Prof. Ryszard Tadeusiewicz: Polscy chemicy przyczynili się do lądowania na Księżycu
W kolejnych piątkowych numerach gazet przedstawiam felietony prezentujące polskich imigrantów w USA, którzy swoim talentem i pracowitością wnieśli znaczący wkład do osiągnięć Stanów Zjednoczonych na różnych polach. Piszę o sukcesach polskich imigrantów na gruncie techniki, bo na tym się znam, ale jestem pewien, że można by było wymienić wielu polskich imigrantów naukowców, którzy wzbogacili amerykańską naukę (na przykład matematyk lwowski Stanisław Ulam), polskich lekarzy imigrantów, przyczyniających się do rozwoju amerykańskiej medycyny, polskich imigrantów humanistów, mających wpływ na wzbogacenie wielowymiarowej kultury amerykańskiej i innych.
Za każdym razem nawiązuję do haseł głoszonych przez prezydenta Trumpa, który podkreśla, że imigrantów trzeba relegować z USA. Także polskich! Te hasła mnie oburzają i przeciwko nim występuję pisząc te teksty.
Kilku czytelników tych moich felietonów zarzuciło mi, że prezydent Trump nie wzywa do relegowania tych imigrantów, którzy osiągnęli sukcesy i mają osiągnięcia – tylko tych bez dorobku. Ale mnie chodzi właśnie o to, że wszyscy ci wspaniali nasi Rodacy gdy przybyli do USA w roli imigrantów jeszcze tych sukcesów nie mieli. Zdobyli je potem swoją wiedzą, talentem i pracowitością – ale gdyby trafili na ten obecny okres skłonności do relegowania za samo to, że są imigrantami, to by zostali z USA usunięci zanim by zdobyli tę pozycję, która im teraz gwarantuje nietykalność.
Będę więc pokazywał sylwetki polskich imigrantów w USA, którzy coś ważnego osiągnęli i za każdym razem będę pytał: Czy ich także należało relegować?
Dzisiaj chcę przedstawić sylwetki dwóch polskich chemików (imigrantów!), którzy przyczynili się ogromnego sukcesu USA, jakim było lądowanie na Księżycu misji Apollo 11 w dniu 16.07.1969.
Pierwszym był Werner Ryszard Kirchner, chemik urodzony w Opolu, ale wykształcony już na emigracji (walczył jako pilot myśliwca w Anglii i po wojnie nie wrócił do kraju) w Imperial College of Science oraz w MIT. Był specjalistą od paliw rakietowych i to on dobrał skład chemiczny paliwa dla wszystkich lądowników księżycowych. Paliwa, które znakomicie spełniło swoje zadanie nawet w nietypowej sytuacji, kiedy podczas dramatycznego lotu Apollo 13 napęd lądownika księżycowego musiał skierować cały uszkodzony pojazd Apollo w kierunku Ziemi i ustawić go odpowiednio podczas wchodzenia w atmosferę ziemską. Także i w tej nietypowej roli napęd lądownika spełnił wszystkie wymagania - między innymi dzięki recepturze paliwa opracowanej przez Kirchnera.
Zdobył on taką reputację, że powierzano mu potem zadania tworzenia paliwa dla innych misji kosmicznych!
Drugim Polakiem, który pracował przy programie Apollo 11 był Stanley Stanwyck-Stankiewicz, urodzony w Wilnie. Walczył w II Korpusie Polskim we Włoszech, potem wyjechał do USA gdzie ukończył studia i uzyskał stopień doktora z zakresu termodynamiki. W programie Apollo odpowiadał on za skład mieszanki oddechowej, którą oddychali astronauci podczas lotu na Księżyc. Warto wyjaśnić, że ściany modułu dowodzenia statku Apollo były cienkie, więc ciśnienie wewnątrz musiało być niskie, ale żeby przeżyć - załoga musiała oddychać mieszanką wzbogaconą w tlen. Jednak pierwsze próby wykazały, że tego tlenu było za dużo i podczas prób (na Ziemi) kabiny Apollo 1 wewnątrz wybuchł pożar w którym zginęli astronauci Virgil Grissom, Edward Higgins White i Roger Chaffee. Po tym tragicznym wypadku skład mieszanki oddechowej dla astronautów był przygotowywany właśnie za pomocą metody opracowanej przez Stanleya Stanwyck-Stankiewicza w ramach tak zwanej pętli chłodzącej. Metoda ta była stosowana potem w amerykańskich wahadłowcach kosmicznych.