Sejm Dzieci i Młodzieży. Łódzcy licealiści chcą wziąć udział w obradach i popularyzują wiedzę o przedwojennych posłach
Milena Sobczak, Tomasz Skrobiranda, Aleksander Zalech i Mateusz Rottermund - to czwórka łódzkich licealistów, ubiegających się o miejsca w ławach poselskich podczas tegorocznych obrad Sejmu Dzieci i Młodzieży. By osiągnąć swój cel, postanowili rozpropagować wiedzę o dwóch przedwojennych parlamentarzystach.
Sejm Dzieci i Młodzieży rozpoczyna swoje posiedzenie 1 czerwca. Temat tegorocznych obrad brzmi: „Posłowie Sejmu II RP. Ich losy i działalność w okresie II wojny światowej i okupacji”. By zasiąść w poselskich ławach, młodzi ludzie zrealizować muszą projekty, dzięki którym upamiętnią postaci wybranych przez siebie przedwojennych parlamentarzystów.
Zadania tego podjęła się m.in. czwórka licealistów z Łodzi: Aleksander Zalech, Mateusz Rottermund, Milena Sobczak i Tomasz Skrobiranda. Pochylili się oni nad sylwetkami dwóch wybitnych - ale też stojących po różnych stronach politycznej barykady - posłów Sejmu II RP. By przybliżyć ich losy jak największej liczbie ludzi, zwrócili się o pomoc do naszej Redakcji.
Roman Rybarski, którego losy opisują Aleksander Zalech i Mateusz Rottermund, związany był z Romanem Dmowskim i obozem narodowym - stał w opozycji do sanacyjnego rządu. Tymczasem Stefan Starzyński - opisany przez Milenę Sobczak i Tomasza Skrobirandę - to piłsudczyk robiący dużą karierę w sanacyjnej Polsce.
Poniżej prezentujemy Państwu sylwetki tych dwóch ważnych postaci, przygotowane przez łódzkich licealistów.
Roman Rybarski
Roman Rybarski urodził się 3 lipca 1887 roku w Zatorze w pow. Wadowickim. Pochodził ze starej rodziny mieszczańskiej, która mieszkała w tym miejscu od dwóch wieków. Studia ukończył w 1910 r., uzyskując tytuł doktora praw. W grudniu 1910 r. rozpoczął pracę jako praktykant w Namiestnictwie. W tym samym roku dołączył do Ligi Narodowej, w której pozostał do końca jej istnienia. W lutym 1913 r. zakończył przewód habilitacyjny, miesiąc później rozpoczął wykłady na UJ jako docent prywatny. 4 lata później został profesorem nadzwyczajnym skarbowości za prace dot. austriackiej i niemieckiej szkoły historycznej.
Był przeciwnikiem stronnictwa austro-polskiego. Dzięki działalności publicystycznej stał się czołowym działaczem ruchu narodowego, co wpłynęło na spadek aktywności naukowej (w ciągu I WŚ wydał jedną książkę). 26 marca 1919 Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego udzieliło mu urlopu, by mógł opuścić uczelnię i wyjechać do Paryża jako ekspert delegacji polskiej na konferencji pokojowej. Na zlecenie Ministerstwa Skarbu zajmował się także sprawami emisji waluty.
W lipcu tego samego roku złożył wniosek o mianowanie profesorem zwyczajnym ekonomii przez WPiA UJ, jednak nie wrócił na uczelnię. W październiku został mianowany podsekretarzem stanu w Ministerstwie b. Dzielnicy Pruskiej, a od lutego 1920 r. w Ministerstwie Skarbu przy Władysławie Grabskim. Odszedł na własną prośbę pod koniec sierpnia 1921 roku.
Kilka miesięcy później Senat Politechniki Warszawskiej powołał go na katedrę Ekonomii Politycznej. Rybarski został profesorem nadzwyczajnym 1 lutego 1922. Dopiero w październiku 1922 został profesorem zwyczajnym.
Już po powrocie z Paryża zaczął odgrywać znaczącą rolę w Związku Ludowo-Narodowym, zbliżył się do Romana Dmowskiego i razem z nim narzucał swoją wolę klubowi parlamentarnemu poprzez prezydium i istniejącą Ligę Narodową. Pełnił rolę eksperta od spraw gospodarczych. To on sformułował program gospodarczy i społeczno-narodowy Związku podczas konferencji krajowej w 1925 roku (miał poglądy narodowo-liberalne).
