- Ludzie mówią do siebie normalnie, język sztywnieje w oficjalnych dokumentach. To w dokumentach nazwiska nie są odmieniane - mówi profesor Jan Miodek. 21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, więc warto przypomnieć ten wywiad.
Oto fragment pewnego wywiadu prasowego: „Stanisław Wyspiański był trudnym człowiekiem. Czy był potworem, jak wielu sensatów próbuje go przedstawić? Nie sądzę, to byłoby wobec niego niesprawiedliwe”.
Znakomity felietonista "Gazety Wrocławskiej" i znany wrocławski językoznawca prof. Jan Miodek opowiada m.in. o słowie "przefantastyczny" i o jego nadużywaniu przez Polaków.
Od pewnego czasu obserwuję aż nadto wyraźną skłonność do posługiwania się szykiem przestawnym, odbiegającym od codziennego, naturalnego porządku słów w zdaniu.
Oto znamienne gramatycznie fragmenty dwu artykułów: „Ile lat trzeba było – dwustu – żeby Amerykanie zrozumieli, że wyrzynali Indian?” i „Pojawiły się naciski, żeby nie promować tyle zdolnych dzieciaków”. Znamienne, bo pokazujące, że nawet osoby z...
W jednej z gazet znalazłam sformułowanie: »Zawarte jest w tym utworze wszystko to, co w przestrzeni 1050 lat wydarzyło się w Polsce«. Jak Pan odbiera tę przestrzeń 1050 lat?” - pyta Pani W.P. z Łodzi. Przed paroma zaś dniami ktoś powiedział w...
Jako były sportowiec i stary kibic nie mogę się pogodzić z nowymi użyciami pewnych słów ze sportem związanych. „Kondycja” na przykład do końca życia będzie dla mnie określeniem stanu fizycznego człowieka, a nie - rozpowszechnionym pod wpływem...
W świecie elektronicznym narodziła się rzeczywistość wirtualna (ang. virtual reality), czyli obraz sztucznej rzeczywistości stworzony przy wykorzystaniu technologii informatycznej, kreującej komputerową wizję przedmiotów, przestrzeni i zdarzeń,...
Przecinek jest znakiem oddzielającym, myślnik (kreska) - przeciwstawiającym.
Dziesiątki razy dziennie używamy konstrukcji typu: nie mam dziś swojego dnia, co zrobiłeś ze swoimi pieniędzmi? Dobrze nam w swoim mieszkaniu...
Pytany często o słowa, które mnie irytują, wymieniam z reguły trzy: pytanko, rodzinkę i pieniążki. Na pierwsze reaguję natychmiast: „Błagam, pytanie!”. Drugie słyszę i widzę w tekstach wszelkiego typu życzeń, trzecie wyparło z powszechnego obiegu...
Z listu Pana Mariana K. z Wrocławia: „Oczywiście wiem, co znaczy metaforyczny zwrot łaknąć (pragnąć) jak kania dżdżu. - To tyle, co »bardzo mocno i niecierpliwie czegoś chcieć«. Proszę mi jednak odpowiedzieć na dwa pytania: 1. Czy chodzi w tej...
W „Plastikowym M3, czyli czeskiej pornografii” Petry Hulovej, przetłumaczonej przez Julię Różewicz, czytam: „Jest to projekt dla kierownictwa gotowy i nie boję się go klepnąć, bo jest współczesny”. Mamy w tym fragmencie czasownik klepnąć użyty w...
W jednej z gazet znalazło się takie zdanie: „I co ważne, nie ma tu genderowej manipulacji dziecięcą wyobraźnią, co obecnie często jawi się w spektaklach dla najmłodszych”. Czy właściwie użyto w nim formy jawi się?
„Niedziela” pochodzi od „niedziałania”, a mówiąc ściślej - od prasłowiańskiego czasownika zaprzeczonego „nedelati” z dodanym do niego przyrostkiem „-ja”. „Niedziela” zatem strukturalnie i etymologicznie znaczy tyle, co „dzień, w którym się nie...
