Zamiast wakacji życia, płacz i strata pieniędzy
Rozmowa z Markiem Niechciałem, członkiem zarządu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, odpowiedzialnym za obszar turystyki.
Przed nami wakacje. Po długim okresie obostrzeń covidowych, Polacy zapewne ruszą do biur podróży, aby upolować wymarzony urlop. Niestety, zdarza się, że zamiast wakacji jest płacz i strata dużych pieniędzy, jak w przypadku wyjazdów za pośrednictwem „Wojtka z Zanzibaru”. Jak zabezpieczyć się przed takimi przykrymi niespodziankami?
Każdy podróżny korzystający z zorganizowanych wyjazdów turystycznych powinien sprawdzić, czy w razie problemów organizatora będzie mógł liczyć na zwrot wpłaconych pieniędzy. Będzie to możliwe tylko wtedy, gdy przedsiębiorca turystyczny spełnił wymogi ustawowe, czyli uzyskał wpis do Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych, a także widnieje w niej jako aktywny podmiot oraz posiada zabezpieczenia na wypadek niewypłacalności.
Gdzie można sprawdzić organizatorów turystyki?
Informacje na temat organizatorów turystyki oraz przedsiębiorców ułatwiających nabywanie powiązanych usług turystycznych można uzyskać bezpłatnie i bez pozostawiania danych osobowych na stronie internetowej tfg.ufg.pl po skorzystaniu z wyszukiwarki w zakładce „Ewidencja”. Wystarczy wpisać tam nazwę biura podróży, którą zwykle można znaleźć na jego stronie internetowej lub we wzorze umowy. W przypadku podobnych nazw upewnijmy się, które z widniejących w ewidencji biur jest tym właściwym. W ewidencji podróżny znajdzie takie informacje, jak status przedsiębiorcy (powinien być aktywny), wysokość i okres obowiązywania zabezpieczenia finansowego oraz nazwę podmiotu, który go udzielił, a także terytorialny zakres działalności.
Czy na rynku mogą działać podmioty zajmujące się organizowaniem wyjazdów turystycznych, które nie podlegają obowiązkowemu wpisowi do urzędowego rejestru organizatorów turystyki? A jeśli tak, jakie jest ryzyko dla turystów?
Zgodnie z prawem, podmioty zajmujące się organizowaniem wyjazdów turystycznych nie mogą prowadzić takiej działalności bez spełnienia wymogów ustawowych, czyli uzyskania wpisu do ewidencji oraz posiadania zabezpieczeń finansowych chroniących ich klientów w razie niewypłacalności. Podmioty, które prowadzą taką działalność bez spełnienia tych wymogów, działają nielegalnie, a ich klientów nie chroni system zabezpieczeń w turystyce. Przestrzegamy przed korzystaniem z usług takich podmiotów - w razie kłopotów może to oznaczać utratę wpłaconych pieniędzy i konieczność dochodzenia roszczeń na drodze sądowej, a często te przedsiębiorstwa nie mają majątku pozwalającego na zaspokojenie roszczeń klientów.
Na co turyści powinni zwrócić szczególną uwagę przy podpisywaniu umowy?
Po pierwsze, sprawdzamy na portalu TFG, czy biuro podróży działa legalnie. Ważne, aby sprawdzić, czy wybrana impreza jest zgodna z terytorialnym zakresem działalności tego biura. Tylko wtedy nasze pieniądze są chronione. Po drugie, sprawdzamy, czy nasza umowa jest umową o imprezę turystyczną, czyli obejmuje co najmniej dwie usługi turystyczne, np. nocleg i transport. Jest to ważne, gdyż system zabezpieczeń nie obejmuje pojedynczych usług, np. biletu lotniczego kupionego w biurze podróży. Po trzecie, sprawdzamy ubezpieczenie kosztów leczenia i od następstw nieszczęśliwych wypadków. Należy zastanowić się, czy sumy ubezpieczenia są adekwatne do naszych potrzeb, czy może warto wykupić dodatkowe ubezpieczenie.
Jak pan wspomniał, impreza turystyczna to połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji (np. rezerwacja lotu i zakwaterowania w hotelu). Ma ona znaczenie z punktu widzenia odpowiedzialności organizatora turystyki, gwarancji ubezpieczeniowych. Proszę o szczegółowe wyjaśnienie.
