Wigilia na Ukrainie, w Niemczech i Czechach. Co jedzą nasi sąsiedzi?
Tradycyjne wigilijne potrawy kuchni ukraińskiej
- Wigilię na Ukrainie obchodzi się 6 stycznia. Zgodnie z tradycją na stole, tak jak w Polsce, powinno być 12 postnych potraw. Dwanaście ma symbolizować liczbę apostołów. Tradycyjne ukraińskie potrawy to: barszcz, pierogi, ryba, grzyby, kasza, fasola, ziemniaki, gołąbki, ciastka, kutia, uzwar. Zgodnie z tradycją, trzeba spróbować chociażby odrobinę każdego dania - będzie bogaty rok. Ale nie wolno zjadać całej potrawy, żeby rok nie był “głodnym” - wspomina Irina Brovko, która obecnie mieszka w Zielonej Górze.
Tradycyjne ukraińskich specjały nie są trudne w przygotowaniu. Nie odbiegają też znacząco w smaku od naszej tradycyjnej kuchni.
Kutia
Typowy deser bożonarodzeniowy.
Składniki:
200 g pszenicy
100 g maku
10 g soli
3 łyżki miodu
100 g rodzynek
100 g włoskich orzechów
100 g suszonych wiśni lub moreli
Wykonanie:
Najpierw gotujemy pszenicę (wyjątkiem jest południe Ukrainy, gdzie robi się ją z ryżu). W tym samym czasie gotujemy także mak w 1,5 szklance wody. Dodajemy 1 łyżkę cukru, mieszamy i przecieramy. Rodzynki moczymy w wodzie przez ok. 30 minut. Orzechy podsmażamy na patelni. Morele (czy wiśnie) kroimy w małe kawałki. Do pszenicy dodajemy mak, rodzynki, orzechy i morele. Rozpuszczamy miód w ciepłej wodzie. Polewamy nim gotową kutię przed podaniem.
Barszcz ukraiński
Barszcz na Ukrainie jest prawdziwie kultową potrawą.
Składniki:
woda (2,5 l)
mięso (cielęcina, wieprzowina lub kurczak)
buraki (2 sztuki)
ocet (1 łyżeczka)
kapusta (1 główki)
marchew (1 sztuka)
korzeń pietruszki (1 sztuka)
cebula (1 sztuka)
olej
ziemniaki (3-4 sztuki)
pomidory (2-3 sztuki)
papryka kremowa (1 sztuka)
natka pietruszki ,koper, szczypior
Wykonanie:
Gotujemy rosół. Nie jest konieczne, aby gotować barszcz z mięsem - ja nie jem mięsa i gotuję na samej wodzie. Na rozgrzanej patelni z odrobiną oleju podsmażamy kawałki pokrojonego w kostkę buraka ok. 5- 10 minut. Na koniec smażenia dodajemy łyżeczkę octu. Podsmażone buraki dodajemy do rosołu (wody). Gotujemy razem ok. 5 minut. Kroimy kapustę i dokładamy do garnka z zupą, ponownie gotujemy ok. 5 minut. Następnie dodajemy ziemniaki pokrojone w kostkę, znowu gotujemy ok. 5 minut. Marchewkę, pietruszkę cebulę, paprykę i pomidory kroimy w kostkę i smażymy na patelni na rozgrzanym oleju do miękkości, dokładamy wszystko do zupy i gotujemy całość ok. 15 minut. Barszcz dekorujemy posiekaną natką pietruszki, koperkiem i szczypiorkiem. Podajemy na talerzach z dodatkiem czosnku, śmietany i żytnim pieczywem. Barszcz ukraiński idealnie smakuje z sałem. Niektórzy gotują barszcz z fasolą, kalafiorem, grzybami, szczawiem lub kopytkami - warto spróbować każdego i wybrać ten, który smakuje nam najlepiej.
Uzwar
Tradycyjny wywar z suszonych owoców, przygotowywany podobnie jak kompot.
Potrzebne są suszone owoce (np. jabłka, morele czy śliwki ), które zalewamy wodą i gotujemy do miękkości. Niezbędne jest odrobina cukru czy miodu.
Uzwar gotuje się najlepiej dzień przed Wigilią.
Tradycyjne świąteczne potrawy kuchni niemieckiej
W Wigilię w Niemczech króluje przeważnie sałatka ziemniaczana, albo pieczone kiełbaski. Nie może zabraknąć także słodkich smakołyków. Inne potrawy, bardziej wymyślne, pojawiają się na pierwszy czy drugi dzień świąt.