Jeśli mówimy o czymś, że mięknie, to znaczy to, że to coś „staje się miękkie” (masło mięknie pod wpływem słońca). Człowiek - metaforycznie - też mięknie: pod wpływem jej opowiadania serce mu miękło, Jurek mięknie i podpisuje petycję, zawsze...
„Prawdziwy mężczyzna nigdy nie wymięka!” - usłyszałem przed paroma dniami w wywiadzie telewizyjnym. - Wymięka, wymięka - mógłbym złośliwie zareplikować...
Profesor Jan Miodek - Rzecz o języku.
Współczesny typ ironii to beka, czyli odbieranie wszystkiemu powagi.
Pamiętam tę formę z rodzinnego domu - zwłaszcza Ojciec mówił nieraz, że „ktoś kmini”, a być może i do mnie zwrócił się parę razy ze słowami „nie kmiń!”. W wypowiedziach tych kminienie znaczyło tyle, co „kręcenie, lawirowanie, opowiadanie głupstw,...
Piękna, a i pouczająca gra językowa rozgrywa się w piosence Wojciecha Młynarskiego: „Bynajmniej”. Bohater tego utworu szeptał: „Za kim przez ciasny peron się przepychałem? - Za Panią, bynajmniej za Panią”, „Przez kogo płonę i zbaczam z trasy? -...
W pewnym felietonie czytam: „Po pogrzebie córki urządziły w domu taty stypę. Była to jedna z najlepszych imprez, na których kiedykolwiek byłem”. Nazwanie stypy imprezą będzie dla mnie zawsze poważnym błędem stylistycznym, wręcz obyczajową...
Rzecz o języku
Skarży się wielu internautów, że coraz częściej w reklamach pojawiają się takie czy inne „epickie produkty”, a Pan J.S. z Jeleniej Góry donosi mi o zachwycie wyrażonym przez kogoś słowami: „To było ekselentne!”. Obie te formy rzeczywiście...
W pewnym artykule czytam: „To jest powrót do mentalności i kalek umysłowych z czasów PRL-u, wzorów wróg – przyjaciel”.
W jednej ze współczesnych powieści widzę zdania: „Mi, człowiekowi z jedną głową, nie za bardzo się przydaje”, „Mi by się od razu zrobiło od niego niedobrze” i po przeczytaniu ich natychmiast... robi mi się niedobrze!!!
Dziesiątego lipca br. świętował swoje osiemdziesiąte urodziny jeden z najwybitniejszych muzyków śląskich prof. Jan Wincenty Hawel. A w prasie – głównie katowickiej – pojawiały się syntagmy typu „twórczość Jana Wincentego Hawela”, „Hawelowa...
Reguła gramatyczna jest jednoznaczna: przy rzeczownikach występujących tylko w liczbie mnogiej obowiązują liczebniki zbiorowe typu: dwoje, troje, czworo, pięcioro, kilkoro, np. dwoje, troje, kilkoro drzwi wychodzi (prowadzi) dokądś (nie: dwa,...
Przez całe swoje – już dość długie – życie słyszę i widzę formę czasownikową „różnicować” ze spółgłoską „c” przeniesioną z podstawy słowotwórczej „różnica’. Taki stan morfologiczny potwierdzają wszystkie współczesne leksykony, np. Uniwersalny...
Na str. 241 swej ostatniej książki „Projekt: prawda” Mariusz Szczygieł przytacza następującą wypowiedź pewnej kobiety: „Bo jak chcę nabrać tych ciuchów, tych przydasiów różnych... Bo to są takie przydasie, a w tanich liniach trzeba odchudzić...
Nagromadzenie wielkich politycznych, społecznych emocji znajduje swoje ujście w języku. Jeśli się sami nie opamiętamy to żaden Bralczyk, Markiewicz, Miodek nie pomoga - mówi prof. Jan Miodek laureat nagrody Lux ex Silesia.
Polska Press Sp. z o.o. informuje, że wszystkie treści ukazujące się w serwisie podlegają ochronie. Dowiedz się więcej.
Jesteś zainteresowany kupnem treści? Dowiedz się więcej.
© 2000 - 2024 Polska Press Sp. z o.o.
