy byli dzień, dwa dni przed śmiercią. I zawsze coś im tam kołatało, że jednak jest jakaś szansa na wyjście z choroby. Takie myśli towarzyszą ludziom nawet wtedy, kiedy wydaje się, że traci się już wszystko. Projekt był ciekawy, ale koniec końców został przerwany. Test, który wtedy opracowaliśmy niedostatecznie spełniał wymogi psychometryczne.