Zdrowie też musimy ubezpieczyć [dyżur z ekspertem]

Ewa Abramczyk-Boguszewska

Dlaczego lepiej mieć ubezpieczenie zdrowotne? Co zrobić, gdy go zabraknie? - wyjaśniamy.

Podczas naszego dyżuru redakcyjnego, poświęconego ubezpieczeniu zdrowotnemu, na pytania odpowiadali eksperci z Kujawsko-Pomorskiego Oddziału NFZ w Bydgoszczy: Janusz Janczewski, naczelnik Wydziału Spraw Świadczeniobiorców oraz Barbara Nawrocka, rzecznik tej instytucji.

Wśród pytań pojawiły się również i takie, który były pośrednio związane z ubezpieczeniem zdrowotnym, m.in. dotyczące listy leków 75+ oraz uprawnień kombatantów. W relacji zamieszczamy odpowiedzi również na te pytania.

1. Jakie są zasady ubezpieczenia zdrowotnego osób studiujących, także przyjeżdżających na studia do Polski z zagranicy?

Studiujący u nas obywatele państw Unii Europejskiej korzystają z uprawnień unijnych, które są powszechnie respektowane.

Cudzoziemcy spoza Unii, którzy podejmują w Polsce studia, mają prawo włączyć się w system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego zawierając z NFZ umowę dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Generalnie bowiem cudzoziemcy przebywający na terytorium Polski poza jasno określonymi w ustawie wyjątkami, nie są i nie mogą być ubezpieczeni według polskiego systemu prawnego.

Największy problem z cudzoziemcami, którzy ubezpieczyli się dobrowolnie, pojawia się w momencie, gdy na długi okres wakacji wyjeżdżają w swoje rodzinne strony i przestają płacić składki. W danych ZUS-u pojawia się wówczas dziura, a trzeba pamiętać, że zgodnie z ustawą umowa dobrowolna wygasa po pojawieniu się jednomiesięcznej zaległości w opłaceniu składek.

Cudzoziemiec, który powraca w październiku na kolejny rok nauki, nie jest już ubezpieczony, a często nawet nie jest świadomy tego faktu. I tak musi zawrzeć kolejną umowę.

Pracownicy Funduszu zawierając z cudzoziemcem umowę zawsze informują o konieczności złożenia w Funduszu krótkiego wypowiedzenia. Wówczas sprawa jest jasna: dla NFZ, dla ZUS-u i z racji opłacania składek.

Jeśli student był ubezpieczony, a zostanie wykreślony z listy studentów lub skończy studia i nie ma jeszcze innego prawa do ubezpieczenia, prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w ramach NFZ przysługuje mu jeszcze przez 4 miesiące.

Warto również dodać, że student, który przekroczył 26. rok życia, a nie ma żadnego tytułu do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem lub małżonka, który mógłby go dołączyć do swojego ubezpieczenia, podlega zgłoszeniu do ubezpieczenia przez uczelnię tak długo, jak długo pozostaje na liście studentów. Zgłoszenie takie jest realizowane na pisemny wniosek studenta. Uczelnia nie ma bowiem wiedzy, któremu studentowi skończyło się dotychczasowe ubezpieczenie zdrowotne.

Warto dodać, że uczelnia zgłasza do ubezpieczenia studentów spełniających warunki do ewentualnego objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Dla cudzoziemców spoza Unii Europejskiej pozostaje jedynie umowa dobrowolnego ubezpieczenia.

Już co piąty Polak chce się ubezpieczyć na wypadek choroby nowotworowej

(źródło: Agencja TVN/x-news)

2. Jestem nieubezpieczony. Co mnie czeka, jeśli trafię do szpitala i nie zapłacę za pobyt w nim?

Fundusz prowadzi od 2013 roku windykację od pacjentów, którzy skorzystali ze świadczeń, a nie mieli do tego uprawnień.

Częstym, acz błędnym tłumaczeniem jest, że przecież Konstytucja daje im prawo do leczenia. Tutaj warto podkreślić, że nigdzie w Konstytucji nie zapisano, że to leczenie przysługuje bezpłatnie.

Co więcej, jasno wskazano, że sposób i zakres udzielania świadczeń określa odrębna ustawa. Tą ustawą jest Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych. Oczywiście nie tylko osoby ubezpieczone mają prawo do bezpłatnych świadczeń. Ustawa wskazuje kilka grup społecznych, którym bezpłatne świadczenia należą się pomimo braku ubezpieczenia.

3. Do jakiego wieku dziecko może korzystać z ubezpieczenia rodziców?

Dziecko może korzystać z ubezpieczenia rodziców do 18. roku życia. Jeśli jednak dalej się uczy w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub jednostce naukowej prowadzącej studia doktoranckie - do ukończenia 26. roku życia. Warunkiem jest posiadanie legitymacji studenckiej lub uczniowskiej oraz zgłoszenie dziecka przez ubezpieczonego rodzica do ZUS-u na formularzu ZCNA.

