Fot. Archiwum/Wojciech Jobda Najstarsze zdjęcie zawodniczek MKS Znicz (luty 1958 r.) przedstawiające siatkarki z Technikum Ekonomicznego. Od lewej: Danuta Wojnarowicz, Barbara Madejak, Urszula Bazylińska, Cecylia Kielar i Hanna Brzezińska (ostatnia z prawej)
W tym roku Międzyszkolny Klub Sportowy Znicz w Koszalinie obchodzi 60-lecie istnienia oraz 50-lecie sekcji pływania. Warto przypomnieć historię tej istotnej części koszalińskiego sportu.
Kilkadziesiąt lat funkcjonowania, wiele sukcesów, setki, a może i tysiące nazwisk, które wspólnie tworzyły historię - MKS Znicz Koszalin to ważny punkt w annałach sportowej historii nie tylko regionu, ale i całego kraju. Wszak z koszalińskich sekcji sportowych wywodzili się mistrzowie krajowi, czy olimpijczycy w różnych dyscyplinach. Nim to się jednak stało, sport w całym kraju musiał przejść długą i wyboistą drogę.
Chcąc doszukać się początków funkcjonowania sportu w naszym regionie, trzeba cofnąć się do pierwszych lat po zakończeniu II wojny światowej. W 1953 roku założono Zrzeszenie Sportowe Szkolnictwa Zawodowego Zryw, w którym funkcjonowały w całym kraju koła sportowe - odpowiedniki klubów międzyszkolnych. Na 2. Zjeździe Krajowym Zrywu w 1957 roku po dołączeniu delegatów ze szkół ogólnokształcących utworzono nową organizację: Szkolny Związek Sportowy, który powołał we wszystkich ówczesnych 17 województwach jednostki terenowe. Miały one uprawnienia do powoływania międzyszkolnych klubów sportowych (MKS). W 1958 r. było ich 175, a w 1962 już 300 przy 42 tysiącach członków.
Początki działalności
Jedną z pierwszych decyzji założonego we wrześniu 1957 roku Okręgowego Szkolnego Związku Sportowego w Koszalinie było podjęcie uchwały w dniu 9 października 1957 roku o powołaniu czterech międzyszkolnych klubów sportowych: Znicza w Koszalinie (który przejął m.in. sekcję koszykówki utworzonego wcześniej Zrywu) i MKS Orlę Szczecinek oraz Piasta Złotów i Palestry Słupsk.
W następnych latach zostały założone i aktywnie działały m.in. MKS Żak Wałcz, MKS Cieśliki Słupsk, MKS Burza Białogard, MKS Człuchów, MKS Bytów, MKS Sztorm Kołobrzeg, MKS Zawisza Świdwin, MKS Junior Drawsko (później przeniesiony do Złocieńca). Wszystkie te kluby były finansowane przez Okręgowy SZS z dotacji Urzędu Wojewódzkiego (wówczas WRN).
Od 1975 i później od 1999 roku w wyniku reorganizacji podziału administracyjnego kraju nastąpiły również zmiany w organizacji kultury fizycznej. Od 1989 roku wszystkie kluby sportowe uzyskiwały osobowość prawną korzystając ze środków finansowych samorządów gmin. W Koszalinie funkcjonują trzy międzyszkolne kluby wspierane finansowo przez Urząd Miejski: tegoroczny jubilat MKS Znicz z sekcją pływania, Międzyszkolny Koszaliński Klub Sportowy Żak (od 1994 r.) zajmujący się koszykówką oraz od 1985 r. MKS (dawniej Przylesie) - siatkówka dziewcząt.
13 września 1957 r. w LO im. St. Dubois grono aktywnych nauczycieli ze wszystkich szkół średnich uczestniczyło w zebraniu założycielskim MKS Znicz. Wybrano wówczas 5-osobowy zarząd, w którego skład weszli: prezes Henryk Trząskowski (ur. 1930 r., nauczyciel chemii, sędzia koszykarski, później wieloletni prezes Okręgowego SZS. Od 1969 r. wicekurator oświaty i wychowawca), wiceprezes Jan Thomas (ur. 1930 r., nauczyciel wf, działacz, pierwszy trener piłki ręcznej w Zniczu w latach 1957-1970), Józef Kowalczyk (1921-1989, nauczyciel, pierwszy absolwent warszawskiej AWF w Koszalinie, trener siatkarek w Zniczu), Lech Żyła (1933-1999, nauczyciel WF, koszykarz II-ligowego Bałtyku, trener koszykarek w Zniczu, działacz, przez 27 lat dyrektor i radny miejski), sekretarz Henryk Cieślak (1937-2002, koszykarz II-ligowego Bałtyku, trener, instruktor).
Sekcje sportowe
Po oficjalnym założeniu klubu 9.10.1957 roku uchwałą zarządu okręgowego SZS w Koszalinie do życia powołano kilka sekcji sportowych:
a) piłki ręcznej (od 1957 r., pierwszym trenerem był Jan Thomas; sekcja dziewcząt funkcjonowała w latach 1957-58, a następnie reaktywowana działała w latach 1965-73 , kiedy to szkoleniowcem był Zygfryd Walczak, nauczyciel WF w Technikum Ekonomicznym; grupa chłopców funkcjonowała w latach 1958-1971);
b) koszykówki dziewcząt (1957-1973, trenerami byli tutaj najpierw Lech Żyła, a następnie Cezary Cieślak);
c) koszykówki chłopców (1957-73, trenerami byli Marian Meller, Henryk Cieślak, a po 1964 r. także Jan Subotkiewicz, wuefista w technikum Elektronicznym - był to pierwszy “absolwent” Znicza, który był trenerem w swoim klubie);
d) siatkówki dziewcząt (1957-1973, pierwszym szkoleniowcem był Józef Kowalczyk, który wraz ze swoimi podopiecznymi zdobył w 1961 r. Mistrzostwo Polski juniorek, potem trenerem był Edward Schneider);
e) gimnastyki sportowej (1957-1968, trenerką była Jadwiga Masiukewicz-Ignasiak, nauczycielka w “Ekonomie” oraz Janusz Frąckiewicz, nauczyciel, a później dyrektor “Budowlanki”).
