Renty na nowych zasadach. Ma być wygodniej dla ubezpieczonych

Czytaj dalej
Fot. Małgorzata Genca
Gabriela Bogaczyk

Renty na nowych zasadach. Ma być wygodniej dla ubezpieczonych

Gabriela Bogaczyk

O tym, jak wygląda dzisiaj system przyznawania rent i o planowanych zmianach, które czekają na ubezpieczonych rozmawiamy z Małgorzatą Korbą, rzeczniczką lubelskiego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Powiedzmy jasno, kto może się ubiegać o rentę?
Żeby otrzymać w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych rentę z tytułu niezdolności do pracy, trzeba spełnić łącznie trzy warunki. Po pierwsze, lekarz orzecznik musi stwierdzić u takiej osoby niezdolność do pracy. Mamy trzy stopnie niezdolności do pracy: częściowa, całkowita i całkowita z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Lekarz orzecznik oceniając niezdolność do pracy musi wziąć po uwagę łącznie wiele czynników: stan zdrowia, ogólny stan psychofizyczny, wiek, wykształcenie, doświadczenie zawodowe i możliwość przekwalifikowania zawodowego. Zaznaczmy, że niezdolność do pracy to co innego niż niepełnosprawność i co innego niż choroba, bierze się stąd wiele nieporozumień. Może zdarzyć się tak, że osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności nie będzie jednocześnie osobą niezdolną do pracy. Na przykład, grafik komputerowy, który od dzieciństwa porusza się na wózku inwalidzkim, może nie otrzymać orzeczenia o niezdolności do pracy ze względu na to, że może nadal wykonywać swój zawód.

Jakie są jeszcze warunki otrzymania renty?
Po drugie, osoba, która ubiega się o rentę, musi mieć odpowiedni staż ubezpieczeniowy zależny od tego, w jakim wieku powstała niezdolność do pracy. Chodzi o to, że musi mieć przepracowany konkretny okres, by uzyskać prawo do renty. Np. jeżeli niezdolność do pracy po-wstała przed 20. rokiem życia, to okresy składkowe i nieskładkowe muszą wynosić co najmniej jeden rok. Natomiast trzecim warunkiem jest to, by niezdolność do pracy po-wstała w trakcie okresu składkowego, np. zatrudnienia lub w trakcie okresu nieskładkowego, np. pobierania zasiłku chorobowego albo maksymalnie w ciągu 18 miesięcy po ich ustaniu.

Czy osoba, która nie otrzymała renty, ma szansę odwołać się od decyzji ZUS?
W 2016 roku sądy w Polsce rozstrzygnęły ponad 18 tysięcy odwołań w sprawach rent z ZUS, związanych z tym, że wnioskujący nie zgadzali się z treścią orzeczeń o niezdolności do pracy albo z ich brakiem. 4,8 tys. z nich zakończyło się na korzyść osób ubezpieczonych. Jest to ok. 26 proc. wszystkich odwołań, które trafiły do sądu.

Ile osób uprawnionych do renty jest na terenie woj. lubelskiego?
Na koniec 2016 roku na Lubelsz-czyźnie było ok. 57 tysięcy osób, które pobierały rentę z ZUS z tytułu niezdolności do pracy. Łączny koszt ich świadczeń w całym 2016 roku wyniósł nieco ponad miliard złotych. Najwięcej osób ma prawo do renty z orzeczeniem o częściowej niezdolności do pracy. Średnia renta w naszym regionie wynosiła ok. 1480 zł brutto.

Kto przyznaje teraz renty?
ZUS jest największym ubezpieczycielem, ale prawo do przyznawania rent mają również KRUS, MON, MSW. Oprócz tego jest jeszcze osobny system do orzekania o niepełnosprawności, czyli miejskie, powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Ich orzeczenia nie dają prawa do renty, ale służą do uzyskania innych świadczeń, np. karty parkingowej czy zasiłku pielęgnacyjnego z pomocy społecznej.

