Profesor Jan Miodek: Ważny, najważniejszy
W szkicu krytycznoliterackim czytam: „We Francji każdy chyba wiodący polityk musi się jakoś na temat nowej powieści Houllebecqa wypowiedzieć”, „Houllebecq jest wiodącym pisarzem całej tak zwanej cywilizacji zachodniej, a nie wyłącznie wiodącym pisarzem francuskim”. Zwłaszcza drugi z przytoczonych fragmentów potwierdza wyraźne zauroczenie autora formą wiodący.
Tymczasem jest ona ciągle uznawana za postać błędną, utrwaloną pod wpływem rosyjskiego odpowiednika weduszczij, modną i nadużywaną, wypierającą z naszego języka takie zróżnicowane warianty wyrazowe, jak główny, wzorcowy, prowadzący, podstawowy, ważny, najważniejszy.
Niestety, nawet nauczyciele coraz częściej mówią o szkolnych „przedmiotach wiodących”, a pracownicy naukowi – o „wiodących kierunkach badawczych” – zamiast o „głównych, najważniejszych przedmiotach”, „podstawowych kierunkach badawczych”. Ogłaszane są także różnego typu konkursy na „wiodącą placówkę (handlową, kulturalną, oświatową)”. A przecież chodzi o wskazanie placówki najlepszej!
Niechże ten natrętny imiesłów obsługuje tylko takie poprawne syntagmy, jak np. „ścieżka wiodąca do lasu”, „drogi wiodące do miasta” czy „środki wiodące do celu”, w których „wiodący (-a, -e)” jest odpowiednikiem „prowadzącego (-ej, -ych)”!
Ostrzegam dzisiaj również przed drugim leksykalnym natrętem, jakim jest czasownik zabezpieczać, z którym spotykam się coraz częściej w formułach typu „prosimy o zabezpieczenie nowych etatów”, „gościom zabezpieczono noclegi”, „nie zabezpieczono dla wszystkich biletów wstępu”, „zabezpieczono opiekę medyczną”.
- To język rosyjski wykorzystuje we wszystkich takich wypowiedziach czasownik obespeczit’. W polszczyźnie natomiast mamy zróżnicowane formy, będące bogactwem stylistycznym – takie, jak: przyznać, przydzielić, zapewnić, zarezerwować, zagwarantować, zaopatrzyć. Należy więc prosić o „przyznanie, przydzielenie nowych etatów”, gościom – „zapewnić noclegi”, „bilety wstępu rezerwować”, a „opiekę medyczną zapewnić, zagwarantować”.
Można, oczywiście, czasownika zabezpieczyć używać, ale tylko w znaczeniu „ubezpieczyć kogoś lub coś przed czymś, co może grozić w przyszłości”: zabezpieczyć żywność przed zepsuciem, zabezpieczyć materiały budowlane przed zniszczeniem itp.
Jan Miodek