Smog nadal groźny. Są plany, jak poprawić jakość powietrza
Jak poprawić jakość powietrza w Polsce? Ten gorący w ostatnich tygodniach problem trafił 17 stycznia do Rady Ministrów. Mówimy o planach RM.
Problem zanieczyszczonego powietrza, którym oddycha większość mieszkańców Polski, został podjęty przez Radę Ministrów. Rząd zapoznał się z zaleceniami, jakie opracował Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów. Ich celem jest poprawa jakości powietrza. Przedstawione zalecenia obejmują m.in. jak największe przyspieszenie prac nad rozporządzeniem dotyczącym wymagań dla kotłów na paliwa stałe. Zakłada się, że powinno ono zacząć obowiązywać przed kolejnym sezonem grzewczym, co oznacza, że musi być opracowane i przyjęte do końca kwietnia tego roku.
W tym samym czasie powinno być przyjęte rozporządzenie regulujące jakość paliw stałych. Zaleca się także przyłączenie do sieci ciepłowniczej jak największej liczby budynków.
Dla Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej priorytetem ma się stać wykorzystanie środków na działania prowadzące do jak najszybszej poprawy jakości powietrza. Osoby najuboższe będą mogły liczyć na pomoc opieki społecznej, w działaniach związanych z wymianą kotłów i termomodernizacją domów. Mają również zostać obniżone stawki za energię elektryczną (w okresach mniejszego zapotrzebowania na nią), dzięki czemu bardziej opłacalne będzie wykorzystanie ogrzewania elektrycznego i pomp ciepła.
Ponadto zakłada się rozwój sieci stacji pomiarowych, kontrolujących jakość powietrza, mają też być wprowadzone regulacje uniemożliwiające zabudowę klinów napowietrzających miasta.
Są także zalecenia dotyczące transportu – jakość spalin pojazdów ma być dokumentowana przez stacje kontroli, spaliny mają także być badane w ramach kontroli drogowej; na samochody hybrydowe ma być wprowadzona niska akcyza, a na elektryczne – ma nie być jej w ogóle.
Ponadto przewiduje się kampanie edukacyjne, konsultacje społeczne oraz wsparcie badań technologii niskoemisyjnych.
Zalecenia w praktyce?
Przedstawione zalecenia w wielu przypadkach skupiają się na najważniejszych problemach utrudniających walkę z zanieczyszczonym powietrzem. Brak regulacji dotyczących jakości paliw stałych to jeden z nich. Bo poza paleniem śmieciami, jakość powietrza dramatycznie pogarsza niskiej jakości opał, w szczególności węgiel najmniejszych sortymentów - miał, pył węglowy, muł - czyli odpad powstający przy wydobyciu i transporcie węgla.
W planach jest pomoc najuboższym w wymianie starych pieców
Na pewno przyda się również realna pomoc dla osób najuboższych, bo często nie chodzi tylko o pieniądze, ale także wiedzę i umiejętność zajęcia się problemem ocieplenia domu, albo wymiany instalacji.
Zabudowa klinów napowietrzających to także wielki problem dużych miast, których centra duszą się w spalinach. Korzystną zmianą byłoby także jak najszersze wykorzystanie sieci ciepłowniczej. W wielu miastach (m.in. w Warszawie) nie są do niej podłączone nawet niektóre kamienice w centrum miasta.
Jednak pamiętajmy, że to wszystko są na razie zalecenia. I Rada Ministrów zapoznała się z nimi. To, czy zostaną wprowadzone w życie, kiedy i w jakim stopniu – dopiero się okaże.
Czego brakuje? Kilka propozycji
Rozwój sieci pomiarowych to także słuszna idea, ale pamiętajmy, że polskie normy dotyczące pyłów zawieszonych w powietrzu są bardzo zawyżone (poziom alarmowy jest dwa razy wyższy niż na Słowacji, trzy razy - w porównaniu z Czechami i Węgrami, a czterokrotnie w stosunku do Francji). Na razie kwestia zmiany norm nie pojawiła się.
Wielkim problemem jest nie tylko koszt wymiany kotłów, ale także cena paliw. Niestety wiele osób używa starych kotłów i kupuje najtańszy opał, najgorszej jakości, bo na inny ich nie stać. Dofinansowanie wymiany kotła nie rozwiąże problemu, bo na stałe wzrosną koszty opału, szczególnie przy przejściu na gaz.
Ponadto zwraca uwagę fakt, że zalecenia mają rozwiązać najbardziej palące problemy, ale brakuje wśród nich jakichkolwiek propozycji dotyczących wsparcia odnawialnych źródeł energii. A nowelizacja ustawy o OZE wprowadzona już w 2016 r. pod wieloma względami ograniczyła opłacalność inwestowania w ekologiczne źródła ciepła.