Sałatka ziemniaczana
Na wigilijnych stołach nie może zabraknąć też sałatki ziemniaczanej. Można ją przygotować na kilka sposobów.
I sposób:
Cztery ugotowane w mundurkach ziemniaki trzeba ostudzić, do miski wlać dwie łyżki octu, jedną łyżkę oleju, pokrojoną w kostkę cebulę i do tego pokrojone w plastry obrane ziemniaki, doprawić solą i pieprzem, wymieszać i gotowe.
Pauola z Ludwigshafen
II sposób:
Pokroić cebulę w kostkę, do tego zetrzeć na tarce konserwowe ogórki, pokrojone w kostkę lub talarki ziemniaki (też gotowane w mundurkach), dodać łyżkę oleju i octu, sól i pieprz do smaku, zalać jogurtem lub śmietaną oraz wymieszać.
Gertruda z Oberhausen - Rheinhausen
III sposób:
Pokrojone w kostkę ziemniaki, ugotowane w mundurkach, do tego trzy jajka na twardo pokrojone w dużą kostkę, jedna cebula i smażony boczek, sól i pieprz do smaku, wymieszać.
Elsa z Oberhausen - Rheinhausen
Każda z sałatek w Niemczech jest podawana z parówkami, podgrzewanymi w wodzie lub przysmażonymi.
Na słodko
Na wigilijnym stole znajdziemy Dresden Stollen, czyli typowe strucle z marcepanem i rodzynkami. Kształt ciasta, a także cienka warstwa cukru pudru mają symbolizować Boże Dziecię. Nie może zabraknąć także charakterystycznych w smaku pierniczków - Lebkuchen.
Składniki na pierniczki:
250 g mąki
85 g masła (lub margaryny)
ok. 200 ml szklanki miodu (najlepiej płynnego)
1 łyżeczka esencji waniliowej
otarta skórka z cytryny i pomarańczy
1 łyżeczka proszku do pieczenia
3 łyżki przyprawy do pierników
0,5 łyżeczki sody oczyszczonej
garść migdałów
Wykonanie:
Suche składniki wymieszać w mące. Miód razem z masłem podgrzać, do momentu rozpuszczenia się masła. Masę (lekko ciepłą) wlać do suchych składników. Następnie dodać skórki cytryny i wszystko wymieszać mikserem. Ciasto przykrywamy i odstawiamy do momentu wystudzenia. Z ciasta formujemy małe kulki i układamy je na blaszce, lekko je spłaszczając. Ciastka wstawiamy do piekarnika i pieczemy w temperaturze 180 st. C przez 15 minut. Przed podaniem możemy polać pierniczki lukrem.
Ciasteczka z orzechami
laskowymi
Składniki:
4 białka
250 g cukru pudru
Starta skórka z cytryny
250 g startych orzechów laskowych
Trochę całych orzechów
Małe płatki waflowe
Wykonanie:
Białko z cukrem ubić na sztywno, dodać cytrynę i potarte orzechy. Małą łyżeczką układać porcje na płatki z wafli i jeden cały orzeszek na górę. Zostawić na trzy godziny, aby wyschły. Piec w piekarniku w temperaturze 120 st. C. około 20 minut.
Przepis pochodzi z Książki Tradycji przygotowanej przez Koła Gospodyń Wiejskich z Babimostu i Neuruppin
Faszerowane mięso
W drugi dzień świąt zazwyczaj podawane jest faszerowane mięso. Główne danie to pieczony karp i faszerowany drób, gęś, kaczka lub indyk. Przepis podała nam Monica z miejscowości Speyer.
Składniki farszu:
podroby: żołądek, wątróbka
15 dag surowego boczku
15 dag pieczarek
cebula
pęczek pietruszki
dwa jajka
skórka z połowy cytryny
trzy czerstwe bułki
3/4 l mleka
2 łyżki śmietany
2 łyżki masła
pół łyżeczki majeranku
2 łyżki mąki
sól
pieprz
Wykonanie:
Bułki zalać gorącym mlekiem, pokroić cebule, pieczarki, boczek i podroby Dusić na ramie do miękkości. Ostudzony wymieszać z bułką, jajkami, mąką, śmietaną, majerankiem, skórką z cytryny, doprawić solą i pieprzem. Drób natrzeć solą i pieprzem, do środka włożyć farsz, zaszyć i piec w brytfance po 40 minut z obu stron w temp. do 200 st.C. Podajemy do stołu z czerwoną kapustą. Oprócz tego gotowane warzywa, brokuły, kalafior, marchewkę, kukurydzę, groszek z wody lub z masłem.