Czy ubezpieczony nie gubi się w tym gąszczu formularzy?
Rzeczywiście, system jest rozproszony i niejednolity. Orzeczenia wydane przez jedną instytucję nie przekładają się na uprawnienia w innej. Z tego względu z inicjatywy premier Beaty Szydło powstał specjalny zespół, który do końca marca przyszłego roku ma opracować projekt ustawy, która ma zintegrować rozproszone do tej pory systemy. Krótko mówiąc, chodzi o uproszczenie. Idea jest taka, by ten skomplikowany system był bardziej zrozumiały dla Polaków, bo w tym momencie jest kompletnie niejasny. Zmiany będą wprowadzone po to, aby osoba, która ubiega się o uprawnienia rentowe czy związane z niepełnosprawnością, mogła przejść jedno badanie, dostarczyć jeden komplet dokumentów, dostać jedno orzeczenie do ubiegania się o uprawnienia. Na czele tego zespołu stoi prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS. Jeszcze w czerwcu ma powstać raport, w którym będzie zawarta diagnoza obecnych systemów i problemów, jakie dzisiaj występują. Natomiast kolejne miesiące będą przeznaczone na pracę nad rozwiązaniami i założeniami ustawy.

Czy osoba na rencie może dorabiać?
Oczywiście, że tak. Renta nie oznacza zakazu pracy. Żadna ustawa nie zabrania pracować osobom z orzeczeniem o niezdolności do pracy, chociaż niektórym tak się wydaje. Dostajemy czasem donosy od tzw. życzliwych sąsiadów albo członków rodziny, że osoba, która pobiera rentę, wykonuje pracę. Zaznaczmy, że ona może wykonywać pracę, ale dotyczą jej pewne ograniczenia w uzyskiwaniu przychodu. Taka osoba może bez obaw zarabiać do wysokości 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia krajowego. Po przekroczeniu tej kwoty następuje odpowiednie zmniejszenie wysokości renty, a po przekroczeniu 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia - zawiesza się wypłatę renty za miesiące, w których nastąpiło przekroczenie limitu.

Czy w związku z obniżeniem wieku emerytalnego, renta może być wyższa od emerytury?
Wysokość renty zależy od tego, ile dana osoba zarabiała przed przyznaniem renty oraz jak długo pra-cowała. Im dłużej pracowała, tym wyższa będzie renta. Dlatego trudno mówić tutaj o jakiejś zasadzie ogólnej, bo zawsze wysokość renty albo emerytury ustalamy dla konkretnej osoby. Ale może się tak zdarzyć, że renta będzie wyższa od emerytury. Na przykład, gdy ktoś przez całe swoje życie przepracował 3 lata, w związku z czym jego emerytura będzie bardzo niska, adekwatna do tego, co sobie ubezpieczony wypracował przez całą aktywność zawodową. Natomiast minimalna renta z tytułu niezdolności do pracy wynosi obecnie 750 złotych brutto. Są również renty w wysokości ponad 5 tysięcy. Chociaż większość osób mieści się w przedziale od 750 do 1400 złotych brutto. Dla każdej osoby renta ustalana jest indywidualnie.

Co to jest świadczenie rehabilitacyjne?
To świadczenie dla osób objętych ubezpieczeniem chorobowym, które wyczerpały już maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego. Jeśli choroba się przedłuża, a lekarz stwierdzi, że dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, ZUS może przyznać świadczenie rehabilitacyjne. O tym, czy jest taka potrzeba, decyduje lekarz orzecznik. Świadczenie rehabilitacyjne można otrzymać maksymalnie na 12 miesięcy. Średnia wysokość świadczenia rehabilitacyjnego w kraju wynosiła pod koniec ubiegłego roku około 1568 złotych miesięcznie. W ubiegłym roku w województwie lubelskim z tego typu świadczeń skorzystało prawie 6,2 tysiąca osób.

Gabriela Bogaczyk

Zajmuje się ochroną zdrowia i sprawami społecznymi.

Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.

Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.

© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.