Żeby wygrać, trzeba wiedzieć!
Profilaktyka onkologiczna. Rób badania kontrolne i nie bój się ich, bo...
Wśród przyczyn nowotworów często wymienia się uwarunkowania genetyczne. Tymczasem, jak wynika z badań, tylko co dziesiąty przypadek zachorowania na raka ma związek z naszymi genami. U pozostałych chorych nowotwory wywoływane są m.in. przez zanieczyszczenie środowiska, a także niewłaściwy styl życia i sposób odżywiania. Jednak wielu z nas nie tylko nie robi nic, by zneutralizować negatywne oddziaływanie tych czynników, ale w dodatku unika też badań profilaktycznych, które pozwalają wykryć chorobę już we wczesnym stadium. Nie badamy się – bo... boimy się diagnozy choroby nowotworowej.
Ważny styl życia
Badania dowodzą, że przyczyną aż jednej trzeciej nowotworów jest niewłaściwy sposób odżywiania i nieprawidłowa waga. WHO rekomenduje jako najzdrowszą dietę śródziemnomorską. Jednocześnie podkreśla znaczenie systematycznego ruchu, który sprzyja nie tylko utrzymaniu wagi, ale i doskonale rozładowuje wszechobecny dziś stres. Systematyczne treningi wpływają także na regulację gospodarki hormonalnej w organizmie i zwiększają aktywność układu immunologicznego, co przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwory hormonozależne, do których zalicza się m.in. raka piersi, jajników czy macicy.
Nawet ścisłe przestrzeganie powyższych reguł nie zwalnia nas jednak z obowiązku regularnego wykonywania badań profilaktycznych. Wiele nowotworów przez lata może bowiem rozwijać się, nie dając jakichkolwiek objawów.
Czujność onkologiczna przekłada się na wczesne rozpoznanie choroby, które pozwala zastosować mniej agresywne leczenie i mniej okaleczające operacje. Może przyczynić się także do odstąpienia od terapii uzupełniającej (napromieniania i/lub chemioterapii) i w konsekwencji uniknięcia związanych z nią działań niepożądanych.
Badaj się, to nie boli!
Kobiety powinny przede wszystkim pamiętać o samodzielnym badaniu piersi – raz w miesiącu, po zakończeniu menstruacji. Od ukończenia 18 lat lub rozpoczęcia współżycia powinny także raz w roku robić cytologię i rutynowe badania ginekologiczne. Po ukończeniu 30. roku życia należy także pamiętać o tym, by raz w roku wykonać USG piersi i zależnie od wskazań od 40. roku życia mammografię. Po skończeniu 40 lat warto także raz w roku wykonywać USG narządów rodnych – panie w tej grupie wiekowej są bowiem szczególnie narażone na zachorowanie na raka jajnika i trzonu macicy.
Mężczyźni natomiast już w młodości powinni przede wszystkim nauczyć się samobadania jąder i przeprowadzać tę czynność przynajmniej raz na pół roku. Po ukończeniu 50. roku życia wzrasta ryzyko zmian w gruczole krokowym, dlatego należy raz na dwa lata wykonywać badania prostaty per rectum, a w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości udać się do urologa i wykonać USG prostaty oraz oznaczenie poziomu PSA.
Zarówno kobietom, jak i mężczyznom po ukończeniu 50 lat zaleca się też profilaktykę nowotworów jelita grubego. Od tego momentu przynajmniej raz na 10 lat powinno się wykonywać kolonoskopię. Jeśli w międzyczasie zaobserwujemy niepokojące objawy (na przykład krew w stolcu), nie czekajmy z wizytą u lekarza. To badanie pozwala na dokładne obejrzenie wnętrza jelita grubego, a także zaobserwowanie ewentualnych patologicznych zmian i usunięcie polipów, z których może rozwinąć się nowotwór. Obecnie kolonoskopia w większości ośrodków wykonywana jest w pełnym znieczuleniu.
Niezależnie od płci i wieku warto także przynajmniej raz w roku udać się do lekarza dermatologa lub chirurga onkologa w celu zbadania wszelkich znamion na skórze, co pozwoli zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry lub wykryć go jeszcze we wczesnym stadium. Dotyczy to w szczególności tych osób, które zaobserwują, że znamię się powiększyło, zmieniło zabarwienie, jest zaczerwienione lub swędzi.
Palacze powinni także pamiętać o regularnym wykonywaniu prześwietlenia płuc.
Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem
Święto to ustanowiono na Światowym Szczycie Walki z Rakiem w lutym 2000 r. w Paryżu. Na spotkaniu tym przyjęto Kartę Paryską, w myśl której rządy krajów świata, które ją podpisały (w tym Polska), zobowiązały się do stworzenia programów zapobiegających i metod leczenia chorób nowotworowych. Od 2005 roku Dzień Walki z Rakiem jest organizowany pod egidą Międzynarodowej Unii do Walki z Rakiem (International Union