Tułaczka wawelskich skarbów. Uratowane dzięki poświęceniu pracowników

Luty 1959. Do Polski po wojennej tułaczce wracają zabytki. Z Wawelu ewakuowano je we wrześniu 1939 r. Za granica spędziły prawie 20 lat. Ich rewindykacja z Kanady nie była łatwa.

Gdy w końcu sierpnia 1939 r. jasne stało się, że wojna z Niemcami to kwestia dni, na zamku wawelskim rozpoczęto przygotowania do ewakuacji zbiorów. Sprawą zajęli się kustosz zbiorów wawelskich dr Stanisław Świerz-Zaleski i kierownik renowacji zamku prof. Adolf Szyszko-Bohusz.

31 sierpnia cenne eksponaty zostały spakowane do skrzyń i rulonów i odpowiednio zabezpieczone. Do ewakuacji przygotowano w ten sposób m.in. Szczerbiec, insygnia królewskie, zbiór arrasów i gobelinów, buławy hetmańskie, zbroje husarskie, chorągwie i cenne wyroby złotnicze.

Wprawdzie eksponaty zostały spakowane i przygotowane do wywiezienia, ale gdy rozpoczęły się działania wojenne dyrekcja zamku nie miała żadnych instrukcji z Warszawy, dokąd ewakuować narodowe skarby. Wobec braku reakcji stolicy na Wawelu zawiązała się grupa, która miała zająć się ekspedycją.

Galarem i furmanką

Stworzyli ją Stanisław Świerz--Zaleski, Adolf Szyszko-Bohusz, kierownik administracji Wawelu dr Stanisław Taszakowski, architekt Józef Krzywda-Polkowski oraz konserwator wojewódzki Bogdan Treter.

Przedsięwzięcie nie było łatwe, bo wojewoda krakowski odmówił udostępnienia środków transportu, podobnie uczyniło wojsko. Wagony była skłonna podstawić dyrekcja kolei, ale w lesie na 15 kilometrze za Krakowem… Zaczęto więc we własnym zakresie poszukiwać jakiegoś transportu i udało się znaleźć zacumowany w przystani w Podgórzu… galar wiślany, którym przewożono węgiel.