Przy zawieraniu umowy z touroperatorem podróżni powinni upewnić się, że dotyczy ona imprezy turystycznej lub powiązanych usług turystycznych i że w jej cenę wliczona jest składka na TFG. Ochrona funduszu obejmuje bowiem wyłącznie imprezy turystyczne oraz powiązane usługi turystyczne. Z nimi mamy do czynienia wówczas, gdy przedsiębiorca turystyczny ułatwia podróżnym nabywanie dodatkowych usług przy okazji jednego kontaktu z jego punktem sprzedaży lub kieruje ich do innego przedsiębiorcy oferującego takie usługi. Na przykład gdy przy zakupie biletów lotniczych u danego przedsiębiorcy proponuje on klientowi także wynajem auta lub rezerwację noclegów za pośrednictwem innego przedsiębiorcy. W ofercie wielu biur podróży znajdują się natomiast pojedyncze usługi (np. pobyty w zagranicznych hotelach, do których trzeba dotrzeć we własnym zakresie) i jeżeli w umowie lub w Ogólnych Warunkach Uczestnictwa nie określono wyraźnie, że dotyczy ona imprezy turystycznej lub powiązanych usług turystycznych w rozumieniu ustawy, to w razie zgłoszenia niewypłacalności klienci nie będą objęci ochroną dwufilarowego systemu zabezpieczeń.
Czym jest Turystyczny Fundusz Gwarancyjny?
Każdy organizator turystyki oraz przedsiębiorca ułatwiający nabywanie usług turystycznych musi posiadać zabezpieczenie w postaci np. gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej (tzw. pierwszy filar ochronny). W przypadku niewypłacalności takiego przedsiębiorcy turyści w pierwszej kolejności otrzymują zwrot środków z pierwszego filaru. Zdarzały się jednak w przeszłości takie sytuacje, kiedy suma gwarancji była niewystarczająca. Dlatego w 2016 roku powstał Turystyczny Fundusz Gwarancyjny, stanowiący drugi filar ochronny. TFG wypłaca środki w przypadku niewypłacalności przedsiębiorcy turystycznego oraz wyczerpania zabezpieczenia finansowego z pierwszego filaru. Daje gwarancję ochrony 100 procent środków wpłaconych przez podróżnych na poczet imprezy turystycznej, gdyż nie ma limitu wysokości ochrony.
Jak działa Turystyczny Fundusz Gwarancyjny?
TFG obsługiwany jest przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Przedsiębiorcy turystyczni są zobowiązani odprowadzać składkę na TFG od każdego uczestnika imprezy turystycznej. Co ważne, w przypadku niewypłacalności biura podróży, wnioski o zwrot całości lub części wpłaconych pieniędzy albo kosztów samodzielnej organizacji powrotu należy składać do podmiotu udzielającego zabezpieczenia w pierwszym filarze (banki, towarzystwa ubezpieczeniowe - dop. redakcji). TFG nie przyjmuje takich wniosków. Jeżeli zabezpieczenia z pierwszego filaru okażą się niewystarczające, dokumentacja zostaje przekazana do TFG, który dokonuje wypłaty.
Jak należy postępować, jeśli nie dojdzie do wyjazdu albo też przebiega on niezgodnie z zapisami umowy?
Wszelkie niezgodności należy wyjaśniać z przedstawicielem organizatora, możemy także skorzystać z pomocy powiatowego lub miejskiego rzecznika konsumentów albo organizacji konsumenckiej. Natomiast jeśli dojdzie do niewypłacalności, osoby będące na wyjeździe również w pierwszej kolejności powinny kontaktować się z przedstawicielem organizatora. Gdy jest on nieuchwytny, powrót do kraju organizuje marszałek województwa, w którym siedzibę ma biuro podróży. Jeśli jeszcze nie wyjechaliśmy na imprezę, należy nam się zwrot całości środków. Robi to gwarant z tzw. pierwszego filaru, czyli bank lub ubezpieczyciel na wniosek niedoszłego podróżnego. Gdy gwarantowi zabraknie środków, resztę pieniędzy otrzymamy z Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego.