Program 500 plus obniżył poziom nierówności dochodowych
Rozmowa z Ewą Leniart, wojewodą podkarpackim
Ile rodzin w województwie podkarpackim korzysta ze wsparcia 500+?
Ze wsparcia programu „Rodzina 500+” korzysta w naszym regionie blisko 152 tys. rodzin. Podsumowując realizację i funkcjonowanie programu Rodzina 500 plus na terenie województwa, można z pełnym przekonaniem stwierdzić, że program przyczynił się do znacznej poprawy sytuacji materialnej podkarpackich rodzin, zwłaszcza tych o niskich dochodach i wielodzietnych. Program został opracowany i wprowadzony przez obecny rząd jako jeden z podstawowych elementów polityki rodzinnej w naszym kraju. Przyświecają mu trzy główne cele: zwiększenie wskaźnika dzietności, inwestycja w kapitał ludzki, redukcja biedy wśród najmłodszych Polaków.
Ile pieniędzy z tego tytułu wypłacanych jest co miesiąc w naszym regionie?
Na świadczenia wychowawcze miesięcznie do rodzin wpływa ponad 122 mln zł.
Czy wprowadzane od 1 sierpnia zmiany (uszczelnienie) zasad wypłacania 500+ spowodują, że część rodzin nie uzyska prawa do tego świadczenia?
Główne zasady przyznawania świadczeń pozostają bez zmian. Program spełnia postawione przed nim cele - jest inwestycją w rodzinę, wyraźnie zredukował ubóstwo i przyczynił się do wzrostu urodzeń. W związku z napływającymi do MRPiPS sygnałami o pojawiających się przypadkach składania przez rodziców dziecka, którzy nie są małżeństwem, niezgodnych ze stanem faktycznym oświadczeń, że są osobami samotnie wychowującymi dziecko, przede wszystkim w celu wyłączenia drugiego z rodziców ze składu rodziny i jego dochodu, zaproponowano wprowadzenie dla osoby deklarującej samotne wychowywanie dziecka wymogu ustalenia alimentów na rzecz dziecka od drugiego rodzica. Aby skutecznie zapobiec zjawisku dopasowywania dochodu, zaproponowano wprowadzenie w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci regulacji, które wyłączą stosowanie przepisów dotyczących utraty i uzyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek jego rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, oraz dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, i w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą. Zaproponowano również wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą w przypadku ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, organ właściwy przyjmie, że dana osoba uzyskuje dochód miesięczny w wysokości ogłaszanej corocznie w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw rodziny. Minister ogłaszać będzie ten dochód na podstawie badań prowadzonych przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Kolejna zmiana to wprowadzenie przepisu szczególnego, wskazującego, że w przypadku wątpliwości co do spełnienia przez osobę otrzymującą świadczenie wychowawcze warunków uprawniających do tego świadczenia, w szczególności określonego w art. 1 ust. 3 ustawy, warunku zamieszkiwania w Polsce, organ właściwy będzie wzywał osobę otrzymującą świadczenie wychowawcze do osobistego złożenia, w wyznaczonym terminie, odpowiednich wyjaśnień potwierdzających spełnianie ww. warunków.
Czy są jakieś wyliczenia, ile rodzin może stracić prawo do świadczenia 500+?
Na chwilę obecną brak takich wyliczeń.
Na co rodziny wydają pieniądze z 500+?
Warto podkreślić, iż nie sprawdziły się obawy dotyczące marnotrawienia środków z programu Rodzina 500+. Zaledwie średnio 48 świadczeń miesięcznie przekazywanych jest w formie rzeczowej lub opłacania usług - w kontekście 247 tys. dzieci, na które te środki są pobierane, to margines. Przeprowadzone w PUW w Rzeszowie analizy, spotkania z rodzinami, przedstawicielami samorządów wykazują, że nastąpiła poprawa sytuacji finansowej rodzin w województwie podkarpackim. Wsparcie z Programu Rodzina 500 plus okazało się bardzo ważną częścią domowego budżetu rodziny, które daje poczucie bezpieczeństwa finansowego. Większość rodzin nie musi już obawiać się o bieżące, najpilniejsze wydatki, na które dotychczas brakowało funduszy. Rodzice deklarują, że dzięki programowi w pierwszej kolejności kupują dzieciom odzież, obuwie, mogą też wyjechać na wspólne rodzinne wakacje. Dla wielu ważna jest przede wszystkim edukacja swoich pociech, a jeszcze inni otrzymane wsparcie finansowe lokują na kontach oszczędnościowych, lokatach bądź wykupują polisę ubezpieczeniową dla dziecka.
Czy możemy mówić o efektach demograficznych programu w naszym województwie, a jeżeli tak, to o ile wzrosła liczba urodzeń?
Nastąpił wzrost liczby urodzeń na terenie naszego województwa. W roku 2015 liczba urodzeń żywych na obszarze województwa podkarpackiego wyniosła 19566 (są to dane na podstawie publikacji z dnia 22.12.2016 r. stanowiącej dopełnienie „Rocznika Statystycznego Województwa Podkarpackiego” w zakresie prezentacji danych statystycznych w układzie przestrzennym - „Województwo podkarpackie 2016. Podregiony, powiaty, gminy”). W roku 2016 liczba urodzeń na obszarze województwa podkarpackiego wyniosła 20262 (dane na podstawie komunikatu Głównego Urzędu Statystycznego Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy z dnia 23.03.2017 r.). Stanowi to wzrost urodzeń w naszym województwie o 3,6%.
Czy program 500+ ma wpływ na koniunkturę gospodarczą w regionie, czy z tego tytułu wzrósł znacząco popyt na dobra i usługi, a jeśli tak, to w jakich sektorach?
Wsparcie finansowe, jakie rodziny otrzymały w postaci świadczenia wychowawczego, niewątpliwie przyczyniło się do spadku ubóstwa wśród rodzin i dzieci. Wyniki pracy powołanego w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie zespołu kontrolno-analitycznego wykazały, że zmniejszyła się liczba rodzin korzystających ze świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (zarówno w skali kraju, jak i na terenie województwa podkarpackiego). Większość gmin z terenu województwa podkarpackiego odnotowała spadek liczby decyzji przyznających świadczenia pieniężne z pomocy społecznej (o około 20%), gdyż sytuacja ekonomiczna wielu osób do tej pory korzystających z tego systemu uległa polepszeniu. Większość rodzin nie musi już obawiać się o bieżące, najpilniejsze wydatki, na które dotychczas brakowało funduszy. Zauważyć również można korzystny wpływ programu na rynek pracy. Odnotowano spadek liczby osób bezrobotnych oraz zmniejszenie się stopy bezrobocia. Uruchomienie programu Rodzina 500 plus z pewnością przyczyniło się do podniesienia stopy życiowej rodzin, zwiększenia ich możliwości konsumpcyjnych, co z kolei przełożyło na ożywienie rynku pracy. Program podniósł standard życia osób pobierających świadczenie wychowawcze, obniżył poziom ubóstwa i nierówności dochodowych.