Pieczona gęś
Składniki:
1 gęś - około 4 kg bez wnętrzności
sól
pieprz
gałązki tymianku
2 zimowe jabłka (np. reneta)
połowę pomarańczy
Wykonanie:
Gęś umyć w środku i na zewnątrz, nasmarować sola i pieprzem. Do środka gęsi włożyć jabłka, połówkę pomarańczy i gałązki tymianku, Igłą do rolad zamknąć środek gęsi. Gęś z piersią na dół włożyć do garnka, zalać wodą tak, żeby była do połowy w wodzie. Piec w piekarniku 3-4 godziny przy temperaturze 200 st. C. Gęś obracać po obydwu stronach co pół godziny i polewając wywarem. Nadmiar tłuszczu usunąć. Na 15 minut przed końcem pieczenia, gęś posmarować zimną soloną wodą ( 1 łyżeczkę soli rozpuścić w 2-3 łyżeczkach wody). Gęś wyciągnąć z garnka, sos zagęścić mąką, przyprawić solą i pieprzem. Podawać z czerwoną kapustą z jabłkiem i ziemniaczanymi kluskami.
Przepis pochodzi z Książki Tradycji przygotowanej przez Koła Gospodyń Wiejskich z Babimostu i Neuruppin
Tradycyjne wigilijne potrawy kuchni czeskiej
W Czechach w dzień Wigilii jada się małe obiady, ale tradycja głosi, że kto w Wigilię przeczeka do wieczerzy bez jedzenia, może wieczorem wypatrzyć przy choince złotego prosiaczka. Symbolizuje on bogactwo i dorodne żniwa w następnym roku. Na Morawach oraz na Śląsku post w Wigilię jest o wiele bardziej dotrzymywany.
Houbovník, czyli grzybowo bułczany placek
Nazwa pochodzi od houby, czyli grzyby. Houbovník, zwany również jako Hubník, bywał dawniej typowym daniem wigilijnym, przede wszystkim w Karkonoszach i Górach Izerskich. Dziś lubiany w wielu domach nie tylko na stole wigilijnym, ale także jesienną porą, gdy grzybów w lasach jest pod dostatkiem. Houbovník można podawać jako przystawkę przed obiadem, jako jedno z dań na wigilijnym stole lub jako ciepłą kolację.
Składniki:
50 dag suszonych grzybów leśnych
50 dag grysu pszenicznego
60 g smalcu
6 sztuk białych bułek
3 jajka
3 ząbki czosnku
1 cebula
1/4 litra mleka
kminek mielony
pieprz mielony
majeranek
sól
Wykonanie:
Grzyby dzień wcześniej namoczyć. Na drugi dzień w tej wodzie gotujemy aż zmiękną. Stare bułki pokroić w plastry i zamoczyć w chłodnym mleku. Dodać pszeniczny grys, jajka i zostawiamy aż bułki dobrze namokną. Następnie dodajemy drobno pocięte gotowane grzyby, cebulę zarumienioną na smalcu, czosnek i w razie potrzeby rozrzedzamy całość wodą z grzybów, tak aby ciasto było dość rzadkie. Tak przygotowane ciasto wylewamy na blachę do pieczenia lub żaroodporną formę do pieczenia, z rozgrzanym smalcem i pieczemy w piekarniku w temperaturze 190 st. C, aż góra ciasta zrobi się złoto-brązowa i chrupiąca. Na koniec pieczenia można górną warstwę pokapać masłem. Upieczony Houbovník kroimy w prostokąty (wszerz i wzdłuż). Można podawać go z surówką z kapusty lub z burakami.
Tradycyjne kulki rumowe
W Czechach w czasie adwentu rodziny często razem spędzają czas piekąc, tworząc rozmaite słodycze i pierniczki świąteczne.
Składniki:
5 dag orzechów mielonych
4 łyżki rumu
20 dag biszkoptów
6 dag masła
10 dag cukru pudru
4 łyżki soku malinowego
3 dag kakao
Wykonanie:
Biszkopty zmielić, wrzucić do miski i polać rumem oraz sokiem malinowym. Na chwilę zostawić. Masło z kakao utrzeć i dodać z mielonymi orzechami do biszkoptów. Całość dobrze wygnieść ręką. Ciasto nie może się sypać i łamać. Można dodać trochę masła. Z ciasta wyciągamy kawałki, aby z nich toczyć kulki wielkości czereśni, które następnie panierujemy w wiórkach kokosowych, tartej czekoladzie lub orzechach. Nie pieczone kulki możemy dać do papierowych koszyczków.