Po 10 latach funkcjonowania klubu powołano sekcję pływania, co było spowodowane oddaniem do użytku pierwszej w województwie pływalni krytej, zarządzanej przez Koszaliński Ośrodek Sportu i Rekreacji - obecnie ZOS. Pierwszym trenerem pływackiej drużyny był absolwent warszawskiej AWF, Igor Wojtowicz (1932-2015). Ciekawostką jest to, że już w 1958 r. Zarząd Polskiego Związku Pływackiego powołał w Koszalinie gdańską delegaturę tego Związku, a jej prezesem oraz sekretarzem zostali odpowiednio Julian Kielar oraz I. Wojtowicz.
Organizowano oficjalne mistrzostwa województwa na jeziorach, np. w Wałczu, Szczecinku, czy Złotowie, a w 1958 r. na pływalni w Białogardzie. Warto podkreślić, że przed wojną był to ośrodek przygotowań olimpijskich przed Igrzyskami w Berlinie w 1936 r. Trenera I. Wojtowicza wspierał instruktor Andrzej Klimczak, a od września 1969 r. pracę w pływackim Zniczu rozpoczął pochodzący z Chełmu Wiesław Cichecki, absolwent warszawskiej AWF. Ten od 1977 r. do swej emerytury pełnił funkcję zastępcy dyrektora ds. sportu pierwszej w województwie szkoły sportowej (nr 1 w Koszalinie), utworzonej w 1974 r. Od 1986 r. w klubie Cichecki był także głównym trenerem.
Zawirowania i podziały
MKS Znicz funkcjonował do 1973 roku i był to pierwszy etap funkcjonowania klubu. W lutym 1974 r. rozpoczął się tzw. drugi etap. W jego ramach powstał klub SZS-AZS Koszalin w wyniku fuzji Znicza i AZS funkcjonującego przy Wyższej Szkole Inżynierskiej. Połączenie to było efektem uzgodnienia krajowych władz Szkolnego Związku Sportowego oraz Akademickiego Związku Sportowego. Na jego mocy utworzono Główną Radę Koordynacyjną SZS-AZS. W Koszalinie pracą 14-osobowego zarządu kierowali przewodniczący Henryk Trząskowski i sekretarz Maria Grodecka. Dalszą zmianą organizacyjną było powołanie Klubu Sportowego SZS-AZS z pięcioma sekcjami: koszykówki dziewcząt/kobiet i chłopców/mężczyzn, żeńskiej piłki ręcznej i siatkowej oraz pływania. Siedzibą klubu był Dom Studenta nr 1 WSInż. przy ul. Rejtana, a później przy ul. Kniewskiego 1 (obecnie Wańkowicza).
Po trzech latach - w 1976 roku - nastąpiło rozwiązanie Głównej Rady Koordynacyjnej SZS-AZS oraz rad wojewódzkich. Powrócono do nazwy związków przed fuzją. Również kilkadziesiąt klubów SZS-AZS wracało do swoich poprzednich nazw. W 1986 roku sekcja pływania usamodzielniła się, reaktywując jednosekcyjny MKS Znicz, który po przyjęciu statutu i zarejestrowaniu uzyskał osobowość prawną, stając się godnym następcą międzyszkolnego klubu z 1957 roku. Należy przy tym podkreślić, że przez cały 50-letni okres działalności pływackiej sekcji (a od 1986 r. już oficjalnie klubu) była ona i jest stowarzyszeniem prowadzącym szkolenie sportowe wyłącznie dla dzieci i młodzieży szkolnej.
Po 1986 roku sekcje koszykówki kobiet i mężczyzn oraz piłki ręcznej kobiet powstały w strukturze AZS, a po kilku latach pozostała tylko samodzielna sekcja męskiej koszykówki pod nazwą AZS Zagaz, a później AZS Zagaz-BWSH i AZS Gaz Ziemny. Ta sekcja wyłączyła się, mimo nazwy AZS, ze struktury akademickiej stając się sportową spółką uczestniczącą w rozgrywkach zawodowej ekstraklasy. Z drugiej strony nadal funkcjonuje Klub Uczelniany AZS Politechniki Koszalińskiej.
Również po 1986 roku inne były losy koszykarskiej sekcji kobiet, którą rozwiązano, oraz piłki ręcznej kobiet, której działalność zawieszono. Później reaktywowano jej pracę w strukturze samodzielnej sekcji AZS na Politechnice, a następnie występując w ekstraklasie już jako sportowa spółka pod nazwą Energa AZS Koszalin. Niezależnie w AZS Politechnice jako stowarzyszeniu prowadzone jest szkolenie dziewcząt w grupach młodzieżowych (młodziczka, juniorka młodsza), ale to już zupełnie inna historia...