Bez ograniczenia wieku jako członkowie rodziny mogą być zgłoszone dzieci posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub współmałżonek.

4. W jaki sposób można bezpłatnie leczyć dorosłą osobę upośledzoną umysłowo, która nie jest ubezpieczona?

Jeśli taka osoba nie spełnia żadnego warunku do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, to warto skontaktować się z najbliższym ośrodkiem pomocy społecznej. Prawdopodobne jest, że osoba ta spełni któryś z warunków przyznania pomocy społecznej, np. w formie zasiłku stałego (który powoduje objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym), przyznania dotacji celowej na pokrycie kosztów leczenia, a w razie spełnienia kryterium dochodowego możliwe jest wydanie na 90 dni decyzji uprawniającej do bezpłatnego leczenia pomimo braku ubezpieczenia.

Warto podkreślić, że po upływie owych 90 dni możliwe jest wydanie kolejnej takiej decyzji, jeśli nadal będzie spełnione kryterium dochodowe.

Często zdarza się, że w trakcie owych 90 dni ośrodek pomocy społecznej, po przeanalizowaniu sytuacji życiowej zainteresowanego, stwierdza zasadność przyznania zasiłku stałego.

Niektóre świadczenia psychiatryczne są udzielane bezpłatnie. Psychiatra udzielający tych świadczeń osobie nieubezpieczonej, jeśli stwierdzi, że mieszczą się one w szczegółowych przepisach, wystawi rachunek NFZ, powołując się na te uprawnienia szczególne. W przeciwnym razie wystawi rachunek pacjentowi.

Onkopolisy coraz popularniejsze wśród Polaków. "Nierefundowane leki onkologiczne są bardzo drogie"

(źródło: Agencja TVN/x-news)

5. Córka jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna, ale chce na stałe wyjechać do Anglii i podjąć tam pracę. Czy będzie mogła nadal leczyć się w Polsce?

Zarejestrowana osoba bezrobotna podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeśli wyjedzie na stałe za granicę, to siłą rzeczy straci status osoby bezrobotnej i od tego momentu będzie jej przysługiwało przez 30 dni prawo do świadczeń, tak jak każdej innej osobie, której ustał tytuł do ubezpieczenia.

Podjęcie pracy w Wielkiej Brytanii, jak i w każdym innym państwie członkowskim spowoduje objęcie ustawodawstwem tamtego państwa jako właściwym. Możliwość skorzystania z leczenia w Polsce lub innym państwie ogranicza się wówczas do uprawnień wynikających z posiadania Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), wystawionej przez swoją kasę chorych.

W skrócie oznacza to pomoc medyczną w przypadkach pilnych.

Planowe leczenie w Polsce na podstawie brytyjskiego ubezpieczenia możliwe jest, o ile brytyjska kasa chorych wystawi ubezpieczonemu promesę potwierdzającą zapłatę za to konkretne leczenie. Służy do tego unijny formularz E112 (w niektórych krajach jest stosowana jego nowsza wersja).

Pamiętajmy, że zgodnie z prawem unijnym podlega się ubezpieczeniu według przepisów tylko jednego państwa członkowskiego.

6. Czy jako kombatant mam prawo do bezpłatnych leków?

Status kombatanta uprawnia do uzyskania świadczeń poza kolejnością, nie daje jednak prawa do bezpłatnych leków. Ubolewać można, że nie wprowadzono jednolitego dokumentu potwierdzającego status kombatanta. Członkowie różnych stowarzyszeń osób represjonowanych przez hitlerowskie Niemcy, sowiecką Rosję, komunizm okazując różne legitymacje członkowskie, często twierdzą, że mają prawo do obsługi poza kolejnością, bo są kombatantami. Należy zaznaczyć, że w świetle innych przepisów kombatant to osoba, której szef Urzędu ds. Kombatantów wydał decyzję administracyjną potwierdzającą status kombatanta. Z tym się wiąże przyznanie przez ZUS zasiłku dla kombatantów, dodawanego do emerytury lub renty. Tyle takie osoby spełniają status kombatanta.

7. Kto może mi wystawić receptę na bezpłatne leki w ramach 75+?

Receptę taką oznaczoną symbolem S może wystawić lekarz POZ dla pacjentów będących na liście pozytywnej swojej lub przychodni, w której pracuje, czyli takich, którzy złożyli deklarację o objęciu opieką w tej przychodni. Może taką receptę wystawić również pielęgniarka tej przychodni, jeśli uzyskała zgodę na wystawianie recept. Receptę dla siebie lub członków rodziny może też wystawić lekarz, który posiada uprawnienia do wystawiania refundowanych recept - pro familia lub pro auctore. Na jednej recepcie mogą być zapisane zarówno leki objęte wykazem 75+, jak i inne, wydawane na podstawie recept.