Rybnik i smog. Skarga do Komisji Europejskiej na Program Czyste Powietrze
Rybnicki Alarm Smogowy i Fundacja 360 złożyli skargę do Komisji Europejskiej na Program Czyste Powietrze, który dopuszcza dotowanie kotłów węglowych.
Dofinansowanie zakupu i montażu kotłów na węgiel w ramach Programu Czyste Powietrze jest sprzeczne z prawem Unii Europejskiej - takiego zdania są przedstawiciele Rybnickiego Alarmu Smogowego i Fundacji 360! z Rybnika, którzy do Komisji Europejskiej złożyli skargę na naruszenie prawa Unii.
- Nie można z publicznych pieniędzy finansować kolejnych źródeł emisji pyłów - grzmi Zdzisław Kuczma z Rybnickiego Alarmu Smogowego.
Tłumaczy, że w Programie Czyste Powietrze nie wskazano wymagań dotyczących klas efektywności energetycznej kotłów na paliwa stałe, które objęte są dotacjami przewidzianymi w programie.
- Wiele osób korzystających z dotacji pozbywa się ze swoich kotłowni tzw. kopciuchów, czyli pozaklasowych kotłów na węgiel. To na pewno cieszy. Mniej cieszy fakt, że nie wszyscy wykorzystują dotacje do inwestycji w bezemisyjne źródła ciepła - tłumaczy Zdzisław Kuczma. - Za pieniądze podatników kupowane są często kotły na węgiel V klasy, co utrwala problem smogu i naszym zdaniem jest sprzeczne z prawem Unii - dodaje.
Jakie przepisy narusza Program Czyste Powietrze? Chodzi o Art. 7 ust. 2 Rozporządzenia 2017/1369, który wprost stanowi, że w przypadku gdy państwa członkowskie przewidują zachęty (taką zachętą są dotacje) dotyczące produktu określonego w akcie delegowanym, zachęty te dotyczą najwyższych dwu istotnie licznych klas efektywności energetycznej lub klas wyższych, określonych w tym akcie delegowanym.
Tymczasem kotły na węgiel nie mieszczą się w tym katalogu. Najwyższe dwie istotnie liczne klasy efektywności energetycznej na rynku polskim to A i A+. A nie ma kotłów na węgiel takich klas.
Te spostrzeżenia potwierdził z początkiem roku Kazimierz Kujda, ówczesny prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który w liście wystosowanym do Krakowskiego Alarmu Smogowego zauważył, że dostępne na rynku kotły na węgiel posiadają klasę energetyczną co najwyżej B. Dlaczego zatem dopuszczono kotły węglowe do programu Czyste Powietrze? W piśmie do Krakowskiego Alarmu Smogowego z 18 stycznia Kazimierz Kudla wyjaśniał: „przy ustaleniu warunków dofinansowania wzięto pod uwagę, że nie wszyscy mieszkańcy mają w zasięgu miejską sieć ciepłowniczą lub gazową. Program w pierwszej kolejności jest skierowany do osób o najniższych dochodach, dlatego należało liczyć się z faktem, iż pozostałe dostępne źródła ciepła poza kotłami na paliwa stałe, nie będą w zasięgu możliwości finansowych takich wnioskodawców: pomy ciepła - ze względu na wysokie koszty inwestycyjne, a kotły olejowe i ogrzewanie elektryczne - na eksploatacyjne” - czytamy w piśmie ówczesnego prezesa NFOŚiGW.
Skarżący Program Czyste Powietrze uważają, że powinien on być poprawiony. - Skoro mają 100 mld złotych w tym programie, to program Czyste Powietrze powinien być tak zmodyfikowany, aby osoby, które nie mają dostępu do np. sieci gazowych czy ciepłowniczych otrzymały dotacje w takiej wysokości, aby koszty instalacji kotła na pelet lub pompy ciepła były porównywalne do kosztów zakupu i montażu kotłów węglowych - mówi Zdzisław Kuczma.
Ponieważ w obecnym kształcie Program Priorytetowy Czyste Powietrze umożliwia przyznanie zachęty (dotacji) na zakup kotła, który nie spełnia wymogów ustalonych dla najwyższych dwóch istotnie licznych klas efektywności energetycznej, narusza on prawo europejskie, dlatego Rybnicki Alarm Smogowy i Fundacja 360! złożyli skargę do Komisji Europejskiej.
Warto wiedzieć
Wnioskowali o zmianę programu Czyste Powietrze
W dniu 14 stycznia 2019 roku z wnioskiem o zmianę programu Czyste powietrze w opisywanym wyżej zakresie wystąpił do Prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Prezes Stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy, jednakże to nie spowodowało zmiany Programu Czyste Powietrze w zakresie będącym przedmiotem skargi.
Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odpowiedział na wniosek Stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy w styczniu 2019 r. informując, że wnioskowana zmiana regulaminu programu Czyste Powietrze jest możliwa, ale nie wskazał daty, kiedy zostanie ona przeprowadzona.
Program Czyste powietrze został zmieniony z dniem 29 lipca 2019 roku, jednakże w zakresie niniejszej skargi były to wyłącznie zmiany redakcyjne polegające na umieszczeniu kwestionowanych zapisów w innej części Programu.