Sarkofag króla Stefana Batorego. Tylko my wiemy, co na nim jest

Jolanta Pierończyk

Sarkofag króla Stefana Batorego przeszedł kapitalny remont w pracowni konserwatorskiej Agnieszki i Tomasza Trzosów w Tychach. Odzyskał swój dawny blask, ale niestety, zwiedzający będą widzieć tylko płytę przy nogach oraz wieko. My widzieliśmy go ze wszystkich stron.

Sarkofag ma niezwykle bogatą ikonografię i ornamentykę. Na płycinie przy nogach widać herbowy kartusz, a na nim – orzeł bez korony (bo koronę królewską trzymają wojowie nad kartuszem), Pogoń, św. Michał z krzyżem, równoramienny krzyż Jagiellonów. W środku, w tarczy serdecznej, widać wilcze zęby, czyli rodowy herb Batorego.

Na płycinie za głową jest anioł z gałązką palmową i cytat z Księgi Królewskiej: „ Obróciło się zwycięstwo na żałość wszystkiemu ludowi”.

Na bocznych burtach pośrodku są posążki: z jednej strony – Dawid z głową Goliata, z drugiej – Judyta z głową Holofernesa, czyli postaci ze Starego Testamentu.

Na płycinach po obu stronach mamy cztery cnoty kardynalne, a przy każdej z nich człowiek ukarany za brak danej cnoty. Przy Roztropności jest Sekstus Tarkwiniusz, przy Wstrzemięźliwości – Sardanapal, przy Sprawiedliwości – Neron, przy Męstwie – Holofernes.

We wnękach na rogach sarkofagu stoją posążki Dawida, Judy Machabeusza, Herkulesa i Hektora Trojańskiego.

Na wieku jest Pieta, a pod nią tablica w ramie z łacińskim napisem: „Spadła korona z głowy naszej, biada nam, ponieważ zgrzeszyliśmy” (z V Księgi Trenów Jeremiasza}. Po prawej stronie jest korona królewska, po lewej – cierniowa.
Na dole wieka znajduje się złocona tablica z opisem dokonań króla i jego planów.

Po konserwacji wykonanej przez Trzosów na wieko wrócił portret króla Batorego, który został zdjęty prawdopodobnie w roku 1908 i jest przechowywany w Skarbcu wawelskim. Jego kopię wykonała dr hab. Ewa Wiłkojć i ta kopia znajduje się teraz na wieku.