Fot. Małgorzata Wąsacz „Kwatera żołnierzy francuskich”, którzy zmarli w niewoli pruskiej w Bydgoszczy, znajduje się na cmentarzu Starofarnym przy ul. Grunwaldzkiej. Spoczywa w niej 23 żołnierzy.
Na bydgoskich cmentarzach są nie tylko groby polskich żołnierzy, ale także tych obcej narodowości. Najstarsze pochodzą z XIX wieku, z czasów wojny francusko-pruskiej.
Odwiedzając nekropolie w naszym mieście na trzech z nich znajdziemy kwatery żołnierzy innej narodowości. W południowej pierzei cmentarza Starofarnego przy ul. Grunwaldzkiej 15, założonego w 1809 roku, natkniemy się na „kwaterę żołnierzy francuskich”.
Byli to uczestnicy wojny prusko-francuskiej, którzy zmarli w pruskiej niewoli na terenie Bydgoszczy. Na tablicy znajdującej się na kwaterze podano dane spoczywających tam 23 żołnierzy. Wymieniono ich nazwiska, jednostkę wojskową, w której służyli, jak również datę śmierci. Pochowanych tu żołnierzy strzeże ustawiony na cokole krzyż.
Nie ma mogił, ale jest pomnik
Z kolei na cmentarzu Komunalnym przy ul. Kcyńskiej 51, założonym w 1892 roku, znajdowała się „kwatera żołnierzy rosyjskich”. Można ją było znaleźć po lewej stronie głównej alei, prowadzącej do domu pogrzebowego. W czasie I wojny światowej pochowano tam 120 zagłodzonych przez Niemców jeńców rosyjskich z obozów, które były na terenie naszego miasta.
Obecnie nie ma śladu po mogiłach. Pozostał tylko pomnik postawiony w 1928 roku z krzyżem prawosławnym. Na monumencie znajduje się tablica, na której wyryto napis: „Rosyjskim Wojakom, poległym w czasie światowej wojny 1914-1918. Rosjanie 14 września 1928 roku”.
Fundatorem pomnika byli mieszkający w Bydgoszczy Rosjanie, których rewolucja październikowa zmusiła do opuszczenia rodzinnych stron.
Dużo jest tablic z napisem „bezimienny”
Natomiast mogiły żołnierzy radzieckich znajdziemy na cmentarzu Komunalnym przy ul. Artyleryjskiej 6. Został on utworzony w 1945 roku.
Spoczywa na nim 1409 żołnierzy, którzy polegli w czasie walk o Bydgoszcz ( i w jej okolicach) w 1945 r. Na każdej mogile jest czerwona gwiazda oraz emaliowana tabliczka po polsku i rosyjsku, z nazwiskiem spoczywającego żołnierza. Tabliczki informują również o miejscowości, skąd pochodzą ekshumowane zwłoki. Dużo jest tablic z napisem „bezimienny”.
Kwatera żołnierska oddzielona jest od części cywilnej pasem zieleni. W środku tego pasa stoi cmentarny obelisk, na którego frontonie znajduje się tablica. Na niej umieszczono napisy, w języku polskim i rosyjskim, następującej treści: „Wieczysta Chwała Bohaterom Czerwonej Armii, poległym w walce o wyzwolenie naszego miasta. Mieszkańcy Bydgoszczy”.
Polegli w walkach o wyzwolenie miasta
Na bydgoskich cmentarzach mamy również kwatery, na których spoczywają żołnierze polscy.
O „Kwaterze żołnierzy Wojska Polskiego z okresu kampanii wrześniowej” i „Kwaterze żołnierzy Wojska Polskiego z 1945 roku” znajdujących się na cmentarzu Komunalnym przy ul. Kcyńskiej 51 pisaliśmy w naszym dodatku w 2009 roku. Przypomnijmy, że na wspomnianej nekropolii są również mogiły oraz tablice pamięci „żołnierzy wyklętych”.
Warto zaznaczyć, że „Kwatera żołnierzy Wojska Polskiego z 1945 roku” znajduje się również na cmentarzu Komunalnym przy ul. Ludwikowo 4. Lastrikowa tablica informuje: „W tej kwaterze spoczywa 171 żołnierzy I Armii Wojska Polskiego poległych w walkach o wyzwolenie Bydgoszczy i okolicy z okupacji niemieckiej w dniach 24-30 stycznia 1945 r. oraz zmarłych z odniesionych ran w szpitalach. Z ich ofiary wyrosło zwycięstwo. Niech zmartwychwstaną w Panu. Społeczeństwo 1995”.
Kwatery, w których pochowano polskich żołnierzy, znajdują się również na cmentarzu Parafialnym przy ul. Toruńskiej 160 (obok kościoła pod wezwaniem św. Józefa Rzemieślnika) oraz na cmentarzu Nowofarnym przy ul. Artyleryjskiej 10. Na tym ostatnim znajdziemy również lastrikową tablicę z napisem: „Groby żołnierzy poległych w okresie I wojny światowej 1914-1918”. Nie wypisano na niej nazwisk poległych, ani dat ich śmierci.