Po utworzeniu w grudniu 1926 r. Obozu Wielkiej Polski, zajął w nim ważną pozycję. W marcu 1928 roku został posłem Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej II Kadencji oraz został przewodniczącym koła parlamentarnego Związku Ludowo-Narodowego. Ponownie wybrano go na posła w 1930 r. Był aktywnym parlamentarzystą, wielokrotnie zabierał głos 27 razy w Sejmie II Kadencji oraz 43 razy w Sejmie III Kadencji. Jednak wraz z zakończeniem mandatu poselskiego w 1935 r., jego kariera w parlamencie zakończyła się. Cała opozycja zbojkotowała następne wybory.
Gdy po 1935 roku władzę w OWP przejęli “młodzi”, Rybarski został odsunięty od najważniejszych spraw dotyczących ugrupowania. Nie brał także udziału w walkach pomiędzy dwoma grupami działaczy młodszych generacji.
Po wybuchu II Wojny Światowej został w Warszawie, w wyniku nieobecności Tadeusza Bieleckiego został powołany na prezesa Stronnictwa Narodowego. Na rozkaz gen. Michała Tokarzewskiego-Karasiewicza, 27 września 1939 utworzono organizacje Służba Zwycięstwu Polski, w ramach tej służby utworzono organ polityczny składający się z członków SN, SP, SL i PPS-u. Wybitną zasługę w porozumieniu tych stronnictw odegrał m.in. właśnie Rybarski. Dwa lata później otrzymał stanowisko dyrektora departamentu skarbu w struktrurach Polskiego Państwa Podziemnego. 17 maja 1941 r. został aresztowany razem z 70 innymi członkami SN i wywieziony do Auschwitz, gdzie był jednym z organizatorów ruchu oporu. Po kilkumiesięcznym śledztwie zmarł lub został rozstrzelany w marcu 1942 roku.
Stefan Starzyński
Stefan Starzyński urodził się 19 sierpnia 1893 roku w Warszawie. Dwa lata po swoich narodzinach przeprowadził się do wsi w województwie łódzkim, gdzie później rozpoczął naukę w szkole elementarnej, którą kontynuował w Łowiczu w szkole realnej.
Tuż po wybuchu I wojny światowej przeniósł się tymczasowo do Łodzi. W październiku 1914 wstąpił do Legionów, a w następnych miesiącach działał w pułkach piechoty Legionów Polskich oraz jako emisariusz i komendant werbunkowy. W 1924 roku został powołany w rządzie Władysława Grabskiego do zbadania sprawy Guzohanu, czyli wyjaśnieniu sprawy korupcji w Wojsku Polskim.
Po wyborach w 1930 roku wszedł do Sejmu Rzeczpospolitej z listy BBWR. Jako poseł zajmował się między innymi budową portu w Gdyni i magistrali kolejowej łączącej ją ze Śląskiem, ustawą w sprawie byłych więźniów politycznych oraz ustawą antyalkoholową.
Od 1934 r. był komisarycznym prezydentem Warszawy mianowanym przez rząd. Po wybuchu II wojny światowej, pozostając w warszawskimrRatuszu, kierował funkcjonowaniem miasta. W pierwszych dniach września powołał Stołeczny Komitet Samopomocy Społecznej i Straż Obywatelską. 10 września został mianowany przez generała Rómmla komisarzem cywilnym przy dowództwie armii Warszawa.
Podtrzymywał mieszkańców na duchu codziennymi przemówieniami. Po 28 września oraz zajęciu miasta przez wojska niemieckie Starzyński dalej sprawował wiele funkcji, dbając między innymi o utrzymanie bezpieczeństwa publicznego poprzez działalność Straży Obywatelskiej. 27 października został zaaresztowany przez Gestapo w Ratuszu. Przetrzymywany był w więzieniu w Pawiaku, z którego odmówił ucieczki, nie chcąc nikogo narażać na represje.
24 grudnia wywieziono go do Niemiec, a odtąd jego losy pozostają nieznane. Istnieje wiele teorii dotyczących jego śmierci, najbardziej prawdopodobną jest ta, że zmarł w obozie koncentracyjnym Dachau lub w obozie Baalberge. Prawdopodobne jest również to, że został rozstrzelany jeszcze w Polsce, w parku Natolińskim w Warszawie. W ramach upamiętnienia jego dokonań oraz bohaterskiej postawy w czasie wojny imieniem Stefana Starzyńskiego nazwano ulicę i rondo w Warszawie oraz odsłonięto mu pomnik w Ogrodzie Saskim. On sam uhonorowany został Orderem Orła Białego oraz Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.